همه چیز را درباره بیماری های مقاربتی (STD) بدانید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

ادامه پادکست را می‌توانید در این بخش گوش دهید:

بیماری‌ های مقاربتی (Sexually Transmitted Infections/ Diseases یا STI) گروه متنوعی از عفونت‌ها هستند که از راه تماس جنسی منتقل می‌شوند و روزانه بیش از یک میلیون موردِ قابل درمان آن‌ها در جهان ثبت می‌شود. بخش قابل توجهی از این عفونت‌ها بدون علامت باقی می‌مانند؛ اما در صورت تشخیص دیرهنگام می‌توانند به مشکلاتی نظیر ناباروری، بارداری پرخطر، سرطان دهانهٔ رحم و حتی افزایش خطر ابتلا به HIV منجر شوند. راهبرد مؤثر برای کنترل این معضل جهانی، تشخیص به‌موقع، درمان استاندارد و پپیشگیری هوشمندانه (استفاده از وسایل محافظت جنسی، واکسیناسیون و غربالگری منظم) است.

بیماری های مقاربتی چیست؟

بیماری‌های مقاربتی یا آمیزشی (STD) گروهی از بیماری‌ها هستند که عمدتاً از طریق رابطه جنسی، دهانی یا مقعدی منتقل می‌شوند و در صورت عدم درمان می‌توانند عوارض جدی ایجاد کنند. این بیماری‌ها شامل انواع ویروسی مانند تبخال تناسلی (HSV)، زگیل تناسلی (HPV) و ایدز (HIV)، انواع باکتریایی مانند سوزاک، کلامیدیا و سیفلیس، و انواع انگلی مانند تریکومونیازیس هستند. برخی از این بیماری‌ها در مراحل اولیه بدون علامت‌اند، اما در صورت شناسایی زودهنگام معمولاً قابل درمان یا کنترل‌اند. آگاهی از علائم، راه‌های انتقال و پیشگیری، نقش مهمی در مهار شیوع این بیماری‌ها دارد.

بیماری‌های مقاربتی، عفونت‌هایی هستند که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند.

انواع بیماری‌ های مقاربتی کدامند؟

انواع بیماری‌های مقاربتی شامل مجموعه‌ای از عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، انگلی و قارچی هستند که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند. در ادامه، مهم‌ترین این بیماری‌ها را بررسی می‌کنیم، از جمله تبخال تناسلی (HSV)، زگیل تناسلی (HPV)، کلامیدیا، سوزاک، سیفلیس، تریکومونیازیس، مولوسکوم، گال و HIV. هر یک از این بیماری‌ها ویژگی‌ها، علائم و روش‌های درمان متفاوتی دارند که آشنایی با آن‌ها نقش مهمی در پیشگیری و تشخیص به‌موقع ایفا می‌کند.

عفونت‌ های باکتریایی مقاربتی

عفونت‌های باکتریایی مقاربتی یکی از شایع‌ترین انواع بیماری‌های آمیزشی هستند که معمولاً با داروهای آنتی‌بیوتیک قابل درمان‌اند. از جمله مهم‌ترین این عفونت‌ها می‌توان به کلامیدیا، سوزاک و سیفلیس اشاره کرد. این بیماری‌ها از طریق تماس جنسی با فرد آلوده منتقل می‌شوند و ممکن است در ابتدا بدون علامت باشند، اما در صورت عدم درمان، می‌توانند منجر به عوارضی مانند ناباروری، التهاب لگن، آسیب به اندام تناسلی یا حتی عفونت‌های سیستمیک شوند. تشخیص زودهنگام از طریق آزمایش و شروع سریع درمان برای جلوگیری از پیشرفت بیماری بسیار مهم است.

عفونت‌ های ویروسی مقاربتی

عفونت‌های ویروسی مقاربتی به‌دلیل مزمن بودن و دشواری درمان، اهمیت ویژه‌ای در میان بیماری‌های آمیزشی دارند. شایع‌ترین این ویروس‌ها شامل ویروس تبخال تناسلی (HSV)، ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) و هپاتیت‌های B و C هستند. این ویروس‌ها از طریق تماس جنسی، از جمله رابطه دهانی، واژینال و مقعدی، و در برخی موارد از طریق خون یا زایمان منتقل می‌شوند. برخلاف عفونت‌های باکتریایی، بسیاری از بیماری‌های ویروسی مقاربتی درمان قطعی ندارند، اما با داروهای ضدویروس قابل کنترل‌اند. واکسیناسیون (مانند HPV و هپاتیت B)، استفاده از کاندوم و پرهیز از روابط پرخطر از مؤثرترین روش‌های پیشگیری‌اند.

عفونت‌ های انگلی مقاربتی

عفونت‌های انگلی مقاربتی، هرچند کمتر از سایر انواع شناخته شده‌اند، اما می‌توانند علائم آزاردهنده‌ای ایجاد کنند. مهم‌ترین آن‌ها تریکومونیازیس (Trichomoniasis) است که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود و عامل آن انگل Trichomonas vaginalis است. این بیماری در زنان معمولاً با ترشحات واژینال کف‌آلود و بدبو، خارش، و سوزش همراه است؛ در حالی که در مردان اغلب بدون علامت است. تریکومونیازیس یکی از عفونت‌های شایع و قابل درمان است که در صورت عدم توجه، ممکن است به عوارض بیشتری منجر شود.

عفونت‌ های قارچی مقاربتی

عفونت‌های قارچی مقاربتی معمولاً به واسطه قارچ کاندیدا آلبیکنس (Candida albicans) ایجاد می‌شوند که عامل برفک تناسلی است. این عفونت در زنان باعث خارش، سوزش، ترشحات سفید و غلیظ واژینال می‌شود و در مردان نیز می‌تواند موجب التهاب، قرمزی و خارش ناحیه تناسلی گردد. اگرچه برفک واژن یا آلت تناسلی معمولاً از طریق تغییرات محیط واژن یا سیستم ایمنی ایجاد می‌شود، اما در برخی موارد از طریق رابطه جنسی نیز منتقل می‌شود، به‌ویژه زمانی که یکی از طرفین عفونت فعال داشته باشد. عفونت‌های قارچی در مقایسه با سایر بیماری‌های مقاربتی کمتر خطرناک‌اند، اما می‌توانند به‌طور مکرر عود کنند و کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهند.

بیماری‌ های مقاربتی مردان

بیماری‌های مقاربتی (STD) در مردان می‌توانند بدون علامت باشند یا با نشانه‌هایی چون سوزش ادرار، ترشحات از آلت، زخم یا تاول در ناحیه تناسلی و درد بیضه‌ها ظاهر شوند. در صورت عدم درمان، برخی از این بیماری‌ها می‌توانند به ناباروری یا انتقال به شریک جنسی منجر شوند. مهم‌ترین بیماری‌های آمیزشی در مردان عبارت‌اند از:

• تبخال تناسلی (HSV): ایجاد تاول‌های دردناک روی آلت، مقعد یا اطراف آن
• زگیل تناسلی (HPV): برجستگی‌های کوچک گوشتی یا گل‌کلمی در ناحیه تناسلی
• کلامیدیا: اغلب بدون علامت، اما گاهی با سوزش ادرار و ترشحات همراه است
• سوزاک: ترشحات زرد یا سبز رنگ از آلت، همراه با درد هنگام ادرار
• سیفلیس: زخم بدون درد اولیه، به‌دنبال آن بثورات پوستی و علائم سیستمیک
• تریکومونیازیس: ممکن است باعث سوزش خفیف، ترشح یا التهاب آلت شود
• HIV: معمولاً در ابتدا بدون علامت، اما با پیشرفت بیماری ایمنی بدن را ضعیف می‌کند.

HIV ویروسی است که سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و در صورت عدم درمان می‌تواند به ایدز منجر شود.

بیماری های مقاربتی زنان

زنان به‌دلایل آناتومیک و فیزیولوژیک، نسبت به مردان بیشتر در معرض عوارض بیماری‌های مقاربتی قرار دارند. بسیاری از این بیماری‌ها در مراحل اولیه بدون علامت‌اند، اما در صورت پیشرفت می‌توانند منجر به مشکلات جدی مانند ناباروری، التهاب لگن و عفونت‌های مزمن شوند. مهم‌ترین بیماری‌های مقاربتی در زنان شامل موارد زیر است:

• تبخال تناسلی (HSV): تاول‌های دردناک در ناحیه تناسلی یا اطراف واژن
• زگیل تناسلی (HPV): زائده‌های گوشتی اطراف واژن، مقعد یا دهانه رحم؛ برخی انواع آن با سرطان دهانه رحم مرتبط‌اند
• کلامیدیا: اغلب بدون علامت، اما ممکن است با ترشح واژینال، درد زیر شکم یا سوزش ادرار همراه باشد
• سوزاک: ترشح زرد یا سبز، درد لگن، یا خونریزی بین دوره‌های قاعدگی
• سیفلیس: زخم بی‌درد در واژن یا دهانه رحم، بثورات پوستی و در مراحل پیشرفته آسیب به اندام‌های داخلی
• تریکومونیازیس: ترشح واژینال کف‌آلود و بدبو، خارش یا سوزش
• HIV: در ابتدا بدون علامت، اما به‌مرور باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شود

علائم بیماری‌ های مقاربتی چیست؟

علائم بیماری‌های مقاربتی (STD) می‌توانند بسته به نوع بیماری، جنس فرد و محل درگیری متفاوت باشند. برخی از این بیماری‌ها ممکن است بدون علامت باشند، به‌ویژه در مراحل اولیه، اما همچنان قابل انتقال به دیگران هستند. شایع‌ترین نشانه‌های بیماری‌های آمیزشی عبارت‌اند از:

• ترشحات غیرطبیعی از واژن یا آلت تناسلی (زرد، سبز، بدبو یا کف‌آلود)
• سوزش یا درد هنگام ادرار
• زخم، تاول یا برجستگی‌های غیرمعمول در ناحیه تناسلی، مقعد یا دهان
• خارش، قرمزی یا تحریک پوستی در ناحیه تناسلی
• درد لگن یا زیر شکم (به‌ویژه در زنان)
• خونریزی غیرعادی بین دوره‌های قاعدگی یا پس از رابطه جنسی
• درد هنگام رابطه جنسی
• بثورات پوستی یا لکه‌های سفید داخل دهان یا روی اندام تناسلی

علائم بیماری‌ های مقاربتی در زنان

علائم بیماری‌های مقاربتی در زنان گاهی بسیار خفیف یا حتی غیربارز هستند، اما در صورت پیشرفت، می‌توانند به مشکلات جدی مانند ناباروری، التهاب لگن و عفونت رحم یا تخمدان‌ها منجر شوند. برخی از نشانه‌های خاص در زنان عبارت‌اند از:

• ترشحات غیرطبیعی واژینال (زرد، سبز، کف‌آلود یا بدبو)
• سوزش یا درد هنگام ادرار
• خارش یا سوزش در ناحیه واژن یا اطراف آن
• زخم، تاول یا برجستگی روی واژن، لابیا یا اطراف مقعد
• درد هنگام رابطه جنسی
• خونریزی غیرعادی بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از رابطه جنسی
• درد لگن یا زیر شکم
• احساس سنگینی یا فشار در ناحیه لگن

به‌دلیل ساختار دستگاه تناسلی زنان، حتی عفونت‌های بدون علامت نیز ممکن است به‌سرعت پیشرفت کنند. بنابراین، معاینه دوره‌ای و تست‌های غربالگری برای زنان فعال از نظر جنسی بسیار توصیه می‌شود.

علائم بیماری‌ های مقاربتی در مردان

علائم بیماری‌های مقاربتی در مردان ممکن است بلافاصله پس از ابتلا ظاهر نشوند، اما در بسیاری از موارد چند روز تا چند هفته پس از تماس جنسی آلوده بروز می‌کنند. این علائم بسته به نوع عفونت ممکن است خفیف یا شدید باشند و شامل موارد زیر هستند:

• ترشح غیرطبیعی از نوک آلت تناسلی (سفید، زرد یا سبز)
• سوزش یا درد هنگام ادرار
• زخم، تاول یا برجستگی روی آلت، بیضه‌ها یا اطراف مقعد
• خارش یا تحریک در ناحیه تناسلی
• درد یا تورم در بیضه‌ها
• درد هنگام انزال یا رابطه جنسی
• بثورات پوستی روی آلت یا کشاله ران

علائم دهانی، مقعدی و بدون علامت بیماری های مقاربتی

بیماری‌های مقاربتی تنها به ناحیه تناسلی محدود نمی‌شوند و ممکن است دهان، گلو، مقعد یا حتی بدن را بدون علامت درگیر کنند. شناخت این حالت‌ها برای تشخیص زودهنگام و پیشگیری از انتقال ضروری است:

علائم دهانی بیماری های مقاربتی عبارتند از:

• زخم یا تاول روی لب، زبان یا داخل دهان (به‌ویژه در تبخال یا سیفلیس)
• گلودرد مداوم یا تورم غدد لنفاوی گردن (در سوزاک یا کلامیدیا)
• لکه‌های سفید یا ضایعات روی لثه‌ها و کام

علائم مقعدی بیماری های مقاربتی عبارتند از:

• خارش، سوزش یا درد در ناحیه مقعد
• ترشح یا خونریزی از مقعد
• زخم یا تاول اطراف مقعد
• درد هنگام دفع مدفوع

علائم بدون علامت (نهفته) بیماری های مقاربتی را در ادامه بررسی میکنیم. بسیاری از بیماری‌های آمیزشی، به‌ویژه کلامیدیا، HPV و HIV در مراحل اولیه بدون هیچ علامتی ظاهر می‌شوند. این حالت خطرناک‌تر است زیرا فرد ممکن است ندانسته باعث انتقال بیماری به دیگران شود یا تا زمان بروز عوارض جدی، متوجه ابتلای خود نشود.

تشخیص بیماری‌ های مقاربتی چگونه است؟

تشخیص بیماری‌های مقاربتی (STD) نیازمند معاینه بالینی توسط پزشک و انجام آزمایش‌های تخصصی است. چون بسیاری از این بیماری‌ها ممکن است بدون علامت باشند، تنها راه اطمینان، غربالگری منظم و بررسی‌های آزمایشگاهی است. روش‌های رایج تشخیص عبارت‌اند از:

• آزمایش خون: برای شناسایی بیماری‌هایی مانند HIV، سیفلیس و هپاتیت B و C
• آزمایش ادرار: برای تشخیص عفونت‌های باکتریایی مثل سوزاک و کلامیدیا
• نمونه‌برداری از ترشحات: از واژن، آلت، دهان یا مقعد برای بررسی وجود عوامل عفونی
• معاینه فیزیکی: بررسی زخم‌ها، زگیل‌ها، یا ضایعات مشکوک در نواحی تناسلی یا دهانی

هزینه آزمایش بیماری های مقاربتی

هزینه آزمایش‌های بیماری‌های مقاربتی (STD) در ایران بسته به نوع تست، روش انجام، محل ارائه خدمت و پوشش بیمه‌ای متفاوت است. در ادامه، برآوردی از هزینه‌های رایج این آزمایش‌ها ارائه می‌شود:

• آزمایش HIV (الایزا یا کیت سریع): بین ۷۵٬۰۰۰ تا ۲۵۰٬۰۰۰ تومان؛ در مراکز دولتی ممکن است با تعرفه‌های پایین‌تر یا رایگان ارائه شود. آزمایش HIV به روش PCR: بین ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ تا ۳٬۴۰۰٬۰۰۰ تومان؛ این روش برای تشخیص دقیق‌تر و شمارش ویروس در بدن استفاده می‌شود.
• آزمایش HPV (ویروس پاپیلوم انسانی): بین ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ تا ۱٬۹۰۰٬۰۰۰ تومان؛ بسته به روش آزمایش و تجهیزات آزمایشگاه متغیر است.
• آزمایش کلامیدیا، سوزاک و سیفلیس: هر کدام حدود ۱٬۷۵۰٬۰۰۰ تومان؛ این آزمایش‌ها معمولاً شامل تست‌های آنتی‌بادی IgG، IgM و IgA هستند.

برخی مراکز خدمات آزمایش در منزل را ارائه می‌دهند که هزینه آن حدود ۸۰۰٬۰۰۰ تومان است. این گزینه برای افرادی که تمایل به انجام آزمایش در محیط منزل دارند مناسب است.

 چگونه بفهمم بیماری مقاربتی دارم؟

تشخیص بیماری‌های مقاربتی (STD) همیشه آسان نیست، چون بسیاری از این بیماری‌ها در مراحل اولیه بدون علامت هستند یا علائمی مشابه عفونت‌های ساده دارند. با این حال، نشانه‌هایی مثل ترشحات غیرطبیعی از واژن یا آلت، درد هنگام ادرار، زخم یا تاول روی ناحیه تناسلی، خارش، سوزش یا خونریزی غیرعادی می‌توانند هشداردهنده باشند. اگر رابطه جنسی محافظت‌نشده داشته‌اید یا شریک جنسی جدیدی دارید، حتی بدون علائم نیز باید آزمایش دهید.

درمان بیماری های مقاربتی چگونه است؟

درمان بیماری‌های مقاربتی (STD) بسته به نوع عامل ایجادکننده متفاوت است، اما هدف اصلی همیشه یکسان است: قطع زنجیره انتقال، کاهش علائم و پیشگیری از عوارض. در ادامه، رایج‌ترین روش‌های درمانی براساس نوع عفونت آورده شده است:

• عفونت‌های باکتریایی (مثل سوزاک، کلامیدیا، سیفلیس): با آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آزیترومایسین، داکسی‌سایکلین یا پنی‌سیلین درمان می‌شوند و در صورت درمان کامل، معمولاً به‌طور کامل بهبود می‌یابند.
• عفونت‌های ویروسی (مثل HPV، HSV، HIV): درمان قطعی ندارند اما داروهای ضدویروس مانند آسیکلوویر (برای تبخال)، داروهای مهارکننده ویروسی (برای HIV) و واکسن HPV برای کنترل و پیشگیری استفاده می‌شوند.
• عفونت‌های انگلی (مثل تریکومونیازیس): معمولاً با یک دوز مترونیدازول یا تینیدازول خوراکی درمان می‌شوند.
• عفونت‌های قارچی (مثل برفک تناسلی): با داروهای ضدقارچ موضعی یا خوراکی مانند فلوکونازول کنترل می‌شوند.

متن انگلیسی:

STDs may be treated in different ways based on the causes. Sexually transmitted infections caused by bacteria are generally easier to treat. STI infections caused by viruses can be managed and treated but not always cured.

ترجمه فارسی:

درمان بیماری‌های آمیزشی بسته به عامل ایجادکننده متفاوت است. عفونت‌های آمیزشی با منشأ باکتریایی معمولاً آسان‌تر درمان می‌شوند، در حالی که عفونت‌های ویروسی قابل کنترل و درمان هستند اما همیشه قابل درمان کامل (ریشه‌کنی) نیستند.

به نقل از Mayo clinic

 

راه های جلوگیری از بیماری های جنسی چیست؟

جلوگیری از بیماری مقاربتی با رعایت چند اصل ساده ولی مؤثر ممکن است. استفاده منظم از کاندوم در هر نوع رابطه جنسی، کاهش تعداد شرکای جنسی، واکسیناسیون علیه HPV و هپاتیت B، و انجام منظم آزمایش‌های غربالگری از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از اختلالات و بیماری های جنسی هستند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بیماری‌های جنسی از دسته‌ی بیماری‌هایی هستند که از طریق سکس منتقل می‌شوند (معمولا) و انواع مختلفی دارند. برای تشخیص و درمان این بیماری‌ها باید به دکترهای عفونی، زنان و اورولوژی مراجعه کنید.

توجه داشته‌باشید که بیماری‌های مقاربتی علائم مختلفی دارند و معمولا در مردان و زنان مشترک هستند. درمان این بیماری‌ها با دارو و روش‌های درمانی مختلفی انجام‌پذیر است.