فهرست مطالب
مغز، به عنوان یکی از حیاتی‌ترین اندام‌های بدن، کنترل عملکردهایی مانند حرکت، گفتار، حافظه و تفکر را بر عهده دارد. در مواردی مانند تومورهای مغزی، آنوریسم، صرع یا آسیب‌های عروقی، جراحی مغز و اعصاب ضروری می‌شود. این جراحی‌ها می‌توانند تهاجمی (مانند کرانیوتومی) یا غیرتهاجمی (مانند رادیوسرجری) باشند و با هدف درمان اختلالات، کاهش علائم و بهبود عملکرد عصبی انجام گیرند. گرچه با عوارضی مانند عفونت یا خونریزی همراه هستند اما با بهره‌گیری از جراحان متخصص، تیم پزشکی مجرب و پروتکل‌های مراقبتی دقیق پس از عمل، احتمال ابتلا به عوارض کاهش می‌یابد. در ادامه این مطلب از دکترتو همراه ما باشید تا با انواع جراحی های مغز و اعصاب آشنا شویم.
انواع جراحی های مغز و اعصاب چیست؟
جراحی‌های مغز و اعصاب به مجموعه روش‌هایی گفته می‌شود که برای درمان بیماری های مغز و اعصاب و مشکلات سیستم عصبی شامل مغز، نخاع و اعصاب محیطی انجام می‌شوند. این جراحی‌ها بسته به نوع بیماری و محل آسیب، روش‌های متفاوتی دارند.
برخی از آن‌ها با باز کردن بخشی از جمجمه یا ستون فقرات انجام می‌شوند، در حالی که در برخی دیگر از تکنیک‌های جدید و حداقل تهاجمی استفاده می‌شود. هر روش جراحی مزایا و معایب خاص خودش را دارد. انتخاب روش مناسب کاملا به شرایط بیمار، نوع بیماری و نظر پزشک متخصص بستگی دارد. در ادامه هر یک از این دسته‌ها را به زبان ساده بررسی می‌کنیم:
- جراحی‌های باز مغز
- جراحی کم تهاجمی
- عمل تومور مغزی
- جراحی های عملکردی و تحریک عصبی مغز و اعصاب
- جراحی عروقی مغز
- عمل تشخیصی مغز و اعصاب
- جراحی ستون فقرات
| نوع جراحی | هدف و کاربرد |
|---|---|
| کرانیوتومی | دسترسی مستقیم به مغز برای درمان تومور، خونریزی، ضایعات تروماتیک و مشکلات عروقی |
| کرانیوپلاستی | بازسازی یا ترمیم جمجمه پس از کرانیوتومی یا آسیب |
| جراحی قاعده جمجمه | برداشتن ضایعات و تومورهای عمقی و حساس قاعده جمجمه |
| جراحی تروما مغزی | تخلیه هماتوم‌ها، کاهش فشار داخل جمجمه و رسیدگی به شکستگی‌ها پس از ضربه‌های شدید |
| جراحی مینی‌مالی‌تهاجمی آندوسکوپیک | درمان ضایعات کوچک یا داخل بطنی از طریق برش‌های کوچک با هدایت تصویری |
| رادیوسرجری یا جراحی استریوتاکتیک | پرتودرمانی بسیار هدفمند ضایعات برای کاهش آسیب به بافت سالم اطراف |
| جراحی تومور مغزی | برداشت کامل یا حداکثر ایمن تومور |
| جراحی‌های عروقیِ بازِ مغز | درمان ناهنجاری‌های عروقی و تنگی یا گرفتگی رگ‌ها |
| جراحی‌های تشخیصی (بیوپسی مغز) | نمونه‌برداری بافتی با هدایت تصویری برای تعیین نوع ضایعه و برنامه‌ریزی درمان |
| جراحی صرع | برداشتن کانون آغاز تشنج یا قطع ارتباطات مسئول انتقال سیگنال‌های غیرطبیعی برای کاهش حملات |
| تحریک عمیق مغز (DBS) | کاشت الکترود و ارسال پالس الکتریکی برای تعدیل مدارهای عصبی؛ عمدتا در پارکینسون، لرزش، دیستونی و برخی موارد مقاوم |
| جراحی‌های ستون فقرات (باز یا کم‌تهاجمی) | کاهش فشار از اعصاب یا نخاع در دیسک، تنگی کانال و شکستگی‌ها؛ بهبود درد، ضعف و بی‌حسی |
جراحی های باز مغز
جراحی‌های باز مغز به مجموعه‌ای از روش‌های جراحی گفته می‌شود که برای دسترسی مستقیم به مغز و ساختارهای آن انجام می‌شوند. این نوع جراحی‌ها معمولا برای برداشتن تومورها، ترمیم آنوریسم‌ها، درمان صرع مقاوم به دارو یا جراحی ترومای مغزی به کار می‌روند. در این جراحی‌ها، جراح با ایجاد یک برش روی جمجمه و باز کردن بخشی از استخوان جمجمه، به مغز دسترسی پیدا می‌کند و عمل مورد نظر را انجام می‌دهد.
کرانیوتومی
کرانیوتومی یکی از رایج‌ترین روش‌های جراحی باز مغز است. در این روش بخشی از استخوان جمجمه برداشته می‌شود تا جراح بتواند به نواحی آسیب‌دیده مغز دسترسی پیدا کند. این جراحی معمولا برای درمان تومورها، خون‌ریزی‌ها، ضایعات ناشی از ضربه یا مشکلات عروقی به کار می‌رود.
پس از پایان عمل، استخوان دوباره در جای خود قرار داده می‌شود و جمجمه بسته می‌شود. این روش اگرچه تهاجمی است، اما در بسیاری از موارد تنها راه نجات جان بیمار به حساب می‌آید. با کرانیوتومی می‌توان ضایعاتی را برداشت که در اعماق مغز قرار دارند و به روش‌های ساده‌تر قابل درمان نیستند. گاهی اوقات این عمل حتی به صورت کرانیوتومی بیدار انجام می‌شود؛ یعنی بیمار در بخشی از جراحی هوشیار است تا جراح بتواند عملکرد مغز او را بررسی کند.
کرانیوپلاستی
کرانیوپلاستی به معنای بازسازی یا ترمیم جمجمه است و معمولا بعد از کرانیوتومی یا آسیب‌های شدید به کار می‌رود. در این روش بخش از دست‌رفته یا آسیب‌دیده استخوان جمجمه با استفاده از استخوان خود فرد یا مواد مصنوعی مانند تیتانیوم و پلیمرها جایگزین می‌شود. هدف اصلی این عمل محافظت از مغز و بازگرداندن شکل طبیعی سر است. این جراحی نه‌تنها نقش حفاظتی دارد، بلکه به بهبود عملکرد مغز هم کمک می‌کند.
نیاز به عمل جراحی مغز داری و نمیدونی کدوم جراح بهتره؟
از بهترین متخصصان مشاوره بگیر.
جراحی قاعده جمجمه
عمل جراحی قاعده جمجمه برای درمان ضایعات و تومورهایی انجام می‌شود که در قسمت‌های عمیق و پیچیده جمجمه قرار دارند. این بخش از بدن به دلیل وجود اعصاب بینایی، اعصاب حرکتی چشم، مسیرهای شنوایی و رگ‌های خونی مهم بسیار حساس است. به همین دلیل، دسترسی به این ناحیه یکی از دشوارترین مراحل جراحی مغز و اعصاب به شمار می‌رود.
جراحی تروما
جراحی تروما یا جراحی آسیب‌های مغزی در مواقعی انجام می‌شود که بیمار دچار ضربه شدید به سر شده است. این آسیب‌ها می‌توانند ناشی از تصادف، سقوط از ارتفاع، یا ضربه مستقیم باشند. در چنین شرایطی ممکن است خونریزی داخلی، شکستگی جمجمه یا افزایش فشار داخل جمجمه رخ دهد که نیاز فوری به مداخله جراحی دارد. یکی از رایج‌ترین اعمال در این شرایط، تخلیه خون‌مردگی‌ها یا هماتوم‌های مغزی است. جراح بخشی از جمجمه را باز می‌کند تا خون جمع‌شده خارج شود و فشار از روی مغز برداشته شود.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت frontrangeneurosurgery
Conditions neurosurgeons deal with include brain, spine, and pituitary tumor removal, treatment of trauma in the brain or spine, congenital and degenerative conditions of the spine, treatment of trauma from strokes, brain aneurysms, and much more.
ترجمه فارسی:
بیماری‌ها و شرایطی که جراحان مغز و اعصاب با آن‌ها سروکار دارند شامل برداشتن تومورهای مغز، ستون فقرات و هیپوفیز، درمان آسیب‌های مغزی یا نخاعی، ناهنجاری‌های مادرزادی و فرسایشی ستون فقرات، رسیدگی به پیامدهای سکته‌های مغزی، آنوریسم‌های مغزی و بسیاری موارد دیگر است.
جراحی ترمیم آنوریسم
آنوریسم مغزی به معنای برجسته شدن یا ضعیف شدن دیواره یک رگ خونی در مغز است. اگر این رگ پاره شود، باعث خونریزی شدید و سکته مغزی خواهد شد. جراحی ترمیم آنوریسم برای جلوگیری از پارگی یا درمان آن پس از خونریزی به کار می‌رود. یکی از روش‌های رایج در این زمینه، گیره‌گذاری یا کلیپینگ است. در این روش، جراح از طریق کرانیوتومی به رگ خونی می‌رسد و یک گیره فلزی کوچک روی ریشه آنوریسم قرار می‌دهد تا خون وارد آن نشود. به این ترتیب خطر پارگی یا خونریزی مجدد از بین می‌رود.
جراحی های مینی مالی تهاجمی
جراحی‌های مینی‌مالی‌تهاجمی به روش‌هایی گفته می‌شود که با کمترین برش و دستکاری بافت انجام می‌شوند. در این نوع جراحی‌ها از ابزارهای پیشرفته مانند آندوسکوپ و سیستم‌های هدایت تصویری استفاده می‌شود. هدف اصلی این روش کاهش درد، کوتاه کردن مدت بستری و سرعت بخشیدن به بهبودی بیمار است.
یکی از نمونه‌های رایج این جراحی‌ها، درمان تومورهای کوچک یا ضایعات داخل بطن‌های مغزی با استفاده از آندوسکوپ است. جراح از طریق سوراخی کوچک در جمجمه، آندوسکوپ را وارد می‌کند و به کمک دوربین دقیق، محل ضایعه را می‌بیند و آن را برمی‌دارد.
۴.۷ (۵۲۶۸ نظر)۴.۹ (۴۹۹۳ نظر)۴.۸ (۴۵۰۰ نظر)۴.۹ (۳۲۰۶ نظر)۵ (۲۷۸۴ نظر)۴.۹ (۲۴۳۱ نظر)جراحی تومور مغزی
جراحی تومور مغزی یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین عمل‌های مغز و اعصاب است. این جراحی برای خارج کردن تومورهایی انجام می‌شود که یا باعث فشار روی بافت‌های مغزی شده‌اند یا خطر رشد و گسترش دارند. هدف اصلی، برداشتن بیشترین بخش ممکن از تومور بدون آسیب رساندن به عملکردهای حیاتی مغز است.
روش انجام جراحی بسته به محل و نوع تومور متفاوت است. در برخی موارد، جراح از طریق کرانیوتومی به تومور دسترسی پیدا می‌کند و آن را برمی‌دارد. در مواقع دیگر، ممکن است تنها بخشی از تومور برداشته شود تا فشار از روی مغز کاهش یابد و سپس با روش‌های تکمیلی مانند پرتو درمانی یا شیمی‌درمانی ادامه درمان انجام شود.
جراحی های عملکردی و تحریک عصبی مغز و اعصاب
جراحی‌های عملکردی مغز به مجموعه‌ای از روش‌های جراحی گفته می‌شود که هدف آن‌ها اصلاح یا بهبود عملکرد سیستم عصبی است، نه فقط حذف تومور یا ترمیم آسیب. این جراحی‌ها معمولا برای درمان اختلالاتی مانند صرع مقاوم به دارو، دردهای مزمن، بیماری پارکینسون و برخی اختلالات حرکتی انجام می‌شوند. جراحان در این روش‌ها با دقت بالا به بخش‌های مشخصی از مغز دسترسی پیدا می‌کنند تا فعالیت عصبی را کنترل یا اصلاح کنند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند.
جراحی صرع
جراحی صرع برای بیمارانی انجام می‌شود که حملات تشنجی آن‌ها با دارو کنترل نمی‌شود. در این روش، بخشی از مغز که مسئول آغاز تشنج است شناسایی و برداشته می‌شود یا ارتباط آن با دیگر بخش‌ها قطع می‌گردد. این کار می‌تواند تعداد و شدت حملات را به طور چشمگیری کاهش دهد.
انواع مختلفی از جراحی صرع وجود دارد. برای مثال در جراحی لوب تمپورال، بخشی از این ناحیه برداشته می‌شود که اغلب منبع تشنج‌ها است. روش دیگر قطع ارتباط بین دو نیمکره مغز است که برای کاهش انتقال سیگنال‌های غیرطبیعی به کار می‌رود. انتخاب نوع جراحی به شرایط بیمار و نتایج بررسی‌های دقیق تصویربرداری و نوار مغزی بستگی دارد.
تحریک عمیق مغز
تحریک عمیق مغز یا DBS یکی از روش‌های مدرن برای درمان بیماری‌های عصبی است. در این روش، الکترودهایی در بخش‌های خاصی از مغز کاشته می‌شوند و دستگاهی کوچک مانند ضربان‌ساز قلب، پالس‌های الکتریکی منظم به مغز ارسال می‌کند. این پالس‌ها باعث تنظیم فعالیت غیرطبیعی مغز می‌شوند. DBS بیشتر برای درمان بیماری پارکینسون، لرزش‌های غیرقابل کنترل و دیستونی به کار می‌رود.
جراحی های عروقی مغز
جراحی‌های عروقی مغز به مجموعه‌ای از روش‌های جراحی گفته می‌شود که هدف آن‌ها درمان مشکلات مربوط به عروق مغزی، مانند آنوریسم‌ها، ناهنجاری‌های شریانی-وریدی و خونریزیهای مغزی است. این نوع جراحی‌ها بسیار حساس و پیچیده هستند؛ زیرا کوچک‌ترین آسیب به عروق مغزی می‌تواند عواقب جدی مانند سکته یا نقص عصبی شدید ایجاد کند. جراحان در این روش‌ها با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری و میکروسکوپی، به عروق مغز دسترسی پیدا کرده و اقدام به درمان یا بازسازی آن‌ها می‌کنند.
جراحی مغز و اعصاب عروق باز
این نوع جراحی‌ها برای درمان مشکلات عروقی مغز مانند مال‌فورماسیون‌های شریانی وریدی (AVM) یا گرفتگی رگ‌ها انجام می‌شوند. در این روش، جراح از طریق کرانیوتومی به رگ آسیب‌دیده دسترسی پیدا کرده و با روش‌های مختلف جریان خون را اصلاح می‌کند.
یکی از اهداف این جراحی جلوگیری از خونریزیهای مغزی است که زندگی بیمار را تهدید خواهند کرد. بعد از جراحی، بیماران نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند تا از بروز عوارضی مانند سکته مغزی یا خونریزی جلوگیری شود. توانبخشی نیز نقش مهمی در بازگشت به زندگی عادی بیمار پس از عمل ایفا می‌کند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت madeforthismoment
Stereotactic surgery is an external radiation treatment that uses special equipment to deliver a high dose of radiation that precisely targets tumors or other lesions. This targeting minimizes damage to surrounding healthy tissue.
ترجمه فارسی:
جراحی استریوتاکتیک یک درمان پرتودرمانی خارجی است که از تجهیزات ویژه برای رساندن دوز بالایی از پرتو استفاده می‌کند که دقیقا تومورها یا سایر ضایعات را هدف قرار می‌دهد. این هدف‌گیری، آسیب به بافت سالم اطراف را به حداقل می‌رساند.
جراحی ترمیم آنوریسم
ترمیم آنوریسم مغزی یکی از مهم‌ترین جراحی‌های عروقی است. در این روش، جراح با استفاده از کرانیوتومی و گیره‌گذاری روی رگ خونی، جلوی ورود خون به آنوریسم را می‌گیرد. این کار مانع پارگی و خونریزیهای مرگبار می‌شود. این جراحی نیازمند دقت بسیار بالا است زیرا کوچک‌ترین خطا می‌تواند باعث آسیب به رگ‌های حیاتی یا سکته مغزی شود. به همین دلیل در طول این جراحی از میکروسکوپ‌ها و سیستم‌های پیشرفته تصویربرداری استفاده می‌شود.
جراحی های تشخیصی مغز و اعصاب
جراحی‌های تشخیصی برای شناسایی مشکلات مغزی و نخاعی انجام می‌شوند. در این جراحی‌ها، هدف اصلی جمع‌آوری نمونه بافتی (بیوپسی) یا دسترسی به مناطق غیرقابل دید مغز برای بررسی دقیق‌تر است. این روش به پزشکان کمک می‌کنند تا نوع بیماری یا تومور، شدت آن و برنامه درمانی مناسب را تعیین کنند.
یکی از نمونه‌های رایج، بیوپسی مغز است که در آن با استفاده از ابزارهای تهاجمی، نمونه‌ای از بافت مغز برداشته می‌شود. این نمونه سپس در آزمایشگاه بررسی می‌شود تا نوع سلول‌ها، وجود تومور یا عفونت مشخص شود. جراحی‌های تشخیصی معمولا همراه با تصویربرداری پیشرفته مانند MRI یا CT انجام می‌شوند تا مسیر دقیق جراحی مشخص و از آسیب به بافت سالم جلوگیری شود. این دقت باعث می‌شود نتایج قابل اعتماد و کم‌خطر باشند.
همین حالا بهترین جراح برای درمان بیماری مغز و اعصاب رو پیدا کن.
جراحی های ستون فقرات
جراحی‌های ستون فقرات شامل درمان مشکلاتی مانند دیسک کمر و گردن، تنگی کانال نخاعی و شکستگی‌های ستون فقرات است. این عمل‌ها می‌توانند فشار روی اعصاب یا نخاع را کاهش دهند و درد، ضعف یا بی‌حسی را بهبود بخشند.
روش‌های جراحی ستون فقرات شامل جراحی باز و مینی مالی تهاجمی است. جراحی باز شامل برش بزرگ و دسترسی مستقیم به مهره‌ها است، در حالی که روش مینی مالی تهاجمی با برش‌های کوچک و ابزارهای خاص انجام می‌شود و دوران نقاهت کوتاه‌تری دارد.
پس از جراحی، توانبخشی نقش مهمی در بازیابی حرکت و قدرت عضلانی دارد. فیزیوتراپی منظم، ورزش‌های مناسب و رعایت نکات حرکتی می‌تواند به بیمار کمک کند به زندگی روزمره بازگردد و از عود مشکلات پس از عمل جلوگیری شود.
تکنیک های نوین در جراحی مغز و اعصاب
تکنیک‌های نوین شامل استفاده از روش‌های حداقل تهاجمی، تصویربرداری سه‌بعدی، ربات‌ها و هدایت تصویری است. این فناوری‌ها دقت جراحی را افزایش داده و میزان آسیب به بافت سالم را کاهش می‌دهند. یکی از پیشرفت‌های مهم، جراحی آگاهانه است که بیمار در طول عمل هوشیار بوده و عملکردهای حیاتی مغز مانند گفتار و حرکت بررسی می‌شوند. این کار باعث می‌شود جراح بتواند بخش‌های حیاتی مغز را حفظ کند و در عین حال عوارض بعد از عمل را تا حد زیادی کاهش دهد.
نتیجه گیری
انواع جراحی های مغز و اعصاب طیف گسترده‌ای از مشکلات شامل تومورها، آسیب‌ها، بیماری‌های عروقی و اختلالات عملکردی را درمان می‌کند. انتخاب نوع جراحی به نوع بیماری، محل ضایعه و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد. در صورت مشاهده هر نوع علائم مشکوکی مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب باید به موقع انجام شود. هرگونه علائم غیرطبیعی مانند سردرد شدید، ضعف ناگهانی، تشنج یا مشکلات تعادلی نباید نادیده گرفته شود. با مشاوره دقیق، استفاده از روش‌های نوین و تیم پزشکی مجرب، بسیاری از بیماران می‌توانند به زندگی فعال و سالم بازگردند و عوارض ناشی از بیماری کاهش یابد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!