رشد قد کودکان و راه‌های بهبود آن

قد بلند همیشه طرفداران زیادی داشته است و بیشتر والدین دوست دارند فرزندانشان قدبلند و قوی باشند. رشد قد کودکان به‌طورکلی به‌عنوان نشانه‌ای از سلامتی در نظر گرفته می‌شود. والدین معمولاً تمام تلاش خود را می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که فرزندانشان رشد قد خوبی دارند. در این بین استفاده از غذاها یا مکمل‌ها یا حتی داروهایی برای تقویت رشد قد کودکان از جمله گزینه‌هایی است والدین به سراغ آنها می‌روند. قد کودک در نظر اکثر افراد جامعه به‌عنوان نشانه‌ای از رشد خوب و وضعیت سلامت کلی آنها تلقی می‌شود. پس رشد قد کودکان موضوعی مهم برای والدین است.

عوامل متعددی در قد نهایی کودک نقش دارند. تصور می‌شود که عوامل ژنتیکی ۶۰ تا ۸۰% از قد نهایی فرد را تعیین می‌کنند. عوامل محیطی خاصی مانند تغذیه و ورزش هم درصد باقی‌مانده را تعیین می‌کنند. اگر خودتان و همسرتان قد بلندی ندارید و این موضوع رد خانواده‌های شما هم رایج است، انتظار قد خیلی بلندی را هم از فرزندتان نداشته باشید. هر کودکی از ابتدای تولد تحت نظر متخصص کودکان قرار می‌گیرد که بر رشد او نظارت کامل دارد، اما اگر فکر می‌کنید کودک شما به اندازه کافی رشد نمی‌کند و قد نمی‌کشد، بهتر است در این زمینه با متخصص کودکان مشورت کنید.

روند رشد قد کودکان به چه صورت است؟

قد کودک در یک سالگی باید به ۶۸-۸۱ سانتی‌متر رسیده باشد. اگر بخواهیم رشد قد در سنین مختلف را بررسی کنیم باید بگوییم که از ۱ سالگی تا بلوغ، قد اکثر افراد سالانه حدود ۵ سانتی‌متر افزایش می‌یابد. البته هنگامی که بلوغ شروع می‌شود، فرد ممکن است با سرعت ۱۰ سانتی‌متر در سال قد رشد کند. بااین‌حال، قد هر کس با سرعت متفاوتی رشد می‌کند و میزان رشد در همه افراد ثابت نیست. علاوه بر ژنتیک و ویژگی‌های فردی جنسیت هم مقداری در رشد قد کودکان تأثیر دارد. در ادامه تفاوت رشد قد دحتران و پسران را با هم بررسی می‌کنیم.

رشد قد دختران

دختران در دوران نوزادی و کودکی با سرعتی زیاد رشد می‌کنند. همچنین هنگامی که دختران به بلوغ می‌رسند، رشد آن‌ها دوباره به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. برای دختران، جهش در میزان رشد قد معمولاً در اوایل سال‌های نوجوانی شروع می‌شود.

دختران معمولا یک تا دو سال قبل از شروع قاعدگی جهش رشد دارند. برای بیشتر دختران، بلوغ بین ۸ تا ۱۳ سالگی و جهش رشد بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی رخ می‌دهد. آنها در یک یا دو سال پس از اولین قاعدگی خود بین ۳ تا ۶ سانتی‌متر دیگر رشد می‌کنند. بعد از این دوران دختران به قد بزرگ‌سالی خود می‌رسند و دیگر رشدی اتفاق نمی‌افتد.

بیشتر دختران در سن ۱۴ یا ۱۵ سالگی به قد بزرگ‌سالی خود می‌رسند. این سن بسته به زمانی که یک دختر برای اولین‌بار پریود می‌شود، می‌تواند پایین‌تر هم باشد.

---

رشد قد پسران

رشد قد کودکان پسر با سرعت باورنکردنی پیش‌می‌رود که ممکن است هر والدینی را متعجب کند. در پسرها برخلاف دختران، جهش در میزان رشد قد ممکن است تا پایان نوجوانی هم ادامه داشته باشد.

پسران در دوران بلوغ دچار جهش رشد می‌شوند. اما میزان سرعت رشد در آنها می‌تواند بسیار متنوع باشد. به‌این‌علت که پسران در سنین مختلف به بلوغ می‌رسند. به طور متوسط، پسران در دوره بلوغ خود در هرسال حدود ۷-۸ سانتی‌متر رشد می‌کنند.

---

رشد قد کودکان چه زمان متوقف می‌شود؟

رشد قد دختران معمولا در ۱۴ یا ۱۵ سالگی یا چند سال پس از شروع قاعدگی متوقف می‌شود و به قد نهایی و دوران بلوغ خود می‌رسند. باتوجه‌به تحقیقات مرکز خدمات بهداشت ملی آمریکا (NHS)، اکثر پسرها رشد خود را تا سن ۱۶ سالگی کامل می‌کنند. البته برخی از پسرها ممکن است در سال‌های آخر نوجوانی هم به رشد خود ادامه دهند.

افزایش قد بعد از سن رشد (بلوغ)

به‌طورکلی بعد از بلوغ افزایش قد متوقف می‌شود. این بدین معناست که افرادی که به بلوغ می‌رسند یا افراد بزرگسال راهکار قطعی‌ برای افزایش قد خود ندارند. بااین‌حال، راهکارهای خاصی وجود دارد که می‌توانید در طول دوران نوجوانی انجام دهید تا مطمئن شوید فرزند شما به نهایت پتانسیل رشد قد خود خواهد رسید. شما باید این موارد را به‌عنوان یک بزرگسال ادامه دهید تا سلامت کلی خود را بالا برده و قد خود را حفظ کنید.

آیا نگران کوتاهی قد فرزندت هستی؟

با متخصص اطفال مشاوره داشته باش.

مشاوره آنلاین دکتر اطفالدکتر اطفال

علائم بلندقد شدن کودک

بلندقدی به حالتی گفته می‌شود قد فرد از میانگین قد متناسب با سن خودش بلندتر باشد. از جمله علائمی که نشانگر بلندقد شدن در بزرگسالی هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بلوغ زودرس
• بیش از حد بزرگ بودن قسمت‌هایی از بدن
• بیش‌فعالی
• فشارخون بالا.

---

علائم کوتاه قد شدن کودک

کوتاه قدی یا رشد محدود حالتی است که در آن قد فرد از میانگین قد متناسب با سن خودش کوتاه‌تر باشد. شایع‌ترین علت کوتاهی قد ژنتیک است. این کودکان عموما از والدینی متواد می‌شوند که قد آنها کمتر از حد متوسط است. فقط حدود ۵% از کودکان کوتاه‌قد دارای شرایط پزشکی هستند.

شرایطی که می‌تواند زمینه‌ساز کوتاهی قد باشد عبارت‌اند از:

• سوءتغذیه، به دلیل بیماری یا کمبود مواد مغذی
• کم‌کاری تیروئید که منجر به کاهش ترشح هورمون رشد می‌شود.
• تومور در غده هیپوفیز (غده هیپوفیز مسئول آزادسازی هورمون رشد در بدن است)
• بیماری‌های ریه، قلب، کلیه، کبد یا دستگاه گوارش
• شرایطی که بر تولید کلاژن و سایر پروتئین‌ها تأثیر می‌گذارند.

در این ویدیو دکتر بابک الیاسی متخصص کودکان و نوزادن از پزشکان عضو سامانه دکترتو در مورد معیارهای تقریبی رشد صحبت می‌کنند .

View this post on Instagram

A post shared by دکترتو، نوبت و مشاوره آنلاین (@doctoreto)

جدول رشد قد کودکان

محدوده مورد انتظار برای قد کودک شما عبارت است از:

• در سن ۱ سالگی: معادل ۶۸ تا ۸۱ سانتی‌متر
• ۲ سالگی: معادل ۸۰ تا ۹۴ سانتی‌متر
• ۳ سالگی: ۹۰ تا ۱۰۳ سانتی‌متر
• در ۴ سالگی: ۹۴ تا ۱۱۰ سانتی‌متر
• در ۶ سالگی: ۱۰۶ تا ۱۲۴ سانتی‌متر
• ۸ سالگی: ۱۱۹ تا ۱۳۷ سانتی‌متر
• ۱۰ سالگی: ۱۲۷ تا ۱۴۹ سانتی‌متر.

راهکارهای افزایش قد کودکان

اکثر عواملی که بر قد تأثیر می‌گذارد، قابل کنترل نیستند، چرا که عامل اصلی تعیین‌کننده‌ی قد ترکیب ژنتیکی افراد است. بااین‌حال، عوامل زیادی می‌توانند در طول دوران رشد بر قد کودکان و نوجوانان تأثیر بگذارند. از جمله این عوامل می‌توان به تغذیه، هورمون‌ها، میزان فعالیت و شرایط پزشکی اشاره کرد. در ادامه به بررسی روش‌های مختلف برای کمک به افزایش میزان رشد قد کودکان در طول دوران رشد می‌پردازیم.

۱. داشتن رژیم غذایی متعادل و مناسب

برای افزایش قد چه بخوریم؟ اگر شما هم به دنبال جواب این سؤال هستید در این قسمت با ما همراه باشید. در طول سال‌های رشد، مهم است که تمام مواد مغذی موردنیاز بدن خود را برای رشد و سلامتی مطلوب دریافت کنید. رژیم غذایی شما باید شامل میوه‌های تازه، سبزیجات تازه، پروتئین، غلات کامل و لبنیات باشد. شما باید از مصرف قند، چربی ترانس (یک نوع چربی اشباع‌نشده) و چربی‌های اشباع خودداری کنید یا مصرف آن‌ها را محدود کنید.

اگر یک بیماری زمینه‌ای یا بالا بودن سن با تأثیر بر تراکم استخوان باعث کاهش قد شما شده‌اند؛ باید میزان کلسیم دریافتی خود را افزایش دهید. اغلب توصیه می‌شود که زنان بالای ۵۰ سال و مردان بالای ۷۰ سال باید ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم در روز مصرف کنند.

ویتامین D هم به‌سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند. منابع رایج ویتامین D عبارت‌اند از:

• ماهی تن
• شیر غنی شده
• زرده تخم مرغ.

اگر ویتامین D کافی در رژیم غذایی خود دریافت نمی‌کنید، با پزشک خود در مورد مصرف یک مکمل برای تامین مقدار توصیه‌شده‌ی روزانه صحبت کنید.

---

۲. تأثیر خواب کافی بر رشد قد کودکان

گاهی اوقات کم‌خوابی در بلندمدت روی قد شما تأثیر نمی‌گذارد. اما اگر در دوران نوجوانی میزان خواب شما به‌طور دائمی کمتر از مقدار توصیه‌شده باشد، ممکن است منجر به کوتاهی قد شود. به این دلیل که بدن شما در هنگام خواب HGH (هورمون رشد انسان) را ترشح می‌کند. اگر به‌اندازه کافی و در ساعات مناسبی نخوابید، تولید این هورمون و سایر هورمون‌ها ممکن است کاهش یابد.

پیشنهاد می‌شود که:

• نوزادان تا ۳ ماهگی: روزانه ۱۴ تا ۱۷ ساعت خواب
• نوزادان ۳ تا ۱۱ ماهه: ۱۲ تا ۱۷ ساعت خواب
• کودکان نوپا ۱-۲ ساله: ۱۱-۱۴ ساعت خواب
• کودک ۳-۵ ساله: ۱۰-۱۳ ساعت خواب
• کودک ۶ تا ۱۳ ساله: ۹ تا ۱۱ ساعت خواب
• نوجوانان ۱۴ تا ۱۷ ساله: ۸ تا ۱۰ ساعت خواب
• بزرگسالان ۱۸ تا ۶۴ ساله: هفت تا نه ساعت خواب
• و افراد مسن ۶۵ ساله و بالاتر: هفت تا هشت ساعت خواب.

سعی کنید کودکان خود را قبل از ساعت ۹ شب بخوابانید تا بیشترین میزان هورمون رشد در بدن آنها ترشح شود. داشتن خواب بیشتر حتی ممکن است تولید هورمون رشد را افزایش دهد، بنابراین داشتن خواب کافی اهمیت بالایی دارد.

دنبال درمان مشکل رشدی کودکت هستی؟

با دکتر رشد کودکان مشورت کن.

دکتر فوق تخصص بیماری های غدد درون ریز، رشد و متابولیسم کودکان

مکمل افزایش رشد قد کودکان و بزرگسالان

در موارد محدودی مکمل‌ها می‌توانند به افزایش قد در کودکان کمک کنند. به‌عنوان‌مثال، اگر از شرایطی رنج می‌برید که بر میزان تولید هورمون رشد شما تأثیر می‌گذارد، ممکن است پزشک مکمل حاوی HGH (هورمون رشد انسان) مصنوعی را برای شما تجویز کند.

علاوه‌بر‌این، افراد مسن ممکن است بخواهند ویتامین D یا مکمل‌های کلسیم مصرف کنند تا خطر پوکی‌استخوان را کاهش دهند.

از مصرف هرگونه مکملی که به شما وعده افزایش قد را می‌دهد، خودداری کنید. به این دلیل که وقتی صفحات رشد شما با هم ترکیب می‌شوند، رشد متوقف می‌شود و هیچ چیزی نمی‌تواند قد شما را افزایش دهد، صرف‌نظر از اینکه چه مکملی مصرف می‌کنید.

---

ورزش مناسب برای رشد قد

ورزش ماهیچه‌ها و استخوان‌های شما را تقویت می‌کند، به شما کمک می‌کند وزن سالمی داشته باشید و تولید هورمون رشد را افزایش می‌دهد. کودکان در مدرسه باید حداقل یک ساعت در روز ورزش کنند. در این مدت، آنها باید بر روی موارد زیر تمرکز کنند:

• تمرینات قدرتی مانند دراز و نشست و بارفیکس
• تمرینات انعطاف‌پذیری مانند یوگا
• فعالیت‌های هوازی مانند طناب‌زدن یا دوچرخه‌سواری و شنا.

رابطه رژیمناستیک و رشد قد کودک

اگر ژیمناستیک‌کاران را در بازی‌های محلی یا المپیک تماشا کرده‌ باشید ممکن است تعجب کنید که چرا این ورزشکاران این‌قدر کوتاه‌قد به نظر می‌رسند. احتمالا این سؤال برای شما پیش آمده است که آیا ژیمناستیک بر رشد کودک تأثیر دارد؟ مشکل این سؤال این است که هیچ پاسخ بله یا خیر قطعی برای شما وجود ندارد.

این وقعیت را هم باید در نظر گرفت که هر ورزشی به یک فیزیک بدنی خاص نیاز دارد، ژیمناستیک هم همین‌طور است. همان‌طور که ورزشی مانند بسکتبال بازیکنان بلندقد را جذب می‌کند. آیا منصفانه است که بگوییم بسکتبال رشد یک ورزشکار را افزایش می‌دهد؟

استدلال‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد تمرینات شدید ژیمناستیک در دوران بلوغ با تأخیر در رشد مرتبط است. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۴ منتشر شد نشان داد که تمرینات شدید ژیمناستیک می‌تواند بر رشد و بلوغ اسکلتی عضلانی تأثیر بگذارد، اما تحقیقات دیگری که در مورد نقش تمرین فشرده در رشد و بلوغ ژیمناست‌ها انجام شده است نشان می‌دهد که به نظر نمی‌رسد ژیمناستیک هیچ تأثیری بر رشد بالاتنه یا پایین‌تنه داشته باشد. از نظر تأخیر در شروع قاعدگی هم تحقیقات نشان می‌دهد که به طور متوسط ​​ژیمناست‌ها اولین قاعدگی خود را بسیار دیرتر از سایر نوجوانان تجربه می‌کنند.

افزایش قد کودکان در طب سنتی

در طب سنتی تمرکز بر روی تقویت بدن کودکان است که منجر به رشد مناسب آن‌ها می‌شود. از جمله راهکارهای تقویت بدن کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خوردن عصاره گوشت، نخود آب، کباب، شیر بادام، شلغم و کدوحلوایی برای تقویت بدن. (در برخی موارد متخصصان طب سنتی از برخی از این موارد به‌عنوان معجون رشد قد یاد می‌کنند)
• خوردن گلاب، دوغ و شیر، شیربرنج، دمنوش استوخودوس برای رفع بی‌خوابی کودک
• منع مصرف نسکافه و قهوه، سوسیس و کالباس، سرکه و نوشابه که موجب بی‌خوابی می‌شوند.
• بادکش و حجامت در مناطق رشد قدی.

تأثیر حجامت بر رشد قد

حجامت کردن خشک روی استخوان‌های خون‌ساز زیر نظر متخصصان طب سنتی، می‌تواند تأثیر بسزایی در افزایش قد تدریجی باشد؛ بنابراین والدین از دوسالگی می‌توانند برای بیمه‌کردن کودکان در برابر بیماری‌ها و افزایش رشد آن‌ها اقدام به حجامت کنند.

---

چه داروهایی برای رشد قد تجویز می‌شوند؟

از مهم‌ترین و رایج‌ترین داروها برای رشد قد سوماتروپین است. سوماتروپین یک نوع هورمون رشد مصنوعی است. هورمون رشد به رشد قد کودکان و همچنین به رشد عضلات بزرگسالان و کودکان کمک می‌کند. از این دارو برای درمان بسیاری از اختلالات مانند پایین بودن سطح هورمون رشد، تداخل در رشد و کوتاهی قد استفاده می‌شود.

سوماتروپین با داروهای سیکلوسپورین، هورمون‌های زنانه مانند استروژن یا پروژسترون و قرص‌های ضدبارداری، داروهای دیابت، برخی از داروهای برای تشنج، داروهای استروئیدی مانند پردنیزون یا کورتیزون تداخل دارویی دارد.

داروهای دیگری مانند سرمورلین استات هم وجود دارند که عملکردی شبیه یا مرتبط به هورمون رشد دارند.

عوارض داروهای رشد قد

داروهای افزایش رشد قد هم مانند هر داروی دیگری عوارضی به همراه دارد که در هر فردی ممکن است متفاوت باشد. از جمله عوارض این داروها:

• واکنش‌های آلرژیک مانند خارش و تورم صورت، لب‌ها و زبان
• مشکلات تنفسی
• گوش‌درد یا عفونت گوش
• سردرد
• حالت تهوع و استفراغ
• تورم دست یا پا
• احساس ضعف یا خستگی غیرطبیعی.

---

بهترین شربت افزایش قد کودکان چیست؟

انواعی از شربت‌ها که به‌عنوان داروی افزایش قد (تقویت رشد قبل از بلوغ) استفاده می‌شوند؛ از جمله:

• شربت شریفر (Cherifer)
• رشد سروری (Sarvari)
• شربت Ayurvedic Ashwaleon
• افزایش‌دهنده اسپانیایی.

---

بهترین مولتی‌ویتامین برای افزایش قد کودکان

شربت کیندر و شربت نوتریشن نام تجاری مولتی‌ویتامین‌های مناسبی است که برای افزایش رشد کودکان استفاده می‌شوند. این شربت‌ها حاوی انواع مختلف ویتامین‌ها هستند که وجود آنها در دوران رشد برای بدن ضروری است. گاهی متخصصین اطفال برای تأمین ویتامین‌های موردنیاز بدن کودکان یا جبران کمبود آن‌ها این مولتی‌ویتامین‌ها را تجویز می‌کنند. بهتر است این داروهای را تحت نظر متخصص اطفال مصرف کنید.

راهنمای مراجعه به پزشک

هر فرد از ابتدای تولد تا روزی که زنده است، طبق یک روند مشخص مراحل رشد و تکامل خود را می‌گذراند. رشد قد کودکان هم مانند هر چیز دیگری طبق روند مشخصی طی می‌شود. مهم‌ترین عامل در تعیین قد کودک، ژنتیک است. اما عوامل دیگری مثل تغذیه مناسب، ورزش و خواب کافی هم بر رشد کودک و رسیدن به نهایت پتانسیل رشد قد کودکان کمک می‌کنند. در زمان کودکی و به‌خصوص نوجوانی باید به این فاکتورها توجه مضاعفی داشته باشید تا فرزندانی بلندقدتر داشته باشید. توصیه ما این است که به جای استفاده از دارو برای افزایش رشد قد به تغذیه و سبک زندگی فرزند خود دقت داشته باشید.

در صورتی شما والدینی هستید که میانگین قدی بالایی دارید ولی احساس می‌کنید فرزند شما نسبت به همسن و سال‌های خودش قد کوتاهی دارد بهتر است به متخصص کودکان مراجعه کنید تا در صورت نیاز رژیم غذایی مناسب و مکمل‌های موردنیاز فرزند شما را تجویز کند. برای اینکه بتوانید بهترین متخصص اطفال را برای فرزند دلبندتان انتخاب کنید، به وب‌سایت دکترتو مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید برای مراجعه حضوری از پزشکان وقت بگیرید یا اینکه از خدمات مشاوره آنلاین یا تلفنی با متخصص اطفال استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامت شماست!