فهرست مطالب
طبق آمار ثبت شده در ایالات متحده حدود یک نفر از هر ۸۰۰ تا ۵۰۰۰ نوزاد، با میکروسفالی متولد می‌شوند. اما از آن جایی که علل مختلفی ممکن است باعث بروز این اختلال شود، طیف متفاوتی از این بیماری نیز وجود دارد و علائم می‌توانند از خفیف یا مرزی، متوسط و شدید متغیر باشند. در این مقاله از دکترتو می‌خواهیم در خصوص علائم میکروسفالی خفیف صحبت کنیم و ببینیم که کودکان مبتلا به این نوع از میکروسفالی، چه علائم و نشانه‌هایی دارند.
میکروسفالی خفیف چیست؟
به صورت کلی میکروسفالی به معنی کوچک بودن غیرطبیعی سر است که معمولا با عقب‌ماندگی ذهنی یا یک سری اختلالات جسمی همراه می‌شود. اما این اختلال درجات متفاوتی دارد و در همه کودکان با یک شدت بروز نمی‌کند. برای طبقه‌بندی شدت از معیار دور سر (OFC) استفاده می‌شود: میکروسفالی معمولی OFC<−۲ SD و میکروسفالی شدید OFC<−۳ SD (براساس سن/جنس) است.
تفاوت میکروسفالی خفیف با شدید
میکروسفالی خفیف و شدید از جهات مختلفی با هم فرق می‌کنند. هم از نظر اندازه دور سر و هم از جهت شدت علائم و مشکلاتی که در کودک ایجاد می‌شود، میکروسفالی خفیف و شدید با هم متفاوت‌اند. در نوع خفیف معمولا علائم بسیار محدودتر است و برخی از کودکان از نظر عملکردهای ذهنی و حرکتی مشکل جدی ندارند. اما در موارد شدیدتر بیماری، اکثر کودکان با مشکلات ذهنی و حرکتی شدیدی مواجه می‌شوند که عملکردهای روزانه آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
| میکروسفالی خفیف | میکروسفالی شدید |
|---|---|
| اندازه دور سر کمی کوچکتر از حد طبیعی | اندازه دور سر بسیار کمتر از حد طبیعی |
| علائم محدود و خفیف | علائم شدید و گسترده |
| معمولاً بدون مشکل جدی ذهنی و حرکتی | اغلب با مشکلات شدید ذهنی و حرکتی |
| عملکردهای روزانه کودک تقریباً طبیعی | عملکردهای روزانه کودک به شدت مختل می‌شود. |
علائم میکروسفالی خفیف
علامت اصلی میکروسفالی، داشتن اندازه سر بسیار کوچکتر از سایر کودکان همسن و هم جنس است. اما در موارد خفیف‌تر، معمولا اندازه سر به اندازه قابل توجهی کوچک نیست و شاید از نظر ظاهری، نتوان تفاوت‌های محسوسی را در اندازه سر مشاهده کرد. علاوه بر این، معمولا میکروسفالی خفیف علائم خیلی شدیدی ایجاد نمی‌کند و بسیاری از کودکان مبتلا به نوع خفیف این اختلال، عملکردی طبیعی دارند یا این که با آموزش‌های منظم و درمان‌های به موقع، معمولا تفاوتی بین آنها با کودکان سالم وجود ندارد.
نگرانی فرزندت با مشکل میکروسفالی متولد شده باشه؟
برای ارزیابی فوری نوبت بگیر.
علت ابتلا به میکروسفالی خفیف
میکروسفالی ممکن است مادرزادی یا اولیه و اکتسابی و ثانویه باشد، به همین دلیل هم این بیماری می‌تواند علل مختلفی داشته باشد، از مشکلات ژنتیکی گرفته تا قرار گرفتن در معرض ویروس‌هایی مانند زیکا یا آبله مرغان در دوران بارداری، همگی می‌توانند باعث ابتلای کودک به میکروسفالی شوند. به صورت کلی، میکروسفالی خفیف تا متوسط و شدید نتیجه بروز مشکل در رشد مغز است. عوامل زیر می‌توانند چه در دوران بارداری و چه بعد از تولد، در رشد مغز اختلال ایجاد کنند:
- کرانیوسینوستوز که به معنی جوش‌خوردن زودهنگام مفاصل بین صفحات استخوانی تشکیل‌دهنده جمجمه نوزاد است
- تغییرات ژنتیکی
- کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز جنین
- عفونت‌های دوران بارداری
- مصرف مواد مخدر یا الکل توسط مادر در دوران بارداری
- سوءتغذیه شدید و عدم دریافت مواد مغذی کافی در دوران بارداری می‌تواند روی رشد مغز جنین تاثیر بگذارد
- آسیب‌های فیزیکی به مغز
روش تشخیص میکروسفالی خفیف
اولین معیار برای تشخیص میکروسفالی خفیف، اندازه‌گیری دور سر تا ۲۴ ساعت بعد از تولد نوزاد است. با این حال گاهی اوقات می‌توان این اختلال رشدی را در آزمایشات تصویربرداری سونوگرافی که در دوران بارداری انجام می‌شود نیز تشخیص داد. اما از آن جایی که شدت علائم خفیف‌تر و محدودتر است، ممکن است تشخیص دقیق میکروسفالی در این شرایط کمی چالش برانگیزتر شود و به بررسی و ارزیابی‌های تکمیلی نیاز داشته باشد. متخصص اطفال با ارزیابی عملکردهای اصلی رشد مانند حرکات دست و پا، مهارت‌های بینایی و مهارت‌های شنیداری و گفتاری در آینده، برای تعیین مداخلات (گفتاردرمانی، کاردرمانی و غیره) اقدام می‌کند.
درمان شکل خفیف میکروسفالی
در مواردی که کودک به میکروسفالی خفیف مبتلا می‌شود، معمولا به درمان‌های خاصی نیاز نیست و برخی از این کودکان تنها با آموزش‌های روتین می‌توانند فعالیت‌های روزمره عادی داشته باشند. نظارت مداوم روی روند رشد کودک مهم‌ترین بخش درمان میکروسفالی خفیف است. در موارد محدود شاید کودکان مبتلا به شکل خفیف میکروسفالی به درمان‌های مکمل گفتاردرمانی یا کاردرمانی نیاز داشته باشند تا به این ترتیب بتوانند مانند کودکان عادی، کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.
یکی از مهم‌ترین درمان‌های مورد نیاز برای کودکان مبتلا به فرم خفیف بیماری، مشاوره با یک روان‌پزشک یا روان‌شناس است. اکثر کودکان به دلیل تفاوت‌های ظاهری که دارند، برای حضور در جامعه مشکل دارند. مدیریت استرس، افزایش حس اعتمادبه‌نفس و روان درمانی می‌تواند به کودک مبتلا به میکروسفالی کمک کند تا زندگی عادی و باکیفیت‌تری داشته باشد.
عوارض میکروسفالی خفیف چیست؟
در اکثر موارد شکل خفیف بیماری هیچ عارضه جدی برای کودک ایجاد نمی‌کند و صرفا کودکان مبتلا به میکروسفالی خفیف، برای همیشه اندازه سر کوچک‌تری نسبت به دیگر کودکان دارند. اما باز هم شدت عوارض یا مشکلی که کودک تجربه می‌کند به درجه بیماری بستگی دارد. به ندرت ممکن است در موارد خفیف هم برخی از کودکان یک‌سری عوارض جانبی را تجربه کنند که جدی‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- تاخیر در رشد؛ برخی از کودکان از نظر توانایی‌های گفتاری و حرکتی از کودکان همسن و هم جنس خود عقب‌ترند و ممکن است برای یادگیری کمی مشکل داشته باشند.
- بیش فعالی یکی از عوارض محتمل حتی در موارد خفیف میکروسفالی است.
- گاهی اوقات کودکان مبتلا به میکروسفالی خفیف قد کوتاه‌تری نسبت به کودکان هم‌سنشان دارند و نمودار رشد آنها از استاندارد عقب‌تر است.
به ندرت ممکن است برخی از کودکان مبتلا به فرم خفیف بیماری، مشکلات ذهنی هم داشته باشند و تاخیر در رشد ذهنی روی عملکردهای روزانه آنها تاثیر بگذارد. اکثرا از نظر توانایی ذهنی رشد نرمالی دارند و به خوبی به درمان‌هایی مانند گفتاردرمانی و کار درمانی پاسخ می‌دهند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت mayoclinic
Some children with microcephaly achieve developmental milestones even though their heads will always be small for their age and sex.
ترجمه فارسی:
برخی از کودکان مبتلا به میکروسفالی به نقاط عطف رشدی دست می‌یابند و عملکرد طبیعی دارند، در حالی که سر آنها همیشه به نسبت سن و جنسیتشان کوچکتر است.
نگران عوارض میکروسفالی هستی؟ همین حالا مشاوره بگیر.
پیشگیری از میکروسفالی خفیف
زمانی که علت ابتلای کودک به میکروسفالی یک فاکتور ژنتیکی یا اختلال رشدی در دوران بارداری باشد، نمی‌توان اقدام خاصی برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری انجام داد. با این حال از آن جایی که گاهی فرم خفیف بیماری بیشتر به دلیل یک فاکتور جانبی مانند ابتلای مادر به برخی از عفونت‌ها یا مصرف مواد مخدر و الکل رخ می‌دهد، می‌توان با رعایت سلامت دوران بارداری، ریسک ابتلا را کاهش داد. داشتن یک تغذیه سالم در دوران بارداری و اجتناب از سیگار و الکل، ریسک ابتلا را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. علاوه بر این، در صورت وجود سابقه تولد فرزند مبتلا به میکروسفالی، می‌توان در مورد بارداری‌های آینده با یک متخصص ژنتیک مشورت کرد.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت childrenshospital
When microcephaly is genetic, it cannot be prevented.
ترجمه فارسی:
زمانی که میکروسفالی زمینه ژنتیکی دارد، قابل‌پیشگیری نیست.
۵ (۱۶۵۲ نظر)۴.۵ (۴۶۸ نظر)۴.۶ (۳۰۰ نظر)۳.۲ (۳۶۸ نظر)۴.۳ (۲۲۲ نظر)۴.۹ (۱۶۹ نظر)نتیجه گیری
میکروسفالی یک اختلال رشدی عصبی نادر است که هنوز علت دقیق آن مشخص نیست. فاکتورهای متعددی می‌توانند با بروز این بیماری مرتبط باشد و به همین دلیل هم شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است. برخی از کودکان به فرم خفیف بیماری مبتلا می‌شوند و به این ترتیب علائم محدودتری دارند. در اکثر موارد مدیریت میکروسفالی خفیف راحت‌تر است و کودکانی که به فرم خفیف بیماری مبتلا هستند، می‌توانند با یک برنامه مراقبتی دقیق و مداوم، یک زندگی عادی و باکیفیت داشته باشند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!