فهرست مطالب
پیچ خوردگی روده یا ولولوس (Volvulus)، یک عارضه جدی و حتی خطرناک است که در آن بخشی از روده به دور خودش میپیچد و مسیر عبور مواد غذایی را مسدود میکند. این وضعیت میتواند جریان خون در روده را نیز مختل کند و در نهایت منجر به مرگ بافت روده (نکروز) شود. از آنجایی که این بیماری ممکن است در هر سنی رخ دهد، آشنایی با آن برای همه افراد ضروری است تا بتوانند به موقع آن را کنترل کنند. در این مقاله از دکترتو به طور کامل بررسی میکنیم که پیچ خوردگی روده چیست، چه علائمی دارد و چگونه درمان میشود؛ پس با ما همراه باشید.
پیچ خوردگی روده یا ولولوس چه علائمی دارد؟
علائم پیچ خوردگی روده معمولا به صورت ناگهانی یا تدریجی ظاهر میشوند ولی معمولاً شدید هستند و هر درد شکم شدید همراه با نفخ، استفراغ یا قطع دفع گاز و مدفوع باید فوراً در اورژانس بررسی شود، حتی اگر از ابتدا بسیار ناگهانی نبوده باشد. از جمله علائم این عارضه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد و گرفتگی شدید شکم همراه با حساسیت نسبت به لمس
- حالت تهوع و استفراغ
- ورم و اتساع شکم
- مدفوع خونی
- یبوست یا قطع کامل حرکات روده
- نفخ
- تغییر در عادات دفع مدفوع
- تب
- علائم شوک مانند تپش قلب سریع، فشار خون پایین و سرگیجه
نوزادان مبتلا به پیچ خوردگی روده ممکن است علائم و نشانههای دیگری نیز از خود نشان دهند، از جمله:
- گریههای ناگهانی
- جمع کردن پاها به سمت شکم، گویی در حال درد کشیدن هستند.
- بیحالی
- افزایش ضربان قلب و سرعت تنفس
انواع پیچ خوردگی روده
این مشکل انواع مختلفی دارد که شایعترین آن پیچ خوردگی روده سیگموئید است. نوع دیگر پیچ خوردگی روده کوچک میباشد که معمولاً بهدنبال چسبندگیها یا مشکلات مادرزادی ایجاد میشود. همچنین پیچخوردگی سکوم و ولوولوس در کودکان (مالرُوتیشن) از انواع دیگر آن هستند که هرکدام ویژگیها و شرایط زمینهای خاص خود را دارند. پیچ خوردگی روده یا ولولوس بسته به محل وقوع، به انواع مختلفی تقسیم میشود:
| نوع پیچ خوردگی | شرح |
|---|---|
| ولولوس سکوم (Cecal volvulus) | زمانی اتفاق میافتد که سکوم (بخش ابتدایی روده بزرگ) دچار چرخش یا جابجایی میشود. |
| پیچخوردگی سیگموئید (Sigmoidal volvulus) | در قسمت پایین روده بزرگ (سیگموئید) رخ میدهد. |
| پیچخوردگی میدگات (Midgut volvulus) | اغلب در نوزادان مشاهده میشود و با استفراغ سبزرنگ، درد شدید شکم و تجمع مایعات در شکم آغاز میشود. در صورت عدم درمان، این پیچخوردگی میتواند به التهاب شدید شکم و شوک منجر شود. |
متن انگلیسی:
به نقل از سایت news-medical
Cecal volvuli (CV) tend to occur most frequently between the 3rd and 6th decades of life and account for less than 10% of all intestinal volvuli.
ترجمه فارسی:
پیچ خوردگی سکوم (CV) معمولا بین دهه سوم تا ششم زندگی رخ میدهد و کمتر از ۱۰٪ از کل موارد پیچ خوردگی روده را تشکیل میدهد.
علت پیچ خوردگی روده در بزرگسالان و کودکان
گاهی علت دقیق وقوع پیچ خوردگی روده مشخص نیست، اما معمولا ترکیبی از عوامل مختلف از جمله موارد زیر میتوانند بر عملکرد یا ساختار روده تاثیر بگذارند:
- بزرگی غیرطبیعی اندازه روده میتواند زمینهساز پیچ خوردگی روده شود.
- چسبندگیهای شکمی ناشی از جراحیها یا عفونتهای قبلی ممکن است با ایجاد بافت اسکار باعث چسبیدن رودهها به هم و پیچ خوردن آنها شوند.
- بیماریهای حرکتی مانند پارکینسون و اماس میتوانند عملکرد روده را مختل کنند، خصوصا در بیمارانی که برای مدت طولانی بستری هستند.
- در بیماریهای عضلانی مانند دیستروفی ماهیچهای دوشن، ضعف عضلات بدن (همچون عضلات دیواره شکم و عضلات رودهها) میتواند با اختلال در عملکرد طبیعی روده، خطر پیچخوردگی را افزایش دهد.
در نوزادان نیز عوامل زیر علت اصلی پیچ خوردگی روده در نظر گرفته میشوند:
- بد چرخشی روده (Intestinal malrotation) که یک ناهنجاری مادرزادی است و باعث میشود رودهها در موقعیت صحیح خود در شکم قرار نگیرند.
- بیماری مادرزادی هیرشپرونگ که طی آن همه یا بخشی از روده بزرگ فاقد سلولهای عصبی است. در نتیجه، روده نمیتواند به طور صحیح منقبض شود و مدفوع را عبور دهد که این وضعیت باعث یبوست شدید و افزایش خطر پیچ خوردگی روده میشود.
علائم مشکلات روده کلافهات کرده؟
برای ارزیابی فوری نوبت بگیر.
چه عواملی خطر ابتلا به پیچ خوردگی روده را افزایش میدهند؟
عوامل مختلفی میتوانند خطر ابتلا به پیچخوردگی روده را افزایش دهند و معمولاً شامل مشکلات زمینهای یا شرایطی هستند که حرکت طبیعی روده را مختل میکنند. برخی از عواملی که خطر ابتلا به پیچ خوردگی روده را افزایش میدهند شامل این مواردند:
- بالا بودن سن (بالای ۶۰ سال)
- کم تحرکی شدید و گذراندن زمان زیادی در تخت
- بارداری
- یبوست مزمن
- رژیم غذایی بسیار پرفیبر
- سابقه جراحی شکم
- سابقه بیماریهای عصبی یا روانشناختی زمینهای
- استفاده طولانیمدت از داروهای ملین که میتوانند عملکرد طبیعی روده را مختل کرده و خطر چرخش روده را افزایش دهند.
روش های تشخیص پیچ خوردگی روده
پیچ خوردگی روده معمولا بر اساس علائم فرد و معاینه فیزیکی تشخیص داده میشود. البته گاهی ممکن است پزشک برای تشخیص دقیقتر انجام آزمایشهای زیر را توصیه کند:
- اشعه ایکس شکم میتواند به تشخیص ولولوس سیگموئید کمک کند، اما معمولا باید همراه با سایر روشهای تصویربرداری استفاده شود.
- سونوگرافی معمولا اولین روش تشخیص پیچ خوردگی روده در کودکان است زیرا از مواجهه آنها با اشعههای مضر جلوگیری میکند.
- سیتی اسکن میتواند هر گونه شواهد ناشی از انسداد روده یا تغییرات غیرطبیعی مرتبط با پیچ خوردگی روده را نشان دهد.
- آزمایش خون برای بررسی الکترولیتها انجام میشود که در اثر پیچ خوردگی روده تعادل آنها به هم میخورد. همچنین برخی از تغییرات در خون میتوانند نشاندهنده انسداد روده باشند.
درمان پیچ خوردگی روده
هدف اصلی درمان پیچ خوردگی روده، اصلاح بخش پیچخورده و بازگرداندن عملکرد طبیعی روده است. بسته به شدت بیماری، نوع پیچخوردگی و وضعیت بیمار، پزشک ممکن است از روشهای درمانی مختلفی نظیر این موارد استفاده کند:
۱. درمان حمایتی دارویی پیچ خوردگی روده
در مواردی که پیچ خوردگی روده خفیف باشد و علائم شدید یا غیرقابل تحملی ایجاد نکرده باشد، پزشکان داروهای زیر را تجویز میکنند که روشی موقت برای تسکین علائم هستند:
- داروهای مسکن برای کاهش درد شکم
- داروهای ضدتهوع برای کنترل حالت تهوع و استفراغ
- سرمها برای پیشگیری از کمآبی بدن و حفظ تعادل الکترولیتها
- آنتیبیوتیکها برای جلوگیری از عفونت احتمالی
۲. درمان جراحی پیچ خوردگی روده
اصلیترین درمان پیچ خوردگی روده، جراحی است. پزشک پس از بررسی وضعیت بیمار و نتایج آزمایشها، ممکن است از یکی از روشهای زیر استفاده کند:
- سیگموئیدوسکوپی نوعی آندوسکوپی است که در آن از یک لوله انعطافپذیر مجهز به دوربین برای مشاهده داخل رکتوم و بخش پایین روده بزرگ استفاده میشود. این روش اغلب به عنوان تست تشخیصی انجام میشود، اما در برخی موارد میتواند به رفع پیچخوردگیهای خفیف نیز کمک کند.
- رزکسیون روده که در آن بخش پیچخورده و آسیبدیده روده برداشته میشود. بیشتر پزشکان این روش را ترجیح میدهند، زیرا احتمال بازگشت ولولوس را کاهش میدهد.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت icliniq
Volvulus can be recurrent if not twisted back correctly or the treatment is initially delayed. Recurrence may occur even several years after surgical correction.
ترجمه فارسی:
پیچ خوردگی روده در صورت عدم بازگرداندن صحیح یا تاخیر در درمان، میتواند دوباره عود کند. حتی ممکن است عود چندین سال پس از اصلاح با جراحی رخ دهد.
برای درمان مشکل روده جراحی بهت توصیه شده؟ همین حالا مشاوره بگیر.
عوارض پیچ خوردگی روده در صورت درمان نکردن
پیچخوردگی روده در صورت درماننشدن میتواند بهسرعت باعث انسداد روده و اختلال شدید جریان خون در بافت روده شود. این وضعیت در ادامه منجر به مرگ بافت (گانگرن) و سوراخشدن روده میشود که خطر انتشار عفونت شدید در شکم را بهدنبال دارد.
در صورت پیشرفت، بیمار ممکن است دچار شوک عفونی و افت شدید فشار خون شود. این عوارض میتوانند جان بیمار را تهدید کنند و نیاز به درمان فوری و اورژانسی دارند.
- اگر فشار ناشی از پیچخوردگی بیش از حد باشد، روده ممکن است دچار پارگی شود. این پارگی باعث ورود محتوای روده به حفره شکمی میشود و میتواند زمینهساز عفونت شدیدی به نام پریتونیت باشد.
- سپسیس (عفونت شدید خون) که در سرتاسر بدن پخش میشود و میتواند به دلیل پارگی روده، مرگ بافت یا درمان نشدن به موقع پیچخوردگی رخ دهد.
- سندرم روده کوتاه که طی آن اختلال شدید در عملکرد روده، توانایی آن در جذب مواد مغذی را تحت تاثیر قرار میدهد. در نتیجه فرد دچار ضعف، کاهش وزن و کمبود ویتامینها و دیگر مواد مغذی ضروری میشود.
راه های پیشگیری از پیچ خوردگی روده
اگر پیچ خوردگی روده ناشی از اختلالات مادرزادی باشد، نمیتوان از آن پیشگیری کرد. با این حال، در سایر موارد میتوانید با انجام اقدامات زیر احتمال بروز پیچ خوردگی روده را به حداقل برسانید:
- مصرف فیبر زیاد از حد را کاهش دهید.
- استفاده از ملینها را تا حد ممکن محدود کنید.
- در صورت داشتن یبوست مزمن، حتما آن را درمان کنید.
- از نشستن یا دراز کشیدن طولانی مدت و بیتحرکی خودداری کنید و ورزش را به برنامه روزانه خود اضافه کنید.
- اگر جراحیهای قبلی باعث بروز مشکلات رودهای شدهاند، آنها را پیگیری و درمان کنید.
۴.۹ (۲۵۹ نظر)۴.۵ (۱۷۹ نظر)۴.۵ (۱۰۸ نظر)۴.۹ (۸۶ نظر)۴.۶ (۹۶ نظر)۴.۶ (۷۲ نظر)نتیجه گیری
برای بسیاری از افراد این سوال پیش میآید که پیچ خوردگی روده چیست و چرا شناخت آن اهمیت دارد. در حقیقت، پیچ خوردگی روده (ولولوس) زمانی رخ میدهد که روده به دور خودش و مزانتر (پرده متصل کننده رودهها به دیواره شکم) میچرخد و باعث انسداد روده و در برخی موارد کاهش خونرسانی (ایسکمی) میشود. در این شرایط، شناخت علائم هشداردهنده و مراجعه سریع به پزشک، اهمیت بسیار بالایی دارد، زیرا تشخیص به موقع میتواند مانع از بروز عوارض جدی و مهلک شود. پس از مراجعه به مراکز درمانی، پزشکان با معاینه فیزیکی و انجام آزمایشها و تصویربرداریهای لازم، درمان مناسب را با توجه به شدت و نوع پیچخوردگی انتخاب میکنند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!