فهرست مطالب
- پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم چیست؟
- انواع روش انجام پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم
- کاربرد و میزان تاثیر پرتودرمانی بر تومور مغزی بدخیم
- رادیوتراپی تومور مغزی بدخیم برای چه افرادی مناسب است؟
- مزایای پرتو درمانی برای تومور مغزی بدخیم چیست؟
- آمادگی برای انجام رادیوتراپی تومور مغزی بدخیم
- مراقبت های بعد از پرتو درمانی در تومور مغزی بدخیم
- عوارض پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم چیست؟
- نتیجه گیری
پرتو درمانی بسته به شرایط بیمار، نقش‌های متفاوتی در درمان تومور مغزی خواهد داشت. در بسیاری از موارد، این روش پس از جراحی و گاهی همراه با شیمی‌درمانی به کار می‌رود تا سلول‌های سرطانی باقی‌مانده در مغز از بین بروند و احتمال بازگشت تومور کاهش یابد. اگر به هر دلیل امکان جراحی وجود نداشته باشد، پرتودرمانی به عنوان درمان اصلی یا اولیه انجام می‌شود. علاوه بر این، در برخی بیماران از پرتودرمانی برای کاهش علائم ناشی از رشد تومور مانند سردرد یا فشار بر بافت‌های مغزی استفاده می‌شود تا کیفیت زندگی فرد بهبود پیدا کند. در این مقاله از دکترتو کمی دقیق‌تر به موضوع پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم خواهیم پرداخت.
پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم چیست؟
پرتودرمانی یکی از روش‌های اصلی در درمان تومورهای مغزی بدخیم است. در پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم، با استفاده از پرتوهای پرقدرت و پرانرژی، سلول‌های سرطانی هدف قرار شده و از بین می‌روند. این روش رشد و تکثیر سلول‌های توموری را مهار کرده و به همین دلیل اغلب در کنار روش‌های دیگر مانند جراحی یا شیمی‌درمانی به کار گرفته می‌شود.
پرتو درمانی ممکن است در شرایط مختلفی مورد استفاده قرار گیرد؛ پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده، به‌عنوان درمان اصلی زمانی که جراحی امکان‌پذیر نیست یا برای تسکین علائم ناشی از فشار و رشد تومور در مغز. انتخاب این روش به نوع تومور، محل قرارگیری آن و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد، پزشک بر اساس شرایط بیمار بهترین برنامه درمانی را انتخاب می‌کند.
انواع روش انجام پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم
رادیوتراپی تومور مغزی بدخیم یکی از روش‌های مهم برای درمان تومور مغزی است که بسته به موقعیت و نوع تومور، به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود. هدف از این روش، هدف‌گیری دقیق سلول‌های سرطانی و کاهش آسیب به بافت‌های سالم مغز است. دو روش اصلی در پرتودرمانی وجود دارد که هر یک مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. در برخی بیماران ممکن است هر دو روش با هم به کار گرفته شوند.
۱. پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم خارجی استاندارد
در پرتو درمانی خارجی (EBRT)، دستگاهی پرتوهای انرژی را از خارج بدن به سمت تومور هدایت می‌کند. این درمان معمولاً هر روز هفته و به مدت چند هفته انجام می‌شود تا سلول‌های سرطانی به تدریج تحت تأثیر تابش قرار گیرند و رشد تومور کنترل شود. هدف از این روش کاهش رشد تومور و حفظ بافت‌های سالم اطراف است.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت braintumourresearch
Radiotherapy can cure some types of small, benign or very slow-growing (low-grade) brain tumours. For brain tumours that are more aggressive, large or diffuse, radiotherapy is more likely to shrink and/or temporarily halt the growth of the tumour rather than cure it.
ترجمه فارسی:
پرتودرمانی می‌تواند برخی از انواع تومورهای مغزی کوچک، خوش‌خیم یا با رشد بسیار آهسته (درجه پایین) را درمان کند. برای تومورهای مغزی که تهاجمی‌تر، بزرگ هستند یا زودتر گسترش می‌یابند، پرتودرمانی به احتمال زیاد باعث کوچک شدن یا توقف موقت رشد تومور می‌شود تا درمان آن.
۲. پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم به روش استریوتاکتیک
پرتودرمانی استریوتاکتیک شامل تابش پرتوها از زوایای مختلف بدن به سمت تومور است، به طوری که پرتوها در محل تومور به هم می‌رسند. این روش باعث می‌شود تومور دوز بالایی از تابش دریافت کند در حالی که بافت‌های سالم اطراف آن دوز بسیار کمتری دریافت می‌کنند. این دقت بالا، خطر بروز عوارض جانبی را کاهش می‌دهد و درمان را مؤثرتر می‌کند چرا که تومور دوز بالایی از تابش دریافت می‌کند و بافت‌های سالم اطراف کمتر آسیب می‌بینند.
دنبال روش درمانی مناسب برای تومور مغزی هستی؟
از متخصص راهنمایی بگیر.
۳. پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم با پروتون
در پروتون درمانی، ذرات پروتون پرانرژی به طور دقیق سلول‌های تومور را هدف قرار می‌دهند و DNA آنها را تخریب می‌کنند. این آسیب به DNA باعث می‌شود که تکثیر سلول‌ها دشوار یا غیرممکن شود و رشد تومور متوقف گردد. ذرات پروتون می‌توانند به طور دقیق مسافت مشخصی داخل تومور نفوذ کنند و پیش از توقف، فقط سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهند، به طوری که به بافت‌ها و ساختارهای حساس مغز آسیب کمتری برسد.
این دقت بالا باعث کاهش خطر عوارض جانبی و کاهش احتمال ایجاد سرطان‌های جدید ناشی از تابش می‌شود. پروتون درمانی علاوه بر تومورهای مغزی، برای درمان تومورهای نخاع و سایر نواحی حساس بدن که نیاز به هدف‌گیری دقیق دارند نیز مؤثر است.
| روش پرتودرمانی | مقایسه کاربرد |
|---|---|
| پرتودرمانی خارجی (EBRT) | تابش پرتو از خارج بدن، درمان تدریجی و روزانه |
| پرتودرمانی استریوتاکتیک | تابش پرتو از زوایای مختلف با دقت بالا روی تومور |
| پروتون درمانی | هدف‌گیری دقیق با ذرات پروتون، کمترین آسیب به بافت سالم |
کاربرد و میزان تاثیر پرتودرمانی بر تومور مغزی بدخیم
پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای انرژی قوی، سلول‌های سرطانی مغز را تخریب و به کنترل رشد برخی انواع تومورهای مغزی کمک می‌کند. این روش اغلب همراه با جراحی یا شیمی درمانی به کار گرفته می‌شود تا اثر درمانی به حداکثر برسد و شانس بهبود بیمار افزایش یابد. پرتودرمانی می‌تواند باعث کوچک شدن تومور یا توقف موقت رشد آن شود. میزان تأثیر آن به نوع، اندازه و محل تومور بستگی دارد.
درصد موفقیت پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم چقدر است؟
بقای دو‌ساله و میزان کنترل با پرتودرمانی به نوع/حجم/محل تومور بستگی دارد؛ برای گلیوبلاستوم معمولاً بسیار پایین‌تر از ۸۰–۹۰٪ است. جراحی در صورت امکان، معمولاً جزء درمان‌های خط اول است و پرتودرمانی غالباً کمکی یا تکمیلی است. اثربخشی این روش اغلب با جراحی قابل مقایسه است، اما مزیت آن در کاهش خطرات و عوارض جانبی نسبت به عمل جراحی است.
طول عمر بیماران تومور مغزی بدخیم بعد پرتو درمانی
تخمین زده می‌شود که ۲۰ تا ۴۰ درصد بیماران سرطانی دچار متاستاز مغزی می‌شوند. در این شرایط، پرتو درمانی یا رادیو جراحی استریوتاکتیک (SRS) یا ترکیب آنها به تعداد ضایعات، بیماری سیستمیک و عملکرد بیمار بستگی دارد. این روش می‌تواند علائم عصبی را کاهش دهد، اما میانگین بقا پس از درمان تومور مغزی بدخیم با پرتو درمانی متغیر است.
رادیوتراپی تومور مغزی بدخیم برای چه افرادی مناسب است؟
رادیوتراپی می‌تواند برخی تومورهای کوچک، خوش‌خیم یا آهسته‌رو (درجه پایین) را به‌طور مؤثر درمان کند. برای تومورهای تهاجمی‌تر یا بزرگ، این روش بیشتر نقش کاهش‌دهنده اندازه تومور و راه توقف موقت رشد آن را دارد. تا امکان انجام سایر درمان‌ها فراهم شود و کنترل بیماری بهتر انجام گیرد.
نمی‌دونی پرتو درمانی گزینه مناسبی برای درمانت هست یا نه؟ مشاوره بگیر.
مزایای پرتو درمانی برای تومور مغزی بدخیم چیست؟
پرتودرمانی یک روش بدون درد و غیرتهاجمی است که به طور مستقیم DNA سلول‌های تومور را هدف قرار می‌دهد و از رشد یا گسترش آنها جلوگیری می‌کند. هدف اصلی این روش، کوچک کردن تومور یا جلوگیری از رشد آن است، در حالی که بافت‌های سالم مغز تا حد امکان محافظت می‌شوند. این دقت بالا همچنین به کاهش اثرات طولانی‌مدت درمان کمک می‌کند و پرتو درمانی را به گزینه‌ای مؤثر و ایمن برای بیماران مبتلا به تومور مغزی بدخیم تبدیل می‌سازد.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت hopkinsmedicine
Radiation therapy uses strong beams of energy to kill brain cancer cells. It helps control the growth of some types of brain tumors. It’s often used along with surgery or chemotherapy to treat brain tumors.
ترجمه فارسی:
پرتودرمانی از پرتوهای قوی انرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی مغز استفاده می‌کند. این روش به کنترل رشد برخی از انواع تومورهای مغزی کمک می‌کند. اغلب همراه با جراحی یا شیمی درمانی برای درمان تومورهای مغزی استفاده می‌شود.
آمادگی برای انجام رادیوتراپی تومور مغزی بدخیم
برای اینکه پرتو درمانی مؤثر و راحت‌تر انجام شود، آماده‌سازی قبل از جلسه درمان اهمیت زیادی دارد. برای آمادگی رادیوتراپی تومور مغزی بدخیم، ابتدا پزشک موقعیت دقیق تومور را با تصویربرداری‌های مختلف تعیین می‌کند. در جلسه‌ای به نام شبیه‌سازی، محل تابش پرتوها مشخص می‌شود تا درمان دقیق انجام شود.
همچنین بیمار باید درباره روند درمان، عوارض احتمالی و مراقبت‌های پس از آن با تیم پزشکی مشورت کند. رعایت نکات زیر می‌تواند به کاهش استرس، حفظ سلامت بدن و بهبود پاسخ درمان کمک کند:
- غذای سبک بخورید: چند ساعت قبل از جلسه یک وعده غذایی سبک و سالم میل کنید تا انرژی خود را بدون ایجاد ناراحتی حفظ کنید.
- آب کافی بنوشید: بدن را هیدراته نگه دارید و قبل از قرار ملاقات مقدار مناسبی آب بنوشید.
- از مواد تحریک‌کننده پوست خودداری کنید: از لوسیون، عطر یا دئودورانت در ناحیه درمان استفاده نکنید و لباس‌های گشاد و راحت بپوشید.
- مصرف الکل و کافئین را محدود کنید: در روز درمان از مصرف این مواد خودداری کنید تا آب بدن حفظ شود و پاسخ بدن به درمان بهتر باشد.
- خوب استراحت کنید: خواب کافی شب قبل از درمان به مدیریت استرس و بهبود توان بدن کمک می‌کند.
- برای جابجایی خود برنامه‌ریزی کنید: در صورت احساس اضطراب یا ناخوشی، ترتیب دهید که کسی شما را به محل درمان برساند و بازگرداند.
- تکنیک‌های آرامش‌بخش را تمرین کنید: پیش از جلسه پرتو درمانی، تمرینات آرامش‌بخش مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش انجام دهید.
- از سیگار کشیدن خودداری کنید: قبل از درمان از کشیدن سیگار اجتناب کنید، زیرا بر جریان خون و روند بهبودی تأثیر می‌گذارد.
- دستورالعمل‌های پزشکی را دنبال کنید: هرگونه پروتکل قبل از درمان، مانند ناشتا بودن یا مصرف داروهای خاص را دقیقاً رعایت کنید.
پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم چند جلسه است؟
پرتودرمانی استاندارد معمولاً در ۳۰ جلسه طی یک دوره شش هفته‌ای انجام می‌شود. در طول این مدت، در صورت انجام شیمی درمانی همزمان از آزمایش خون هفتگی برای بررسی تحمل بدن و ایمنی درمان انجام می‌شود. حدود سه هفته پس از پایان پرتودرمانی و شیمی‌درمانی، یک اسکن مغزی MRI برای پیگیری وضعیت بیمار و بررسی پاسخ تومور به درمان انجام می‌شود.
مراقبت های بعد از پرتو درمانی در تومور مغزی بدخیم
رادیوتراپی یکی از درمان‌های اصلی برای تومورهای مغزی بدخیم مانند گلیوبلاستوما (GBM) است و اغلب همراه با جراحی و شیمی درمانی (مانند تموزولومید) انجام می‌شود. مراقبت‌های پس از درمان نقش کلیدی در مدیریت عوارض، بهبود کیفیت زندگی و نظارت بر عود تومور دارند. بر اساس بررسی‌های سیستماتیک، این مراقبت‌ها شامل مدیریت علائم کوتاه‌مدت و بلندمدت، حمایت روانی-اجتماعی و پیگیری منظم است. عوارض رایج شامل خستگی، التهاب مغزی (ادم) و تغییرات شناختی است که معمولاً در ۲-۴ هفته پس از درمان به اوج می‌رسد و با مراقبت مناسب بهبود می‌یابد.
عوارض پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم چیست؟
پرتو درمانی مغز، با اینکه یکی از روش‌های مؤثر برای کنترل تومورهای بدخیم است، عوارضی نیز به همراه دارد. این عوارض شامل مشکلات کوتاه‌مدت و درازمدت است که بسته به ناحیه درمان و دوز تابش ممکن است شدت و نوع آن متفاوت باشد. رایج‌ترین عوارض پرتو درمانی در تومور مغزی بدخیم عبارتند از:
- مشکلات پوستی
- ریزش مو
- تورم مغز (افزایش فشار داخل جمجمه)
- تشنج
- گوش درد یا بروز مشکلات شنوایی
- سردرد
- حالت تهوع و استفراغ
- بی‌اشتهایی
- از دست دادن حافظه
- علائم شبیه سکته مغزی
- عملکرد ضعیف مغز
- نکروز پرتودرمانی (مرگ بافت به دلیل تابش)
- افزایش خطر ابتلا به تومور دیگر در ناحیه
نتیجه گیری
پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم یکی از روش‌های مؤثر و غیرتهاجمی برای کنترل و کاهش رشد سلول‌های سرطانی مغز است. این روش می‌تواند هم به عنوان درمان اصلی و هم در کنار جراحی و شیمی درمانی به کار رود. با این کار هم اثربخشی درمان افزایش می‌یابد و خطر بازگشت تومور کاهش پیدا می‌کند. با رعایت نکات مراقبتی قبل و بعد از درمان و با پیروی از توصیه‌های تیم درمانی، بیماران می‌توانند عوارض جانبی را به حداقل برسانند و کیفیت زندگی خود را حفظ کنند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!