قرص تومور مغزی با چه هدفی مصرف میشود و تا چه حد موثر است؟

تومورهای مغزی به دلیل وجود سد خونی-مغزی از سخت‌ترین بیماری‌ها برای درمان به شمار می‌آیند. چرا که بسیاری از داروها امکان ورود به بافت مغز را ندارند. در این میان، تولید داروهای خوراکی متنوع با عنوان قرص تومور مغزی قدمی مهم در بهبود روش‌های درمانی بوده است. به عنوان مثال داروی تموزولوماید (Temozolomide) به عنوان پرکاربردترین قرص تومور مغزی سال‌ها است در درمان گلیوبلاستوما و برخی تومورهای دیگر نتایج قابل توجهی نشان داده است. علاوه بر آن داروهای جدید دیگری هم برای تومورهای دارای جهش ژنی خاص تولید و عرضه شده‌اند که امید تازه‌ای برای بیماران به همراه خواهد داشت. در ادامه این مقاله از دکترتو درباره انواع این قرص‌ها بیشتر صحبت می‌کنیم.

انواع قرص مورد استفاده در تومور مغزی چیست؟

در درمان تومور مغزی، داروهای خوراکی و تزریقی نقش مهمی در کنترل و کاهش رشد سلول‌های سرطانی دارند. یکی از رایج‌ترین داروها تموزولامید است که به صورت قرص مصرف می‌شود و در درمان بسیاری از انواع تومورهای مغزی به‌ویژه گلیوبلاستوما، کاربرد ویژه دارد. این دارو توانایی عبور از سد خونی-مغزی را داشته و به همین دلیل گزینه رایج برای بسیاری از گلیوماها شناخته می‌شود.

علاوه بر تموزولامید، بسته به شرایط بیمار و نوع تومور، داروهای دیگری نیز ممکن است تجویز شوند؛ از جمله کارموستین (BCNU)، ایرینوتکان، لوموستین (CCNU)، پروکاربازین، وینکریستین، کربوپلاتین، سیس پلاتین، اتوپوزید و بواسیزوماب. در برخی موارد، ترکیب بیش از یک دارو برای افزایش اثربخشی درمان به کار گرفته می‌شود. انتخاب نوع دارو یا ترکیب دارویی به عواملی مانند نوع تومور، محل قرارگیری آن در مغز، وضعیت عمومی بیمار و پاسخ بدن به درمان بستگی دارد.

۱. قرص براتوما یا تموزولومید

تموزولومید که گاهی با نام قرص براتوما نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین داروهای خوراکی برای درمان برخی انواع تومور مغزی است. این دارو معمولاً در درمان گلیوبلاستوما مولتی‌فرم و آستروسیتومای آناپلاستیک به کار می‌رود؛ چه در بیمارانی که تومور تازه تشخیص داده شده باشد و چه در افرادی که دچار عود بیماری شده‌اند. تموزولومید به گروه داروهای ضد نئوپلاستیک (داروهای ضد سرطان) تعلق دارد و با ایجاد اختلال در رشد و تقسیم سلول‌های سرطانی، به بدن کمک می‌کند تا آن‌ها را از بین ببرد.

با این حال، چون سلول‌های طبیعی بدن نیز ممکن است تحت تأثیر این دارو قرار گیرند، بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف آن اجتناب‌ناپذیر است. برخی از این عوارض می‌توانند بلافاصله ظاهر شوند و برخی دیگر حتی ماه‌ها یا سال‌ها بعد از مصرف نمایان شوند. به همین دلیل، صحبت با پزشک پیش از آغاز درمان، مزایا و خطرات مصرف این دارو را تا حد زیادی کنترل خواهد کرد. دقت داشته باشید که تموزولومید تنها با نسخه پزشک در دسترس است و معمولاً به شکل کپسول خوراکی تجویز می‌شود.

۲. کپسول لوموستین

لوموستین یکی از داروهای شیمی‌درمانی است که برای درمان تومورهای مغزی و لنفوم هوچکین تجویز می‌شود. این دارو به صورت کپسول خوراکی تولید شده و معمولاً باید طبق دستور پزشک همراه با یک لیوان آب مصرف شود. نکته مهم این است که کپسول لوموستین جز داروهای سمی به شمار می‌آید و تماس مستقیم با آن می‌تواند خطرناک باشد؛ به همین دلیل توصیه می‌شود هنگام دست زدن به این کپسول‌ حتماً از دستکش استفاده شود.

۳. داروهای ترکیبی پروکاربازین، لوموستین و وینکریستین

ترکیب پروکاربازین (Procarbazine)، لوموستین (Lomustine) و وینکریستین (Vincristine) یکی از روش‌های مهم شیمی‌درمانی برای درمان تومورهای مغزی، به‌ویژه نوعی تومور به نام گلیوما است. این داروها هر کدام به‌تنهایی در درمان سرطان‌ها کاربرد دارند، اما وقتی در کنار هم استفاده شوند، اثر درمانی قوی‌تری خواهند داشت. این ترکیب معمولاً برای بیمارانی تجویز می‌شود که نیاز به یک درمان چندجانبه و مؤثرتر دارند.

هر کدام از این داروها مکانیسم خاص خود را دارند؛ پروکاربازین علاوه بر درمان تومورهای مغزی، در لنفوم هوچکین نیز کاربرد دارد و اغلب همراه با داروهایی مانند کلرمتین، وینکریستین و پردنیزون مصرف می‌شود. لوموستین به‌تنهایی یا همراه با دیگر داروها برای تومورهای مغزی، بیماری هوچکین و برخی سرطان‌های دیگر تجویز می‌شود.

وینکریستین هم به عنوان یک داروی شیمی‌درمانی در طیف گسترده‌ای از سرطان‌ها از جمله لوسمی، لنفوم، نوروبلاستوما و تومور ویلمز مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیب این سه دارو، اثربخشی درمان را بیشتر کرده و به پزشکان کمک می‌کند تا خیلی زودتر شرایط بیماری را کنترل کنند.

دنبال داروی مناسب برای درمان تومور مغزی هستی؟

از متخصص راهنمایی بگیر.

بهترین دکتر فوق تخصص مغز اعصاب

۴. قرص ووراسیدنیب

وراسیدنیب یک داروی خوراکی است که برای درمان تومورهای مغزی، از جمله آستروسیتوما و الیگودندروگلیوما طراحی شده است. این دارو معمولاً پس از جراحی تومور تجویز می‌شود و قبل از شروع درمان، پزشک وجود این جهش‌ها را در سلول‌های تومور بررسی خواهد کرد. ووراسیدنیب تنها با نسخه پزشک در دسترس است و به شکل قرص ارائه می‌شود. این دارو با هدف کاهش رشد تومور و کنترل پیشرفت بیماری استفاده می‌شود و باید دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف گردد.

۵. قرص سلومتینیب

سلومتینیب دارویی برای درمان نوروفیبروماتوز نوع ۱ (NF1)، بیماری‌ای که باعث رشد تومورها در طول اعصاب می‌شو، است. این دارو با مسدود کردن پروتئینی که رشد و تکثیر سلول‌های تومور را تحریک می‌کند، اثر درمانی خود را اعمال می‌کند. سلومتینیب باید تحت نظر پزشک مصرف شود. در صورت هرگونه سؤال درباره مصرف، عوارض جانبی یا تداخل دارویی، حتماً با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.

۶. قرص اورولیموس

اورولیموس دارویی است که برای درمان انواع خاصی از سرطان‌های پیشرفته و همچنین برخی تومورهای غیرسرطانی به کار می‌رود. این دارو در درمان آستروسیتومای سلول غول‌پیکر ساب‌اپاندیمال (که نوعی تومور مغزی است.) نقش مهمی دارد. علاوه بر آن، اورولیموس برای بیماران مبتلا به آنژیومیولیپوم کلیوی (تومور خوش‌خیم کلیه)، برخی سرطان‌های کلیه و پستان، تومورهای نورواندوکرین پانکراس، معده، روده و ریه‌ها و همچنین برای کنترل تشنج‌های جزئی در افراد مبتلا به کمپلکس توبروس اسکلروز (TSC) استفاده می‌شود. معمولاً این دارو برای بیمارانی تجویز می‌شود که درمان‌های دیگر برای آنها مؤثر نبوده یا امکان جراحی وجود ندارد.

داروهای شیمی‌ درمانی تومور مغزی

شیمی‌ درمانی یکی از روش‌های اصلی در مقابله با برخی از انواع تومورهای مغزی است و هدف آن متوقف کردن رشد یا از بین بردن سلول‌های سرطانی است. سازمان‌های دارویی بین‌المللی تاکنون چندین داروی مؤثر را برای درمان تومورهای مغزی تأیید کرده‌اند. هر یک از این داروها با مکانیسم خاصی عمل کرده و بسته به نوع تومور و شرایط بیمار توسط پزشک متخصص تجویز می‌شوند. داروهای تأیید شده برای تومورهای مغزی عبارتند از:

• تمودار (تموزولومید)
• تموزولومید (Temozolomide)
• توورافنیب (Tovorafenib)
• ورانیگو (وراسیدنیب سیترات)
• وراسیدنیب سیترات (Vorasidenib)
• ولیرگ (بلزوتیفان – Belzutifan)
• زیرابف (بواسیزوماب – Bevacizumab)

قرص برای تومور مغزی خوش خیم

شیمی‌ درمانی برای تومورهای مغزی با استفاده از داروهای قوی به از بین بردن سلول‌های تومور کمک می‌کند. این داروها می‌توانند به شکل قرص خوراکی مصرف شوند، به‌صورت وریدی تزریق شده یا حتی در برخی موارد هنگام جراحی، مستقیماً در بافت مغز قرار داده شوند. شیمی‌ درمانی نه تنها برای درمان سرطان‌های مغزی، بلکه در مواردی برای تومورهای خوش‌خیم مغز نیز به‌کار می‌رود.

یکی از مهم‌ترین داروهای مورد استفاده تموزولومید (Temozolomide) است که در درمان تومورهایی مانند گلیوبلاستوما مولتی‌فرم و آستروسیتومای آناپلاستیک (چه در موارد عود کرده و چه در تومورهای تازه‌تشخیص داده شده) نقش مهمی دارد.

می‌خوای بدونی عوارض داروهای تومور مغزی چیه؟ از متخصص بپرس.

دکتر تومور مغز و نخاع

نحوه مصرف قرص تومور مغزی

قرص تموزولومید معمولاً روزی یک بار، ترجیحاً شب قبل از خواب مصرف می‌شود. توصیه می‌شود این دارو را با معده خالی و همراه با یک لیوان کامل آب بخورید. بهتر است مصرف دارو هر روز در یک ساعت مشخص انجام شود. در برخی انواع تومورهای مغزی، دوره مصرف این دارو می‌تواند بین ۴۲ تا ۴۹ روز متوالی ادامه یابد. رعایت دوز تجویزشده توسط پزشک و پرهیز از قطع یا تغییر خودسرانه دارو برای اثربخشی درمان ضروری است.

موارد مصرف و دوز مصرفی قرص های تومور مغزی

رایج‌ترین داروی شیمی‌ درمانی خوراکی برای تومورهای مغزی، تموزولومید (Temozolomide) است. همچنین ترکیب دارویی موسوم به PCV که شامل پروکاربازین (Procarbazine)، لوموستین (Lomustine) و وینکریستین (Vincristine) است، در برخی موارد تجویز می‌شود. این داروها عمدتاً برای درمان انواع مختلف گلیوما، از جمله گلیوبلاستوما و آستروسیتوم، به‌کار می‌روند.

دوز اولیه معمول داروی تموزولومید معمولاً ۱۵۰ میلی‌گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن است که یک بار در روز و به مدت ۵ روز متوالی در هر چرخه ۲۸ روزه مصرف می‌شود. بسته به پاسخ بدن بیمار و میزان تحمل عوارض جانبی، پزشک می‌تواند دوز دارو را در چرخه‌های بعدی تغییر دهد.

عوارض جانبی مصرف قرص برای تومور مغزی

مصرف داروهای شیمی‌درمانی برای درمان تومورهای مغزی علاوه بر تأثیر روی سلول‌های سرطانی، می‌تواند سلول‌های سالمی که به سرعت تقسیم می‌شوند را نیز درگیر کند. مهم‌ترین عوارض جانبی عبارتند از:

• کاهش گلبول‌های سفید خون
• کاهش پلاکت‌ها
• کاهش گلبول‌های قرمز خون
• ریزش مو
• کاهش اشتها و وزن
• زخم‌ و التهاب در دهان
• تهوع و استفراغ
• اسهال یا یبوست
• احساس درد یا ناراحتی
• کاهش باروری در برخی افراد
• آسیب احتمالی به کلیه‌ها یا ریه‌ها
• مشکلات شنوایی

موارد احتیاط و منع مصرف قرص تومور مغزی

مصرف داروهای مربوط به تومور مغزی نیازمند دقت است. پزشک معمولاً در ویزیت‌های منظم، با انجام آزمایش خون، وضعیت بیمار را بررسی می‌کند تا هم اثربخشی دارو و هم احتمال عوارض جانبی کنترل شود. با این حال رعایت نکات احتیاطی زیر برای کاهش خطرهای احتمالی مصرف این داروها ضروری است:

• پیگیری منظم و آزمایش خون در طول دوره درمان
• منع مصرف در دوران بارداری
• پرهیز از تماس با افراد بیمار و مراجعه فوری در صورت تب، لرز یا علائم عفونت
• کاهش پلاکت‌ها و افزایش احتمال خونریزی یا کبودی غیرمعمول
• احتیاط در مسواک زدن، نخ‌دندان کشیدن و کارهای دندانپزشکی
• رعایت بهداشت دست قبل از لمس چشم و بینی
• مراقبت هنگام استفاده از تیغ یا وسایل تیز و پرهیز از ورزش‌های تماسی
• توجه به علائم کبدی (زردی، ادرار تیره، مدفوع روشن و درد شکم) 
• احتمال بروز مشکلات ریوی (سرفه، تنگی نفس، تب یا درد قفسه سینه)
• افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های خونی در طول درمان
• ممنوعیت اهدای مایع منی در مردان تا ۳ ماه پس از آخرین دوز دارو
• پرهیز از مصرف داروها و مکمل‌های گیاهی یا ویتامینی بدون مشورت پزشک

تداخلات دارویی قرص های تومور مغزی

مصرف قرص‌های تومور مغزی بمی‌تواند با داروهای دیگر تداخل داشته باشد و اثربخشی یا عوارض آن را تحت تأثیر قرار دهد. به‌طور خاص:

• داروهای ضد صرع القاکننده آنزیم در هر دارو متفاوت است مانند فنی‌توئین، کاربامازپین و فنوباربیتال می‌توانند سیستم کبدی P450 را فعال کنند. همچنین متابولیسم داروهای شیمی‌درمانی را افزایش داده و باعث کاهش سطح دارو در خون شوند.
• داروهای ضد صرع نسل جدیدتر معمولاً این اثر را ندارند. اما ممکن است با داروهای ضد انعقاد، کورتیکواستروئیدها و سایر داروها تداخل داشته باشند و سطح شیمی‌درمانی را تغییر دهند.

نتیجه گیری

قرص تومور مغزی یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های درمانی در مدیریت انواع خاصی از تومورهای مغزی به شمار می‌روند. این داروها می‌توانند به کند کردن رشد سلول‌های توموری، کاهش علائم بیماری و در برخی موارد بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کنند. با این حال، مصرف آنها ساده و بدون خطر نیست. رعایت دقیق موارد احتیاطی، توجه به عوارض جانبی احتمالی مانند خستگی، مشکلات گوارشی یا تغییر در سلول‌های خونی، و آگاهی از تداخلات دارویی با سایر داروها اهمیت زیادی دارد.

از آنجایی که شرایط بیماران با هم متفاوت است، پایبندی به ویزیت‌های منظم پزشکی و همکاری نزدیک با تیم درمانی نقش کلیدی در موفقیت درمان دارد. پزشک می‌تواند بر اساس پاسخ بدن به دارو، دوز را تغییر دهد یا در صورت بروز عوارض جانبی، درمان‌های کمکی پیشنهاد کند. 

دکترتو مراقب سلامتی شماست!