برفک دهان چیست و روش درمان آن چگونه است؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

برفک دهان یک عفونت قارچی شایع است که در اثر رشد بیش‌ازحد قارچ کاندیدا در دهان ایجاد می‌شود. این عارضه معمولاً به شکل لکه‌های سفید روی زبان، داخل گونه‌ها، لثه‌ها یا گلو ظاهر می‌شود و ممکن است با احساس سوزش، درد و مشکل در بلع همراه باشد. برفک دهان در نوزادان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و کسانی که از آنتی‌بیوتیک یا کورتیکواستروئید استفاده می‌کنند، شایع‌تر است. خوشبختانه، این عفونت با روش‌های مختلفی از جمله داروهای ضدقارچ، تغییر در رژیم غذایی و رعایت بهداشت دهان و دندان قابل درمان است. در این مقاله، به بررسی علت، علائم و روش‌های درمان برفک دهان خواهیم پرداخت.

برفک دهان چیست؟

برفک دهان (به انگلیسی Oral Thrush) نوعی عفونت قارچی دهان است که در اثر رشد بیش‌ازحد قارچ کاندیدا ایجاد می‌شود. این عارضه به شکل لکه‌های سفید یا کرمی‌رنگ روی زبان، داخل گونه‌ها، لثه‌ها و گلو ظاهر شده و معمولاً خفیف است و به‌ندرت عوارض جدی ایجاد می‌کند. برفک دهان در نوزادان، سالمندان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و کسانی که از آنتی‌بیوتیک‌ها یا کورتیکواستروئیدها استفاده می‌کنند، شایع‌تر است. رعایت بهداشت دهان و درمان به‌موقع می‌تواند از گسترش این عفونت جلوگیری کند.

عنوان	توضیحات
نام بیماری	برفک دهان (Oral Thrush)
عامل ایجادکننده	رشد بیش‌ازحد قارچ کاندیدا آلبیکنس
علائم اصلی	لکه‌های سفید یا کرمی‌رنگ روی زبان، گونه‌ها، لثه‌ها و گلو، سوزش، درد، مشکل در بلع
گروه‌های در معرض خطر	نوزادان، سالمندان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مصرف‌کنندگان آنتی‌بیوتیک و استروئیدها
دلایل ایجاد	عدم تعادل میکروبی، بیماری‌های زمینه‌ای، استرس، مصرف برخی داروها
روش‌های انتقال	تماس مستقیم، استفاده مشترک از وسایل شخصی، شیردهی مادر به نوزاد
درمان‌ها	داروهای ضدقارچ، رعایت بهداشت دهان، اصلاح رژیم غذایی
پیشگیری	مسواک زدن منظم، عدم استفاده مشترک از وسایل شخصی، تقویت سیستم ایمنی

علائم برفک دهان چیست؟

علائم این بیماری معمولاً شامل تغییراتی در دهان است که می‌تواند باعث ناراحتی و درد برای فرد مبتلا شود. در ادامه، به برخی از علائم شایع برفک دهان اشاره می‌کنیم:

• قرمزی و التهاب در دهان و گلو که ممکن است با خونریزی همراه باشد
• لکه‌های سفید یا کرمی‌رنگ روی زبان، داخل گونه‌ها، لثه‌ها، لوزه‌ها یا گلو
• حساسیت و درد در دهان که ممکن است هنگام غذا خوردن یا بلعیدن تشدید شود
• خشکی دهان و ترک‌خوردگی گوشه‌های لب
• مشکل در بلع
• احساس مزه تلخ یا تغییر در حس چشایی

آیا برفک دهان باعث تب می شود؟

برفک دهان می‌تواند در برخی موارد باعث تب شود، به‌ویژه زمانی که عفونت شدیدتر شود یا سیستم ایمنی بدن ضعیف باشد. در افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند کسانی که مبتلا به بیماری‌هایی مانند HIV، دیابت یا سرطان هستند، برفک دهان ممکن است علائم بیشتری ایجاد کند. در موارد شدید، عفونت قارچی دهان می‌تواند به مری گسترش پیدا کند و باعث ایجاد درد یا مشکل در بلع، احساس اینکه غذا در گلو یا ناحیه وسط سینه گیر می‌کند و تب شود.

نوزادت علائم برفک دهان داره و نگرانی؟

برای اطمینان از متخصص نوبت بگیر.

دکتر اطفال خوب

عکس برفک دهان

در این تصویر، سطح زبان با لایه‌ای ضخیم از لکه‌های سفیدِ تکه‌تکه و کرِمی‌رنگ پوشیده شده است که زیر آن موضع‌هایی قرمز و ملتهب دیده می‌شود؛ این نمای ظاهری مشخصهٔ برفک دهان (کاندیدیازیس دهانی) است و نشان می‌دهد قارچ کاندیدا در دهان رشد بیش از حد پیدا کرده است. لکه‌ها غالباً به‌آسانی جدا نمی‌شوند و در صورت کنده‌شدن ممکن است نقاط خام یا خون‌مرده به جا بگذارند؛ چنین ضایعاتی می‌توانند با نشانه‌هایی مانند سوزش، طعم ناخوشایند و دشواری بلع همراه باشند و در افراد دچار ضعف ایمنی یا دیابت شایع‌تر ظاهر شوند.

علت برفک دهان چیست؟

برفک دهان زمانی ایجاد می‌شود که قارچ کاندیدا آلبیکنس بیش‌ازحد رشد کرده و تعادل طبیعی میکروبی دهان را برهم می‌زند. در حالت عادی، سیستم ایمنی با استفاده از باکتری‌های مفید، رشد قارچ‌ها و میکروب‌های مضر را کنترل می‌کند. اما اگر این تعادل مختل شود، قارچ‌ها تکثیر شده و باعث عفونت می‌شوند.

قارچ‌های عامل برفک دهان، می‌توانند عفونت قارچی واژن را نیز ایجاد کنند. در زنان باردار، این عفونت ممکن است در هنگام زایمان به نوزاد منتقل شده و موجب برفک دهان در نوزاد شود. سایر عوامل موثر در ایجاد برفک دهان عبارت‌اند از:

• مصرف داروها (مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و کورتیکواستروئیدها) که تعادل میکروبی دهان را برهم می‌زنند.
• ضعف سیستم ایمنی در اثر بیماری‌هایی مانند دیابت، سرطان، HIV/AIDS یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی.
• خشکی دهان ناشی از کم‌آبی بدن، مصرف برخی داروها یا بیماری‌هایی مانند سندرم شوگرن.
• دیابت کنترل‌نشده که سطح قند بزاق را افزایش داده و محیط مناسبی برای رشد قارچ فراهم می‌کند.
• پروتزهای دندانی نامناسب که باعث تجمع میکروب‌ها و رشد قارچ‌ها می‌شود.
• مصرف سیگار و الکل که تعادل میکروبی دهان را مختل کرده و احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.
• تغذیه نامناسب و کمبود ویتامین‌ها مانند کمبود ویتامین B12، آهن و فولات که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند.

راه های سرایت برفک دهان چیست؟

برفک دهان یک عفونت قارچی است که می‌تواند از راه‌های مختلفی منتقل شود، به‌ویژه در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف. برخی از راه‌های سرایت برفک دهان عبارت‌اند از:

• تماس مستقیم دهانی: انتقال از طریق بوسیدن یا تماس‌های دهانی.
• استفاده مشترک از وسایل شخصی: به اشتراک‌گذاری مسواک، لیوان، قاشق یا ظروف.
• شیردهی مادر به نوزاد: امکان انتقال از مادر به نوزاد یا بالعکس.
• استفاده از دندان مصنوعی یا وسایل دندانپزشکی آلوده: عدم رعایت بهداشت این وسایل محیطی مناسب برای رشد قارچ ایجاد می‌کند

برفک دهان در بارداری 

برفک دهان، که به عنوان کاندیدیازیس دهان نیز شناخته می‌شود، یک عفونت قارچی شایع است که در دوران بارداری هم ایجاد می‌شود. بارداری می‌تواند خطر ابتلا به برفک دهان را به دلیل تغییرات هورمونی، ضعف سیستم ایمنی و افزایش سطح قند خون افزایش دهد.

علائم برفک دهان در بارداری شامل لکه‌های سفید یا کرمی روی زبان، گونه‌های داخلی، سقف دهان یا گلو است. همچنین می‌تواند باعث ناراحتی، احساس سوزش، مشکل در خوردن یا بلع و طعم فلزی در دهان شود.

متن انگلیسی:
Mild forms of thrush usually require no medical interventions. People with healthy immune systems» clear the infection in a matter of days.»
ترجمه فارسی:
«اشکال خفیف برفک دهان معمولا نیازی به درمان پزشکی ندارند و بیماران دارای سیستم ایمنی سالم و قوی، عفونت را در عرض چند روز از بین می‌برند.»

به نقل از سایت byte

برفک دهان و ایدز

برخی از افراد بر این باورند که برفک دهان و ایدز با هم مرتبطند. بیش از ۹۰ درصد افراد مبتلا به HIV یا بیماری ایدز دچار برفک دهان می‌شوند. کاندیدا (عامل برفک) مخمری است که در بدن وجود دارد و در بیشتر موارد مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما در افراد مبتلا به HIV، سیستم ایمنی ممکن است قادر به کنترل رشد مخمر کاندیدا در بدن نباشد و در نتیجه برفک دهان ایجاد شود.

چه افرادی در معرض خطر برفک دهان هستند؟

کودکان و نوزادان بیش تر از سایر افراد در معرض ابتلا به این عفونت هستند. گرچه ممکن است در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند نیز برفک دهانی دیده شود. در صورت داشتن سیستم ایمنی ضعیف و هر کدام از شرایط زیر بیش تر از سایر افراد در معرض خطر هستید:

• مبتلا به دیابت، کم خونی و HIV
• در بیماری‌هایی که موجب خشکی دهان می‌شوند.
• مصرف آنتی بیوتیک و کورتیکواستروئیدها
• به دنبال درمان سرطان مانند شیمی درمانی، اشعه درمانی یا مصرف دارو
• استفاده از دندان مصنوعی
• کشیدن سیگار
• افرادی که به تازگی پیوند عضو داشته اند. (زیرا ریسک عفونت‌های قارچی را بالا می‌برد)

استرس و برفک دهان

استرس می‌تواند با تضعیف سیستم ایمنی بدن، زمینه را برای رشد بیش‌ازحد قارچ کاندیدا آلبیکنس در دهان فراهم کند و خطر ابتلا به برفک دهان را افزایش دهد. افزایش سطح هورمون کورتیزول در شرایط استرس‌زا، تعادل باکتری‌های مفید دهان را برهم می‌زند و ممکن است باعث خشکی دهان شود که محیطی مناسب برای رشد قارچ‌ها ایجاد می‌کند. علاوه بر این، رفتارهای ناشی از استرس مانند مصرف زیاد قند، سیگار کشیدن، کاهش خواب و بی‌توجهی به بهداشت دهان نیز در بروز برفک دهان نقش دارند.

روش تشخیص برفک دهان چگونه است؟

پزشک گوش و حلق و بینی احتمالا با معاینه‌ی ساده‌ی دهان و زبان شما و دیدن برچستگی‌های سفید رنگ می‌تواند برفک دهان را تشخیص دهد. در برخی موارد نیز گرفتن بیوپسی (نمونه) به تشخیص کمک می‌کند. در نظر داشته باشید که بیوپسی شامل برداشتن قسمت کوچکی از ضایعات برجسته در دهان است.

نمونه‌ای که به آزمایشگاه فرستاده می‌شود، وجود قارچ کاندیدا در نمونه مورد آزمایش قرار می‌گیرد. ضمنا اگر برفک‌های دهانی در مری نیز دیده شود، پزشک احتمالا کارهای بیشتری مانند نمونه کشت از گلو یا اندوسکوپی برای تشخیص دقیق انجام خواهد داد.

درمان برفک دهان چگونه است؟

درمان‌های متعددی برای برفک دهان وجود دارد که با توجه به سن و وضعیت سلامت فرد متفاوت است. به صورت کلی هدف از درمان جلوگیری از رشد و گسترش قارچ است. با شروع درمان، علائم در عرض چند هفته از بین می‌رود، گرچه این عفونت ممکن است دوباره بازگردد.

توجه داشته باشید که درمان کامل غالبا زمانی است که سیستم ایمنی شما سالم باشد و بیماری دیگری نداشته باشید. اگر شما به طور مکرر دچار برفک دهان می‌شوید در عین حال سالم هستید پزشک می‌تواند شما را از نظر بیماری‌های زمینه‌ای مورد ارزیابی قرار دهد.

داروی برفک دهان

داروی برفک دهان معمولاً برای درمان عفونت‌های قارچی که در دهان و گلو ایجاد می‌شود، تجویز می‌شود. اروهای برفک دهان معمولاً شامل آنتی‌بیوتیک‌های ضدقارچی هستند که به صورت قرص، مایع یا پماد تجویز می‌شوند. در ادامه به بررسی انواع داروهای مورد استفاده، دوز مصرفی و نحوه استفاده از آن‌ها خواهیم پرداخت. هرکدام از درمان‌های دارویی زیر می‌تواند برای درمان برفک دهان استفاده شود:

• قرص فلوکونازول یا کپسول فلوکونازول برای برفک دهان: یک داروی ضد قارچ است و برای درمان برفک دهان می‌تواند موثر باشد
• قرص و قطره کلوتریمازول برای برفک دهان: پزشک ممکن است این قرص مکیدنی را برای شما تجویز کند. این دارو را در دهان گذاشته تا زمانی که کاملا حل شود
• نیستاتین برای برفک دهان: یک دهان شوی ضد قارچی است که در کل دهان آن را چرخانده سپس بلعیده می‌شود
• اینتراکونازول: یک داروی ضد قارچ خوراکی است که در کسانی که به درمان‌های اولیه مقاوم‌اند یا آلوده به عفونت HIV استفاده می‌شود
• ژل برفک دهان داکتارین
• قطره ویوله دوژانسین برای برفک دهان
• آمفوترسین B: این دارو برای درمان عفونت‌های شدید استفاده می‌شود

درمان خانگی برفک دهان بزرگسال

در موارد خفیف، کنترل قارچ دهانی اغلب با رعایت بهداشت مناسب دهان، تعدیل رژیم غذایی و چند راهکار خانگی ساده امکان‌پذیر است؛ با این حال، اگر علائم شدید شوند، درد یا تب ایجاد شود یا فرد به بیماری زمینه‌ای (مانند دیابت یا نقص ایمنی) دچار باشد، باید هر چه‌ زودتر به پزشک مراجعه کند. درمان‌های خانگی برفک دهان بزرگسالان شامل موارد زیر هستند:

• دندان‌های خود را با مسواک نرم مسواک کنید تا ضایعات دچار زخم دهان نشوند.
• به صورت منظم دندان‌های مصنوعی خود را تمیز کنید.
• از دهان شویه‌ها و اسپری‌های دهان دیگر در کنار موارد تجویز شده استفاده نکنید.
• اگر مبتلا به دیابت هستید قند خون خود را کنترل کنید.
• از مخلوط آب نمک برای شستشوی دهان خود استفاده کنید.
• مصرف ماست پروبیوتیک برای برگرداندن یا نگه داشتن سطح بالای باکتری‌های خوب

درمان برفک دهان در طب سنتی (درمان گیاهی برفک دهان)

در طب سنتی و گیاهی نیز روش‌های موثری برای درمان عفونت قارچی دهان وجود دارد و مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است:

• گلاب برای برفک دهان: قرقره کردن و نوشیدن آن همراه با چای یا به تنهایی
• جوش شیرین برای برفک دهان: محلول غلیظ شده آن با آب می‌تواند به ضدعفونی زخم دهانی کمک کند
• عرق کاسنی برای برفک دهان: طبع سردی دارد و در شیردهی و بارداری باید با مشورت متخصص مصرف شود.
• برخی روش‌های سنتی مانند استفاده از محلول جوش‌شیرین یا آب‌نمک ممکن است به کاهش علائم کمک کند.

سریع‌ترین روش درمان برفک دهان چیه؟ همین الان از دکتر مشاوره بگیر.

دکتر برفک دهان

طول درمان برفک دهان در بزرگسالان

مدت زمان درمان برفک دهان در بزرگسالان بستگی به شدت عفونت، وضعیت سلامت فرد و روش درمانی دارد. مدت زمان درمان این بیماری را به طور کلی در ادامه بررسی میکنیم.

1. برفک دهان خفیف: معمولاً طی ۷ تا ۱۴ روز با داروهای ضدقارچ (مانند نیستاتین، کلوتریمازول یا فلوکونازول) بهبود می‌یابد.
2. برفک دهان شدید یا مقاوم: ممکن است به ۲ تا ۴ هفته درمان نیاز داشته باشد. در برخی موارد، نیاز به مصرف داروهای ضدقارچ خوراکی یا تزریقی وجود دارد.
3. برفک دهان ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای (مانند دیابت یا ضعف سیستم ایمنی): درمان ممکن است طولانی‌تر باشد و نیاز به کنترل بیماری زمینه‌ای داشته باشد. در بیماران مبتلا به HIV یا سرطان، درمان ممکن است چندین هفته ادامه یابد.

عوارض برفک دهان چیست؟

برفک دهان به ندرت موجب عوارض در افرادی با سیستم ایمنی سالم می‌شود. افرادی که به دلیل برخی بیماری‌ها یا مصرف بعضی دارو‌ها، سیستم ایمنی شان ضعیف می‌شود، بیشتر از سایر افراد ممکن است دچار عوارض شوند.

اگر سیستم ایمنی شما ضعیف است، قارچ‌ها ممکن است وارد جریان خون شوند و از این طریق در سراسر بدن پخش می‌شوند و در نهایت باعث درگیری ارگان‌های مختلف بدن مانند مغز، قلب و کبد می‌شود. کودکانی که دچار برفک دهان هستند ممکن است دچار راش‌های شدید پوشک (دانه‌های پوستی) نیز شوند.

چگونه می‌ توان از برفک دهان پیشگیری کرد؟

شما می‌توانید با استفاده از روش‌های ساده زیر احتمال ابتلا به برفک دهان را کاهش دهید:

• سعی کنید بهداشت دهان را با مسواک زدن وکشیدن نخ دندان به صورت روزانه رعایت کنید. بهداشت دهان مخصوصا هنگامی که مبتلا به دیابت هستید یا از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید بسیار مهم است.
• بعد از استفاده از کورتیکواستروئید‌های استنشاقی حتما دهان خود را بشوید.
• هرزمان که از آنتی بیوتیک استفاده می‌کنید ماست را نیز به رزیم غذایی خود بیافزایید.
• عفونت‌های قارچی واژن را فورا درمان کنید مخصوصا اگر باردار هستید.

داده‌ای یافت نشد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

برفک دهان یک عفونت قارچی شایع ناشی از رشد بیش‌ازحد قارچ کاندیدا آلبیکنس است که معمولاً با لکه‌های سفید یا کرم‌رنگ روی زبان، گونه‌های داخلی، سقف دهان و گلو ظاهر می‌شود و می‌تواند باعث ناراحتی و مشکل در غذا خوردن شود. این عفونت به‌طور معمول واگیردار نیست اما در نوزادان، کودکان و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای، نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. رعایت بهداشت دهان، مراجعه به پزشک و درمان به‌موقع می‌تواند از گسترش و عود مجدد آن جلوگیری کند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!