برای سرگیجه به چه دکتری مراجعه کنیم

برای سرگیجه به چه دکتری مراجعه کنیم

برای سرگیجه، ابتدا به پزشک عمومی مراجعه کنید. پزشک عمومی پس از ارزیابی اولیه، در صورت نیاز شما را به متخصص گوش، حلق و بینی (برای مشکلات تعادلی گوش)، متخصص مغز و اعصاب (برای اختلالات عصبی)، متخصص قلب و عروق (برای مسائل قلبی) یا روانپزشک/روانشناس (برای سرگیجه ناشی از اضطراب و استرس) ارجاع می‌دهد. البته، در صورت بروز علائم هشداردهنده جدی مانند سردرد شدید و ناگهانی، ضعف یک طرفه بدن یا اختلال در تکلم، مراجعه فوری به اورژانس یا متخصص مغز و اعصاب ضروری است. سرگیجه‌های مکرر، شدید، ناگهانی یا هر سرگیجه‌ای که فعالیت‌های روزمره را مختل کند، نیازمند بررسی دقیق پزشکی است. تشخیص دقیق علت زمینه‌ای سرگیجه توسط پزشک مناسب، کلید درمان مؤثر و موفقیت‌آمیز است و همکاری با پزشک از طریق ارائه اطلاعات دقیق در مورد مدت، شدت، علائم همراه و عوامل موثر بر سرگیجه به تشخیص بهتر کمک می‌کند.

هنگامی که فردی دچار سرگیجه‌های مکرر، شدید، ناگهانی، یا سرگیجه‌ای می‌شود که فعالیت‌های روزمره‌اش را مختل می‌کند، مراجعه به پزشک عمومی به عنوان اولین گام تشخیصی اهمیت دارد. پزشک عمومی با ارزیابی اولیه وضعیت بیمار و دریافت اطلاعات دقیق از او در مورد مدت، شدت، علائم همراه و عوامل تشدیدکننده سرگیجه، می‌تواند به تشخیص اولیه دست یابد. بر اساس این ارزیابی، پزشک عمومی تصمیم می‌گیرد که آیا مشکل در حیطه درمان‌های عمومی قابل مدیریت است یا برای بررسی‌های دقیق‌تر و تخصصی‌تر، ارجاع بیمار به متخصصان دیگر ضروری است.

لازم به ذکر است که سرگیجه‌های خفیف و گذرا ممکن است نگران‌کننده نباشند، اما بروز علائم هشداردهنده‌ای چون تغییرات بینایی، بی‌حسی، مشکل در راه رفتن، از دست دادن هوشیاری، تشنج، تهوع و استفراغ شدید، درد قفسه سینه، تپش قلب، یا تغییرات ناگهانی شنوایی همراه با سرگیجه، نیازمند توجه ویژه است. همکاری مؤثر با پزشک، جدی گرفتن و نادیده نگرفتن سرگیجه‌های مکرر، پیگیری منظم برنامه درمانی و رعایت کامل دستورات پزشکی، همگی در بهبود وضعیت نقش دارند. همچنین، در صورت نیاز و برای اطمینان بیشتر، گرفتن نظر دوم از پزشک متخصص دیگر می‌تواند مفید باشد و اصلاح سبک زندگی از طریق اقداماتی مانند تغذیه سالم، مصرف آب کافی، ورزش منظم، مدیریت استرس و کسب خواب کافی نیز به کنترل و بهبودی سرگیجه کمک می‌کند.

متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) نقش کلیدی در تشخیص و درمان سرگیجه‌های ناشی از اختلالات سیستم دهلیزی گوش داخلی ایفا می‌کند، زیرا شایع‌ترین علت سرگیجه به این سیستم مرتبط است. این متخصصان بیماری منییر، که یک اختلال مزمن ناشی از تجمع مایع در گوش داخلی است و با سرگیجه دوره‌ای، وزوز گوش و کاهش شنوایی مشخص می‌شود را تشخیص داده و با تغییرات سبک زندگی، دارو یا جراحی درمان می‌کنند. همچنین، سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV)، که شایع‌ترین نوع سرگیجه محیطی و ناشی از جابجایی کریستال‌های کلسیم (اتوکونیا) در کانال‌های نیم‌دایره‌ای است، توسط متخصص ENT با مانور دیکس-هالپیک تشخیص داده شده و اغلب با مانورهای فیزیکی مؤثر مانند مانور اپلی درمان می‌شود. 

بیماری‌های التهابی مانند نوریت وستیبولار (التهاب عصب دهلیزی) و لابیرنتیت (التهاب لابیرنت گوش داخلی) که منجر به سرگیجه شدید و ناگهانی می‌شوند نیز توسط این متخصصان با درمان‌های حمایتی و دارویی مدیریت می‌گردند. متخصص گوش، حلق و بینی برای تشخیص دقیق این اختلالات از مجموعه تست‌های تشخیصی بهره می‌گیرد.

متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) اختلالات سیستم عصبی شامل مغز، نخاع و اعصاب محیطی را که منجر به سرگیجه می‌شوند، تشخیص و درمان می‌کند. ارزیابی اولیه شامل معاینات عصبی دقیق برای بررسی وضعیت ذهنی، توانایی‌های حرکتی، هماهنگی، رفلکس‌ها و حس بیمار است. میگرن وستیبولار، که در آن سرگیجه علامت غالب است و می‌تواند با سردرد همراه باشد یا نباشد، یکی از علل شایع سرگیجه با منشا عصبی به شمار می‌رود. 

سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) نیز با مختل کردن جریان خون به بخش‌های مسئول تعادل مغز (مانند ساقه مغز یا مخچه)، باعث سرگیجه ناگهانی و شدید، اغلب همراه با علائم عصبی دیگر مانند ضعف یک طرفه بدن یا مشکلات گفتاری می‌شوند؛ تشخیص سریع با CT اسکن یا MRI در این موارد حیاتی است. مولتیپل اسکلروزیس (MS)، یک بیماری خودایمنی است که با آسیب به مسیرهای عصبی تعادل در سیستم عصبی مرکزی، می‌تواند منجر به سرگیجه و عدم تعادل شود. همچنین، تومورهای مغزی بسته به محل و اندازه، با فشار بر ساختارهای تعادلی یا اعصاب مرتبط، سرگیجه ایجاد می‌کنند که معمولاً پیشرونده است و MRI در تشخیص آن کاربرد دارد.

متخصص قلب و عروق (کاردیولوژیست) به تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی و عروقی می‌پردازد که می‌توانند از طریق کاهش جریان خون و اکسیژن‌رسانی به مغز، منجر به سرگیجه شوند. از شایع‌ترین علل قلبی سرگیجه می‌توان به آریتمی (ضربان نامنظم، بسیار سریع یا بسیار آهسته قلب) اشاره کرد که توانایی قلب برای پمپاژ مؤثر خون به مغز را کاهش داده و باعث سبکی سر یا سرگیجه می‌شود. همچنین، هیپوتانسیون (فشار خون پایین)، به‌ویژه افت فشار خون ارتواستاتیک هنگام تغییر وضعیت، و نارسایی قلبی که در آن عضله قلب قادر به پمپاژ کافی خون به مغز نیست، از دیگر دلایل مهم هستند. بیماری عروق کرونر و آنژین صدری نیز در برخی موارد می‌توانند با سرگیجه همراه باشند. 

برای تشخیص این مشکلات، متخصص قلب از روش‌هایی مانند نوار قلب (ECG)، اکوکاردیوگرام، تست ورزش، هولتر مانیتورینگ و در صورت لزوم آنژیوگرافی استفاده کرده و درمان را بر رفع بیماری زمینه‌ای قلبی متمرکز می‌کند.

برای سرگیجه‌هایی که منشا روانی دارند، روانپزشکان و روانشناسان نقش کلیدی ایفا می‌کنند؛ این نوع سرگیجه‌ها اغلب در اثر عواملی چون اضطراب، استرس شدید، یا حملات پانیک بروز کرده و می‌توانند بدون وجود مشکل فیزیکی مشخصی در گوش داخلی، مغز یا سیستم قلبی-عروقی، باعث احساس سبکی سر، گیجی، یا عدم تعادل در فرد شوند. 

اضطراب و استرس مزمن یا شدید با تأثیر بر سیستم عصبی خودکار (که کنترل‌کننده عملکردهای غیرارادی مانند ضربان قلب، تنفس و فشار خون است) و تحریک ترشح هورمون‌هایی نظیر آدرنالین و کورتیزول، منجر به تغییراتی در جریان خون به مغز و الگوی تنفس (مانند تنفس سریع و سطحی یا هایپرونتیلاسیون) می‌شوند که این تغییرات فیزیولوژیک می‌توانند احساس سرگیجه را پدید آورند؛ حملات پانیک نیز که با دوره‌های ناگهانی و شدید ترس و اضطراب همراه هستند، معمولاً علائم جسمی بارزی از جمله سرگیجه شدید را به دنبال دارند. 

برای تشخیص و درمان دقیق سرگیجه با منشا روانی، مراجعه به روانپزشک یا روانشناس ضروری است؛ این متخصصان سلامت روان از طریق ارزیابی وضعیت روانی و سپس با استفاده از رویکردهایی چون روان‌درمانی، به‌ویژه درمان شناختی-رفتاری (CBT) برای اصلاح الگوهای فکری و رفتاری منفی، تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و تمرینات تنفس عمیق جهت کاهش استرس و اضطراب، و در صورت لزوم، تجویز داروهای ضداضطراب یا ضدافسردگی توسط روانپزشک، به بهبود و کنترل علائم بیمار کمک می‌کنند.

سایر علل احتمالی سرگیجه و تخصص‌های مرتبط

برای سرگیجه ناشی از کم‌خونی، می‌توان به پزشک عمومی، متخصص داخلی یا هماتولوژیست مراجعه کرد؛ در موارد افت قند خون (هیپوگلایسمی)، پزشک عمومی یا متخصص غدد به تشخیص و درمان کمک می‌کنند و برای مشکلات چشمی که منجر به سرگیجه می‌شوند، چشم‌پزشک متخصص مربوطه است. اگر سرگیجه به دلیل عوارض جانبی داروها باشد، مشورت با پزشک تجویزکننده دارو ضروری است و برای سرگیجه‌های دوران بارداری، متخصص زنان و زایمان راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهد؛ همچنین، مدیریت چربی خون بالا که به طور غیرمستقیم می‌تواند در سرگیجه نقش داشته باشد، توسط پزشک عمومی یا متخصص داخلی/قلب انجام می‌شود. 

در صورتی که سرگیجه با علائم هشداردهنده‌ای چون سردرد ناگهانی و بسیار شدید، ضعف یا بی‌حسی ناگهانی یک طرفه، یا اختلال ناگهانی در تکلم همراه باشد، مراجعه فوری به اورژانس یا متخصص مغز و اعصاب حیاتی است، زیرا این علائم می‌توانند نشانگر شرایط بحرانی مانند سکته مغزی باشند. فرآیند تشخیص علت سرگیجه معمولاً با مراجعه به پزشک عمومی آغاز می‌شود که پس از گرفتن شرح حال و انجام معاینات اولیه، ممکن است آزمایش خون تجویز کند؛ سپس بر اساس یافته‌ها، بیمار را به متخصص مربوطه ارجاع می‌دهد که می‌تواند شامل متخصص گوش، حلق و بینی برای انجام تست‌های تخصصی گوش و تعادل مانند ادیومتری و VNG، متخصص مغز و اعصاب برای تصویربرداری‌های مغزی نظیر MRI یا CT اسکن، یا متخصص قلب و عروق برای بررسی‌های قلبی مانند نوار قلب و اکوکاردیوگرام باشد.