واکسن کزاز چیست و آیا برای همه افراد اجباری است؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

واکسن کزاز بخشی از مجموعه راه‌های ایمن سازی بدن در دوران کودکی و بزرگسالی است. این واکسن از افراد در برابر ابتلا به عفونت باکتریایی کزاز، که به عنوان فک قفلی هم شناخته می‌شود، محافظت می‌کند. کزاز باعث گرفتگی فک و اسپاسم دردناک عضلانی می‌شود. هیچ درمان خاص و بهبودکننده قطعی برای آن وجود ندارد و می‌توان گفت چیزی حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد افرادی که به آن مبتلا می‌شوند، جان خود را از دست می‌دهند. اما با به وجود آمدن واکسن کزاز، کزاز به یک بیماری قابل پیشگیری تبدیل شده است. به لطف استفاده گسترده از آن، ابتلا به بیماری کزاز بسیار نادر شده است. در صورت نیاز برای تشخیص انجام با عدم انجام واکسیناسیون می‌توانید با مراجعه به وبسایت دکترتو با یک پزشک متخصص عفونی مشاوره داشته‌باشید.

واکسن کزاز چیست؟

بیماری کزاز یک بیماری جدی است که توسط نوعی باکتری به نام کلستریدیوم تتانی ایجاد می‌شود. هنگامی که واکسن‌های کزاز را طبق برنامه زمانی اعلام شده دریافت می‌کنید، بدن شما آنتی‌بادی‌هایی (پروتئین‌های خاصی که به سیستم ایمنی شما کمک می‌کند تا با سم تولید شده توسط باکتری‌ها مبارزه کند) می‌سازد که در مقابل ابتلا به این بیماری از شما محافظت می‌کند.

واکسن کزاز به نام سم کزاز هم شناخته می‌شود. این واکسن در واقع سمی است که برای پیشگیری از کزاز تزریق می‌شود. در دوران کودکی، ۵ دوز تزریق می‌شود که ششمین دوز  آن در دوران نوجوانی تجویز می‌گردد. پس از ۳ دوز، تقریبا همه افراد در مقابل ابتدا به کزاز در امان هستند اما تزریق دوزهای اضافی هر ۱۰ سال یک بار برای حفظ ایمنی توصیه می‌شود.

متن انگلیسی:
Symptoms of tetanus may not begin to appear until a week after the injury, so as a rule of thumb, try to get the tetanus booster shot within 48 hours of the injury. If tetanus is left untreated, your body could face long-term complications such as airway obstruction, heart failure, muscle damage, and/or brain damage
ترجمه فارسی:
علائم کزاز ممکن است تا یک هفته پس از آسیب ظاهر نشود، بنابراین به عنوان یک قاعده کلی، سعی کنید تا ۴۸ ساعت پس از آسیب، واکسن کزاز را تزریق کنید. اگر کزاز درمان نشود، بدن شما ممکن است با عوارض طولانی مدتی مانند انسداد راه هوایی، نارسایی قلبی، آسیب عضلانی یا آسیب مغزی مواجه شود.

به نقل از سایت visitcompletecare

انواع واکسن کزاز

مدل‌های مختلف واکسن کزاز، از ابتلا به کزاز و حتی برخی بیماری‌های دیگر از بدن شما محافظت می‌کنند. واکسنی که دریافت می‌کنید بر اساس سن و واکسن‌هایی که قبلا زده‌اید کمی متفاوت خواهد بود.

برای نوزادان و کودکان خردسال:

• DTaP از ابتلا به دیفتری، کزاز و سیاه سرفه محافظت می‌کند.

برای کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان:

• Tdap هم از بدن در مقابل بیماری‌های دیفتری، کزاز و سیاه سرفه محافظت می‌کند.
• Td یک تزریق تقویت‌کننده برای کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان است و فقط در برابر دیفتری و کزاز از بدن محافظت می‌کند.

نحوه تزریق واکسن کزاز

تمام واکسن‌های دیفتری، کزاز و سیاه سرفه (DTaP، Td و Tdap) را به صورت عضلانی تزریق می‌کنند. در نوزادان و کودکان خردسال محل تزریق ترجیحی عضله پهن جانبی ران است. در کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان هم مناسب‌ترین نقطه تزریق، ترجیحا عضله دلتوئید در بازو است.

زمان تزریق واکسن کزاز بعد از زخم

علائم کزاز ممکن است تا یک هفته پس از ابتلا به بیماری ظاهر نشوند، بنابراین به عنوان یک قاعده کلی، سعی کنید تا ۴۸ ساعت پس از زخم شدن هر نقطه از بدن، واکسن تقویت کننده کزاز را تزریق کنید. اگر کزاز درمان نشود، بدن شما ممکن است با عوارض طولانی مدتی مانند انسداد راه هوایی، نارسایی قلبی، آسیب عضلانی یا آسیب مغزی مواجه شود.

واکسن کزاز هر چند سال لازم است؟

افراد در هر سن و در زمان‌های مختلف زندگی خود به واکسن کزاز نیاز دارند. بزرگسالان هر ۱۰ سال یک بار نیاز به تزریق واکسن کزاز به صورت مجدد دارند. این تزریقات دوز دیگری از واکسن کزاز بوده که ماه‌ها یا سال‌ها پس از دوز قبلی دریافت می‌کنید.

برنامه تزریق واکسن کزاز (زمان مصرف واکسن کزاز)

سری DTaP توصیه شده ۵ دوز است که در ۲، ۴ و ۶ ماهگی، ۱۵ تا ۱۸ ماهگی و ۴ تا ۶ سال تجویز می‌شود.

سن یا شرایط	نام واکسن	توضیحات
۲، ۴، ۶ ماهگی	DTaP	همراه با دیفتری و سیاه‌سرفه
۱۵ تا ۱۸ ماهگی	DTaP	دوز یادآور
۴ تا ۶ سالگی	DTaP	دوز پنجم
۱۱ تا ۱۵ سالگی	Tdap	یادآور برای نوجوانان
هر ۱۰ سال یک بار	Td یا Tdap	بزرگسالان برای حفظ ایمنی
در دوران بارداری (هفته ۲۷ تا ۳۶)	Tdap	محافظت از مادر و نوزاد
پس از زخم عمیق یا آلوده	Td یا Tdap	در صورت گذشت بیش از ۵ سال از دوز قبلی

واکسن ۱۵ سالگی مدرسه

واکسن پیشگیری از ابتلا سرخک، اوریون، سرخجه (MMR)، بیماری مننگوکوکی (MenACWY)، فلج اطفال (IPV)، کزاز، دیفتری و سیاه سرفه باید در این سن و در طول دوران مدرسه دریافت شود.

می‌دونی مراقبت‌های لازم قبل و بعد از واکسن کزاز چیه؟

همین حالا از متخصص مشاوره بگیر.

پزشک عمومی

موارد مصرف واکسن کزاز (واکسن کزاز برای چیست؟)

واکسن کزاز برای پیشگیری از بیماری کشنده‌ای به نام کزاز استفاده می‌شود؛ این بیماری باعث گرفتگی شدید عضلات، به‌ویژه فک، و اسپاسم‌های دردناک می‌شود. کزاز درمان قطعی ندارد و می‌تواند منجر به مرگ شود اما تزریق واکسن به‌موقع، سیستم ایمنی را فعال می‌کند و از ابتلا جلوگیری می‌کند.

واکسن های کزازی که در دسترس هستند به جلوگیری از ابتلا به این بیماری یعنی عفونت ناشی از باکتری کلستریدیوم تتانی کمک می‌کنند.

واکسن کزاز برای ازدواج

در برخی کشورها از جمله ایران، دریافت واکسن کزاز قبل از ازدواج (معمولا برای بانوان ۱۵ تا ۴۴ سال) توصیه شده یا حتی الزامی است. این اقدام نه تنها برای محافظت شخصی است بلکه در صورت بارداری، از جنین نیز در برابر خطرات احتمالی عفونت محافظت می‌کند.

واکسن کزاز در بارداری

تزریق واکسن کزاز در هفته‌های ۲۷ تا ۳۶ بارداری (معمولا به شکل Tdap) توصیه می‌شود. نزدن واکسن کزاز در بارداری ممکن است مادر را در برابر کزاز رحمی و نوزاد را در برابر کزاز نوزادی آسیب‌پذیر کند. این واکسن ایمنی لازم را به نوزاد نیز منتقل می‌کند.

پزشکان پیشنهادی

۴.۹ (۷۰۵ نظر)

دکتر داود ثنایی

تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری

نوبت بگیرید

۴.۸ (۳۳۱ نظر)

دکتر مهدی کرمی پور زارعی

تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری

نوبت بگیرید

۴.۹ (۲۷۴ نظر)

دکتر محسن نکونام

تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری

نوبت بگیرید

۴.۸ (۱۵۴ نظر)

دکتر فرشته فارغی

تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری

نوبت بگیرید

۴.۳ (۱۱۴ نظر)

دکتر محمدرضا ناظر

تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری

نوبت بگیرید

۴.۷ (۶۰ نظر)

دکتر آزاده بیگلرزاده

تخصص بیماری های عفونی و گرمسیری

نوبت بگیرید

واکسن کزاز برای چنگ گربه

معمولا بعد از اینکه گربه شما را خراشید نیازی به تزریق کزاز ندارید. اما همچنان توصیه می‌شود که سری اولیه واکسن‌های کزاز را انجام دهید و سپس هر ۱۰ سال یک‌بار آن را تقویت کنید تا از روش‌های رایج‌تر ابتلا به کزاز در امان بمانید.

واکسن کزاز بعد از زخم

اگر زخمی عمیق یا آلوده به فلز یا خاک ایجاد شود و بیش از ۵ سال از آخرین واکسن گذشته باشد، تزریق یادآور واکسن کزاز ضروری است. این کار جلوی عفونت باکتریایی کشنده کزاز را می‌گیرد زیرا باکتری تتانی در زخم‌های باز به‌سرعت رشد می‌کند.

دوز مصرفی واکسن کزاز

سازمان بهداشت جهانی حداقل ۶ دوز واکسن حاوی سم کزاز را برای محافظت مادام‌العمر از بدن توصیه می‌کند. ۳ دوز اول باید از سن ۶ هفتگی شروع شود و تا سن ۶ ماهگی با حداقل ۴ هفته فاصله بین دوزها تمام شود.

دوز معمول بزرگسالان برای پیشگیری از کزاز برای ایمن‌سازی اولیه که به صورت سری ۳ دوز است، بدین صورت است:

• مقدار ۰.۵ میلی لیتر در مرحله اول، سپس دوز دوم ۴ تا ۸ هفته بعد و دوز سوم ۶ تا ۱۲ ماه پس از دوز دوم

تزریق روتین تقویت کننده:

• ۰.۵ میلی لیتر ۱۰ سال پس از اتمام دوره‌های اولیه و هر ۱۰ سال یک بار

مراقبت بعد از واکسن کزاز (اقدامات بعد از واکسن کزاز)

مراقبت‌های واکنش‌های واکسن همانطور که پزشک یا پرستار توضیح می‌دهد جزئی و معمولا خفیف و کوتاه مدت هستند و در بیشتر موارد نیاز به کار خاصی ندارند. برای پیشگیری از عوارض احتمالی لازم است که استراحت کنید، مایعات کافی بنوشید و از مصرف غذاهایی که برای معده ضرر دارند خودداری کنید.

اقدامات بعد از واکسن کزاز	توضیحات
کمپرس سرد	برای کاهش تورم و درد محل تزریق استفاده شود.
استراحت	در صورت احساس ضعف یا تب، استراحت کافی توصیه می‌شود.
مصرف مایعات	نوشیدن آب فراوان به کاهش تب و خستگی کمک می‌کند.
خودداری از ماساژ	محل تزریق را ماساژ ندهید تا واکسن بهتر جذب شود.
مصرف مسکن در صورت نیاز	استامینوفن یا ایبوپروفن طبق دستور پزشک مجاز است.
پیگیری علائم غیرعادی	در صورت تب شدید، خارش یا تورم گسترده، به پزشک اطلاع دهید.

بعد از واکسن کزاز کمپرس سرد یا گرم؟

استفاده از کمپرس سرد بعد از تزریق و پس از آن استفاده از کمپرس گرم برای تسکین درد ناحیه برای بهتر شدن شما و تحمل درد توصیه می‌شود.

کاهش درد بعد از واکسن کزاز در بزرگسالان

احساس درد در ناحیه‌ای که تزریق صورت گرفته موضوعی طبیعی است. می‌توانید به کمک کمپرس سرد و گرم و در صورت صلاح دید پزشک، مصرف داروی مسکن درد خود را کاهش دهید.

چرا استحمام بعد از واکسن کزاز ممنوع است؟

استحمام بعد از واکسن کزاز به‌طور کلی ممنوع نیست اما توصیه می‌شود تا چند ساعت پس از تزریق، از حمام داغ، ماساژ محل تزریق یا وارد کردن فشار زیاد خودداری شود. این کار برای جلوگیری از افزایش التهاب، درد یا واکنش پوستی در محل تزریق است.

عوارض واکسن کزاز در بزرگسالان و کودکان

درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق واکسن، تب خفیف، سردرد، احساس خستگی و حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا معده درد گاهی اوقات پس از واکسیناسیون Tdap رخ می‌دهد. تخمین زده شده که از هر ۱۰ بزرگسالی که واکسن Tdap را دریافت می‌کنند، ۱ نفر این عوارض جانبی را تجربه خواهد کرد.

پس اگر شما هم هر یک از این عوارض را تجربه می‌کنید، حتما استراحت کنید، مایعات فراوان بنوشید و به برنامه غذایی خود دقت داشته باشید.

عوارض واکسن کزاز تا چند روز است؟

عوارض معمول واکسن کزاز شامل درد، قرمزی و تورم در محل تزریق، تب خفیف یا بی‌حالی است که معمولا طی ۱ تا ۳ روز از بین می‌رود. در موارد نادر، واکنش‌های آلرژیک یا عصبی ممکن است رخ دهد. اگر علائم شدید یا طولانی شد، با پزشک مشورت کنید.

عوارض واکسن کزاز در بارداری

واکسن توکسوئید کزاز معمولا به زنان بارور در سنین (۱۵ تا ۴۴ سال) برای محافظت از مادر و نوزاد و به منظور پیشگیری از ابتلای مادر و نوزاد به کزاز تزریق می‌شود. زنان باردار از دهه ۱۹۶۰ برای جلوگیری از کزاز نوزادی، هم واکسن‌های سم کزاز و دیفتری (Td) و سم کزاز (TT) را در سراسر جهان دریافت می‌کنند.

نشان داده نشده است که واکسن‌های Td و TT در دوران بارداری به مادر یا نوزاد و جنین آسیبی برساند.

واکسن کزاز نزدی؟ همین امروز با پزشک مشورت کن!

دکتر کزاز

موارد احتیاط و منع مصرف واکسن کزاز

تزریق واکسن کزاز در شرایط خاصی مانند ابتلا به یک بیماری خاص مانند صرع یا قرار داشتن در دوران بارداری یا شیردهی لازم است پس از مشورت با یک متخصص انجام شود تا از هرگونه خطر احتمالی پیشگیری شود. بهتر است موارد زیر را درباره تزریق واکسن کزاز در نظر داشته‌باشید:

• سابقه آلرژی شدید به دوز قبلی واکسن
• واکنش آنافیلاکسی به ترکیبات واکسن
• بیماری عصبی حاد پس از تزریق قبلی (مانند سندرم گیلن باره)
• تب یا عفونت حاد در زمان تزریق (به‌صورت موقت)
• کودکان زیر ۷ سال برای واکسن Td (باید DTaP دریافت کنند)

مصرف واکسن کزاز در دوران شیردهی

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها و چندین سازمان حرفه‌ای بهداشت اعلام کرده‌اند که واکسن کزاز تزریق شده به مادر شیرده، بر ایمنی شیردهی مادران یا نوزادان تأثیری ندارد. همچنین گفته شده که دوران شیردهی منع کننده تزریق واکسن کزاز، دیفتری و سیاه سرفه (Tdap) نیست.

تداخل دارویی واکسن کزاز

داروهایی که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند از جمله سیکلوسپورین، تاکرولیموس، داروهای شیمی درمانی و کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون ممکن است با واکسن کزاز تداخل داشته‌باشند.

انواع رایج واکسن کزاز	تداخلات دارویی	عوارض جانبی
توكسوئيد كزاز ۵/۰ ميلي ليتر عضلانی	سیکلوسپورین	درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق واکسن
–	داروهای شیمی درمانی	تب خفیف
–	تاکرولیموس	سردرد
–	کورتیکواستروئیدها	احساس خستگی
–	–	معده درد
–	–	اسهال
–	–	حالت تهوع و استفراغ

واکسن کزاز کجا بزنم؟

واکسن کزاز در مراکز بهداشت، درمانگاه‌های دولتی، مطب‌های پزشکان عمومی و متخصص عفونی و برخی داروخانه‌های دارای مجوز تزریق در دسترس است. همچنین می‌توانید از طریق پلتفرم‌ «دکترتو» نوبت بگیرید و با پزشک در این مورد مشورت کنید.

‏نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

واکسن کزاز را جدی بگیرید و بر اساس تشخیص پزشک خود در زمان مقرر تزریق آن را انجام دهید. واکسیناسیون در زمان درست، به پیشگیری از ابتلا به بیماری‌هایی که عوارض جانبی خطرناکی به همراه خواهند داشت کمک می‌کند.

لازم است همه اعضای خانواده تزریقات واکسن کزاز خود را با توجه به برنامه اعلام شده انجام‌ داده باشند. پس اگر احساس می‌کنید خود شما یا حتی یکی از اعضای خانواده واکسن کزاز دریافت نکرده خیلی زود در اینباره با یک پزشک متخصص صحبت کنید و با راهنمایی‌های پزشک برای دریافت واکسن به مراکز واکسیناسیون مراجعه نمایید. 

برای پیدا کردن دکتر عفونی کافیست سری به وبسایت دکترتو بزنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره دکتر عفونی آنلاین و مشاوره دارویی هم وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!