داروی هپارین چیست و چه کاربردی دارد؟

هپارین یک داروی ضد انعقاد خون است که فعالیت آنتی ترومبین (گروهی از پروتئین‌های پلاسما که انعقاد خون را مهار می‌کنند) را افزایش می‌دهد. این دارو که بیشتر به صورت آمپول هپارین سدیم به شکل وریدی یا زیر پوستی تزریق می‌شود، برای درمان حملات قلبی و آنژین ناپایدار، بیماری امبولی ریه یا جلوگیری از لخته شدن خون در لوله‌های آزمایش نمونه خون و دستگاه‌های دیالیز کاربرد دارد. بیشتر افراد در طول بستری‌شدن در بیمارستان آمپول هپارین را دریافت می‌کنند، اما شما می‌توانید آن را در خانه هم تزریق کنید. اگر دچار اختلال انعقاد خون هستید، اولین کار مراجعه به متخصص است. در سایت دکترتو امکان دریافت نوبت ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین برای شما فراهم شده است.

داروی هپارین چیست؟

هپارین برای درمان لخته‌های خونی در ریه‌ها و پاها (مانند بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی) و جلوگیری از به وجود آمدن لخته خون بعد از عمل‌های جراحی، دیالیز در بیماران دیابتی یا در زمان انتقال خون، جمع‌آوری نمونه‌های خونی و افرادی که مدت زمان زیادی قادر به حرکت نبوده‌اند استفاده می‌شود.

شناسنامه دارویی	توضیحات
داروی هپارین چیست؟	هپارین نوعی داروی ضد انعقاد خون است که به رگ‌های خونی تزریق می‌شود تا از لخته‌شدن خون جلوگیری کند. این دارو برای پیشگیری و درمان حوادث ترومبوتیک مانند ترومبوز ورید عمیق (DVT) و آمبولی ریه (PE) و همچنین فیبریلاسیون دهلیزی کاربرد دارد.
نام عمومی دارو	هپارین به انگلیسی Heparin
نام تجاری	Hep-Lock Lipo-Hepin – نوکساپارین، سلکسان یا کلکزان
نوع دارو	داروی ضد انعقاد خون
فرمول شیمیایی	C12H19NO20S3
دسته بندی بارداری	دسته C، هیچ مطالعه کافی و کنترل‌شده‌ای روی زنان باردار وجود ندارد
نیمه عمر و مدت اثر هپارین	۱ تا ۱.۵ ساعت
دفع دارو	ادرار
نحوه عملکرد داروی هپارین	هپارین با ایجاد ماده طبیعی در بدن شما (پروتئین ضد لختگی) به جریان مناسب و بهتر خون در بدن کمک می‌کند و به عنوان داروی ضد انعقاد شناخته می‌شود.
بهترین شرایط نگهداری	در دمای اتاق
نحوه مصرف	آمپول هپارین باید به لایه چربی زیر پوست برود. سوزن را در زاویه ۴۵ درجه قرار داده و به داخل پوست فشار دهید. آمپول هپارین سدیم را به‌آرامی و پیوسته تزریق کنید. (آمپول هپارین سدیم در کاتتر IV (به صورت وریدی) تزریق می‌شود)
اشکال دارویی	پماد یا ژل موضعی هپارین و آمپول هپارین (محلول تزریقی زیر پوستی و محلول تزریقی وریدی. فقط پزشک شما می‌تواند محلول وریدی را تجویز کند)
داروهای هم گروه	دالتپارین، انوکساپارین سدیم، تینزاپارین

تفاوت هپارین و وارفارین چیست؟

هپارین واکنش‌های لخته‌شدن خون ناشی از فعالیت ترومبین و فیبرین را مهار می‌کند. قرص وارفارین به عنوان یک ضد ویتامین K عمل می‌کند. در واقع وارفارین یک آنتاگونیست ویتامین K است که برای جلوگیری از تولید ویتامین K توسط ویتامین K اپوکسید ردوکتاز عمل می کند.

نحوه تزریق آمپول هپارین سدیم

آمپول هپارین به صورت وریدی یا زیر پوستی تزریق می‌شود و از تزریق آن به داخل عضله خودداری کنید. آمپول هپارین در دوزهای متنوعی تولید می‌شود. اگر دوز متفاوتی از این آمپول را تزریق کنید ممکن است دچار صدمات (احتمالا کشنده) شوید. قبل از تزریق آمپول دوز تجویزی و دوز روی بطری آمپول را با هم تطبیق بدهید.

۴ ناحیه اصلی وجود دارد که می‌توان هپارین را تزریق کرد:

• ناحیه شکم (به جز یک دایره ۵ سانتی در اطراف ناف)
• قسمت نرم کمر (نه در نزدیکی ستون فقرات)
• قسمت بالا و بیرونی ران (نه ران داخلی یا هر جایی نزدیک به زانو)
• قسمت پشت و بیرونی بازو

هپارین نباید به عضله، ناحیه نزدیک به استخوان، رگ، صورت یا پوست سر، ناف یا دست یا پا تزریق شود. فقط باید به شکم، ران بیرونی، باسن یا بازوی فوقانی بیرونی تزریق شود. برای تزریق زیر پوستی معمولا سوزن سرنگ با زاویه ۴۵ درجه قرار می‌گیرد.

اگر در خانه خودتان این آمپول را تزریق می‌کنید تمام آموزش‌های لازم و موارد مورد نیاز را از متخصصین سلامت تهیه کنید. قبل از تزریق مایع آمپول را بررسی کنید که آیا مواد معلق شدند یا تغییر رنگ در آن حاصل شده یا خیر. اگر هر کدام اتفاق افتاده بود، آمپول را مصرف نکنید.

می‌دونی مراقبت‌های لازم قبل و بعد از تزریق هپارین چیه؟

همین حالا از متخصص مشاوره بگیر.

مشاوره داروییدکتر قلب

نحوه تزریق آمپول هپارین به شکم یا کمر

معمولا این روش راحتتر است. برای تزریق هپارین به شکم یا قسمت نرم کمر، ابتدا دست‌هایتان را با صابون ضدعفونی کنید و محل تزریق را الکل بزنید. سپس یک لایه کوچکی از پوست را چین بدهید و با دستی که سرنگ ندارد نگه دارید. کل سوزن را مستقیما به سمت پوست خود با یک حرکت صاف و سریع در زاویه ۹۰ درجه با پوست فشار دهید. اگر لاغر هستید ممکن است بهتر باشد سوزن را در زاویه ۴۵ درجه قرار دهید.

هنگام تزریق حتما چین پوست را نگه دارید. این کار به شما کمک می‌کند تا دارو را به عضله تزریق نکنید. با انگشت شست خود به آرامی پیستون سرنگ را به داخل فشار دهید تا تمام دارو تزریق شود. وقتی سرنگ خالی شد آن را از پوست خود بیرون بیاورید و در یک ظرف تمیز دور بریزید.

چین پوست را رها کنید. اگر کمی خونریزی کردید با انگشت یک پنبه یا یک تکه گاز روی ناحیه تزریقی قرار دهید و برای جلوگیری از کبودی بعد از تزریق آمپول هپارین ناحیه را مالش ندهید.

نحوه تزریق آمپول هپارین سدیم به ران

برای تزریق هپارین به ران، دست‌های خود را با صابون و آب یا ضدعفونی کننده دست برپایه الکل به خوبی تمیز کنید. هر لباسی که محل تزریق را پوشش می‌دهد تا کنید.

روی صندلی یا زمین بنشینید و پاهایتان را آرام کنید. با دستی که سوزن را نگه نمی‌دارد يک قسمت از پوست روی ران خارجی را انتخاب کنید و به سمت بیرون چین بدهید و نگه دارید. سرنگ را مانند یک قلم یا دارت در زاویه ۹۰ درجه یا ۴۵ درجه برای افراد لاغر در پوست وارد کنید. بعد از اتمام تزریق در پوست، روی محل تزریق را با پنبه یا گاز بپوشانید.

نحوه تزریق آمپول هپارین به بازو

تزریق هپارین به بازو می‌تواند کمی مشکل باشد. اگر پوست شل روی بازوها ندارید برای جلوگیری از تزریق عضلانی بهتر است محل تزریق دیگری مانند شکم، باسن یا ران خود را انتخاب کنید یا از شخص دیگری بخواهید که ناحیه‌ای از پوست چسبیده به بازو را نگه دارد و تزریق شما را انجام دهد.

برای تزریق آمپول هپارین سدیم به بازو، دست‌ها و محل تزریق را ضدعفونی کنید.
روی زمین بنشینید و زانوی خود را خم کنید. اجازه دهید پشت بازو روی زانو قرار بگیرد و یک ناحیه از پوست را به سمت بیرون بکشید و نگه دارید.

کل سوزن را مستقیما به سمت پوست خود با یک حرکت صاف سریع در زاویه ۹۰درجه فشار دهید. اگر لاغر هستید ممکن است بهتر باشد سوزن را در زاویه ۴۵ درجه قرار دهید. هنگام تزریق حتما چین پوست را نگه دارید و وقتی سرنگ خالی شد آن را از پوست خود بیرون بیاورید و در یک ظرف تمیز دور بریزید.

نحوه نگهداری و دور ریختن این دارو را آموزش ببینید یا از دکتر داروخانه بپرسید. این دارو را به صورت منظم مصرف کنید و هر روز سر ساعت مقرری آن را تزریق کنید. ممکن است پزشک شما داروی ضدلخته خون به صورت قرص (مانند وارفارین)‌ تجویز کند. این دارو و داروهای جدید را دقیقا بر اساس تجویز پزشک مصرف کنید.

بهترین زمان تزریق آمپول هپارین سدیم

دوز معمول تزریق هپارین در بزرگسالان ۵۰۰۰ واحد تزریق شده زیر پوست ۲ ساعت قبل از عمل است و پس از آن آمپول هپارین سدیم ۵۰۰۰ هر ۸ تا ۱۲ ساعت برای ۷ تا ۱۰ روز یا تا زمانی که شما به طور کامل قادر به حرکت باشید، تجویز می‌شود.

متن انگلیسی:
initial dose of 50 to 100 IU/kg followed by 400 to 600 IU/kg daily, by continuous infusion over 24 hours or by IV injection every 2 to 4 hours.
ترجمه فارسی:
دوز اولیه هپارین ۵۰ تا ۱۰۰ IU/kg و سپس ۴۰۰ تا ۶۰۰ IU/kg روزانه، با تزریق مداوم در طول ۲۴ ساعت یا با تزریق IV هر ۲ تا ۴ ساعت است.

به نقل از سایت medicalguidelines

موارد مصرف داروی هپارین

داروی هپارین اولین و پرکاربردترین داروی ضد انعقاد و ضد ترومبوتیک است که هنوز با داروهای دیگر جایگزین نشده است. علاوه بر اثرات ضد انعقادی و ضد ترومبوتیک آن، هپارین دارای فعالیت‌های ضد توموری، ضد التهابی و ضد ویروسی است.

از این دارو معمولا به شکل آمپول heparin sodium به طور گسترده در بیماری‌های قلبی عروقی و مغزی، بیماری‌های ریوی، بیماری کلیه و سرطان استفاده می‌شود. هپارین اولین داروی ضد انعقادی در کووید-۱۹ بود که ، اثرات ضد انعقادی، ضد التهابی و ضد ویروسی اعمال کرد.

هپارین برای آمبولی ریه

بیماری آمبولی ریه نوعی بیماری ریوی است که طی آن لخته‌های خونی در رگ‌هایی که از قلب به سمت ریه می‌روند تشکیل می‌شود. داروی هپارین سدیم ۵۰۰۰ مانع از لخته شدن خون می‌شود و برای این کار ترومبین (عامل انعقاد خون) و فاکتور Xa را مسدود می‌کند که از فاکتورهای لخته شدن خون هستند.

آمپول هپارین سدیم در بارداری برای چیست؟

ترومبوآمبولی وریدی یا ایجاد لخته خون در رگ‌ها در بارداری یک علت مهم بیماری و مرگ و میر مادران است. آمپول هپارین سدیم ۵۰۰۰ در بارداری با وزن مولکولی پایین، سنگ بنای پیشگیری و درمان حوادث ترومبوتیک در دوران حاملگی است.

به طور کلی، در زمان بارداری این دارو فقط در صورت صلاحدید پزشک و نیاز بیمار مورد استفاده قرار گیرد. در مورد مزایا و خطرات تزریق هپارین در زمان بارداری با پزشک مشورت کنید. همچنین این دارو از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل نمی‌شود. برای اطلاعات بیشتر با پزشک مشورت کنید.

عوارض جانبی هپارین چیست؟

زمان تزریق هپارین ممکن است عوارضی مانند درد متوسط، قرمزی و التهاب، تورم محل تزریق، درد استخوان و شکستگی استخوان به وجود بیاید. اگر هر یک از این عوارض ادامه یافت یا بدتر شد به پزشک خود بگویید. اگر تاثیر دارو روی پروتئین لخته‌شدن خون زیاد باشد، ممکن است تزریق آن همراه با خونریزی باشد.

اگر هرگونه نشانه‌ای از خونریزی جدی، دردهای غیر طبیعی، تورم و ناراحتی، خونریزی بیش از حد زخم‌ها، خون دماغ شدن مداوم، دوره‌های قاعدگی طولانی و غیر طبیعی، کبودی غیرمعمول، ادرار تیره، مدفوع سیاه، سردرد شدید و سرگیجه‌های غیر طبیعی در خود دیدید، سریعا با پزشک تماس بگیرید.

در برخی موارد بعضی از بیماران واکنش بدی (ترومبوسیتوپنی-HIT ناشی از مصرف هپارین یا ترومبوسیتوپنی و ترومبوز-HITT) به مصرف هپارین نشان می‌دهند. این واکنش ممکن است در زمان درمان با هپارین یا هفته‌ها بعد از اتمام درمان با این دارو به‌وجود بیاید.

لازم است بدانید که واکنش آلرژیک جدی در مورد آمپول هپارین نادر است. با این وجود اگر واکنش آلرژیک جدی مثل علائم پوستی، خارش، تورم (مخصوصا در صورت، زبان و گلو)، گیجی شدید و اختلال تنفسی را تجربه کردید، از فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید. با توجه به اینکه لیست عوارض کامل نیست، ممکن است با عارضه ای برخورد کنید که ذکر نشده باشد. در این موارد با پزشک یا دکتر داروخانه مشورت کنید.

آزمایش‌های پزشکی مانند آزمایش هماتوکریت، آزمایش کامل خون، شمارش پلاکت، آزمایش زمان ترومبوپلاستین و آزمایش‌های ادرار و مدفوع باید به صورت دوره‌ای انجام شود تا روند بهبود و تاثیر عوارض جانبی دارو را بررسی کرد. برای جزئیات بیشتر با پزشک‌تان مشورت کنید.

پرطرفدارترین راه برای درمان انعقاد خون چیست؟

دکتر اختلالات لخته‌شدن خون

موارد احتیاط مصرف داروی هپارین

آمپول heparin sodium ممکن است شامل ترکیبات غیر فعالی (مانند الکل بنزیل در برخی از برندها) باشد که باعث بروز حساسیت یا مشکلات دیگر شود. برای اطلاعات بیشتر با دکتر داروخانه مشورت کنید. اگر سابقه‌ی بیماری‌هایی مثل خونریزی یا مشکلات خونی (مانند پلاکت کم و هموفیلی)، مشکلات قلبی (مانند سابقه حمله قلبی)، فشار خون بالا، بیماری‌های کبدی، جراحی، سرطان، زخم معده و یا حلقه‌گذاری معده دارید حتما قبل از مصرف هپارین با پزشک خود مشورت کنید. سایر مواردی که بهتر است در نظر داشته باشید عبارت است از:

• برای کاهش خطر بریدگی، کبودی یا آسیب‌دیدگی، با احتیاط از وسایل تیز مانند تیغ و ناخن‌گیر استفاده کنید و از فعالیت‌هایی مانند ورزش‌های رزمی اجتناب کنید.
• این دارو ممکن است باعث خون‌ریزی معده شود. مصرف الکل هنگام درمان با این دارو خطر خونریزی معده را افزایش می‌دهد بنابراین در زمان مصرف این دارو الکل مصرف نکنید و برای اطلاعات بیشتر با پزشک یا دکتر داروخانه مشورت کنید.
• قبل از هرگونه عمل جراحی لیست تمام داروهای مصرفی‌تان را به اطلاع پزشک برسانید.
• این دارو حاوی سدیم است. اگر رژیم غذایی دارید یا شرایطی که نمک باعث بدتر شدن آن می‌شود (مانند نارسایی احتقانی قلب)، قبل از تزریق این دارو با پزشک مشورت کنید.
• سالمندان مخصوصا بانوان بالای ۶۰ سال نیز ممکن است به عوارضی مثل خونریزی حساسیت بیشتری نشان دهند.

موارد منع مصرف هپارین

آمپول ضد لخته خون هپارین در بیماران مبتلا به هموفیلی، موارد مشکوک به ترومبوتیک ایمنی پروترومبوتیک (گونه کمیاب اختلال انعقاد خون)، اولسرپیتیک، بیماران با خونریزی مغزی و کمبود پلاکت خون، افراد مبتلا به بیماری کبد و کلیه و افراد مشکوک به سقط جنین منع مصرف دارد.

علائم اوردوز آمپول هپارین

علائم اوردوز می‌تواند شامل کبودی و خونریزی غیر طبیعی مانند خونریزی دماغ، خون در ادرار و مدفوع سیاه باشد که نیازمند خدمات فوریت‌های پزشکی است. اگر علائم اوردوز این دارو مانند از هوش رفتن و مشکلات تنفسی را مشاهده کردید، در سریع‌ترین زمان به اورژانس مراجعه کنید. این دارو برای وضعیت فعلی شما تجویز شده است و در موارد دیگری از آن بدون اجازه دکتر استفاده نکنید.

تداخلات دارویی هپارین با داروهای دیگر

بیشتر داروهای کاهنده درد و تب‌ مانند آسپرین و داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی NSAID مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن مشابه با داروی هپارین عمل می‌کنند بنابراین مصرف همزمان این داروها خطر عوارض جانبی را بالا می‌برد. اگر پزشکتان دوز کم آسپرین (۸۱ تا ۳۲۵ میلی‌گرم در روز) برای جلوگیری از حمله قلبی را تجویز کرده است به مصرف آن ادامه دهید.

مصرف دخانیات باعث کاهش اثر آمپول هپارین سدیم می‌شود بنابراین اگر دخانیات مصرف می‌کنید یا به تازگی مصرف دخانیات را ترک کرده‌اید به پزشک اطلاع دهید. همچنین این دارو روی نتایج برخی از آزمایش‌های پزشکی مانند آزمایش‌های عملکرد کبد و آزمایش زمان پروترومبین تاثیر می‌گذارد. قبل از انجام هر آزمایش پزشکی مصرف این دارو را به اطلاع کارکنان آزمایشگاه و پزشکان برسانید.

سایر داروهایی که ممکن است باعث تداخل دارویی با هپارین شوند عبارت‌اند از:

• آپیکسابان
• کورتیکورلین
• دابیگاتران اتکسیلات
• ادوکسابان
• میفپریستون
• اوماستاکسین
• اوریتاوانسین
• ریواروکسابان
• استرپتوکیناز
• تلاوانسین
• اوروکیناز
• وراپاکسار

اشکال دارویی	تداخل دارویی	عوارض جانبی
آمپول هپارودیک ۵۰۰۰واحد/۱میلی لیتر	آپیکسابان	خونریزی بیش از حد زخم‌ها
آمپول جکتوپارین ۵۰۰۰ واحد/۱میلی لیتر	کورتیکورلین	خون دماغ شدن مداوم
آمپول هپارین البرزدارو ۵۰۰۰ واحد/۱میلی لیتر	دابیگاتران اتکسیلات	دوره‌های قاعدگی طولانی و غیر طبیعی
سرنگ آماده تزریق هپارین البرزدارو ۵۰۰۰واحد/۱میلی لیتر	ادوکسابان	قرمزی و التهاب
ویال هپارودیک ۲۵۰۰۰ واحد/۵میلی لیتر	میفپریستون	تورم محل تزریق

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

هپارین یک داروی ضد انعقادی است که به صورت زیر پوستی یا وریدی تزریق می‌شود تا از ایجاد لخته‌های خونی جلوگیری کند. این دارو برای پیشگیری و درمان حوادث ترومبوتیک مانند ترومبوز ورید عمیق (DVT) و آمبولی ریه (PE) و همچنین فیبریلاسیون دهلیزی کاربرد دارد.

اگر دچار اختلالات خونی هستید، به فوق تخصص قلب در دکترتو مراجعه کنید و اینترنتی نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید از سیستم مشاوره دارویی یا مشورت با دکتر قلب و عروق آنلاین استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!