36 بیماری شایع چشم به همراه روش های تشخیص و درمان آن ها

بینایی شما یکی از با ارزش‌ترین دارایی‌های شماست. به احتمال خیلی زیاد بسیاری از شما در طول زندگی خود با یک بیماری چشمی یا مشکلی مربوط به بینایی مواجه شده‌اید. برخی از بیماری‌های چشم جزئی هستند، خودبه‌خود از بین می‌روند یا به‌راحتی در خانه درمان می‌شوند اما برخی از این بیماری‌های چشم اذیت‌کننده هستند، پس نیاز به مراقبت و مراجعه به متخصص چشم پزشک دارند.

از آنجایی که حفظ سلامت چشمان شما بسیار مهم است، در این مقاله به مهمترین و شایع‌ ترین بیماری های چشم اشاره کرده‌ایم. ممکن است بسیاری از آن‌ها برای شما آشنا باشند. توصیه می‌کنیم این متن را تا انتها بخوانید تا با علائم بیماری های شایع چشم آشنا شوید و در مورد میزان خطر آن‌ها بدانید. برای تشخیص قطعی و درمان باید به چشم پزشک مراجعه کنید، به خصوص در شرایطی که علائم شما بدتر شود یا ماندگار باشد. اما مهم‌ترین بیماریهای چشمی کدامند؟

انواع بیماری های مربوط به چشم

بیماری های چشم به انگلیسی Eye diseases، یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که بیشتر افراد از سنین کودکی تا سالمندی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. آناتومی چشم پیچیده است. مشکلات چشمی می تواند همه این قسمت‌ها را درگیر کند. ساختارهای اصلی چشم شامل موارد زیر است:

پلک: ساختمان‌های تمايز يافته‌ای از جنس پوست و عضلات زير پوستی هستند كه وظيفه محافظت از چشم‌ها را برعهده دارند.

• قرنیه: بافت شفاف در جلوی چشم است.
• عنبیه: قسمت رنگی چشم که مردمک را احاطه کرده است.
• مردمک: سوراخ تیره‌ای در عنبیه که میزان نور وارد‌شده به چشم را تنظیم می‌کند.
• عدسی: دیسک شفاف کوچک داخل چشم که پرتوهای نور را روی شبکیه متمرکز می‌کند.
• شبکیه: لایه‌ای که پشت چشم را می‌پوشاند، نور را حس می‌کند و تکانه‌هایی ایجاد می‌کند که از طریق عصب بینایی به مغز می‌رسد.
• ماکولا: ناحیه مرکزی کوچکی در شبکیه چشم که به ما امکان می‌دهد جزئیات دقیق را به وضوح ببینیم.
• عصب بینایی: چشم را به مغز متصل می‌کند و تکانه‌های تشکیل شده توسط شبکیه را به قشر بینایی مغز حمل می‌کند.
• زجاجیه: ماده شفاف و ژله‌مانند که وسط چشم را پر می‌کند.
• مشيميه: پرده نازك سياه رنگی كه دور شبكيه را احاطه كرده است.
• صلبيه: بخش سفيد رنگ نسبتاً محكمی كه دور تا دور كره چشم به جز قرنيه را می‌پوشاند.
• عضلات چشم: حركات كره چشم به وسيله ۶ عضله كوچک كه به اطراف كره چشم می‌چسبد كنترل می‌شود.

بیماری های شایع چشم شایع کدامند؟

به گزارش مرکز بهداشت آمریکا در سال ۲۰۲۱، بیش از ۴.۲ میلیون آمریکایی ۴۰ ساله و بالاتر به نوعی نابینا یا دارای بینایی ضعیفی و انواع بیماری های چشمی هستند. علت اصلی نابینایی و کم بینایی در درجه اول بیماری های چشمی مرتبط با افزایش سن مانند دژنراسیون ماکولا، آب مروارید، رتینوپاتی دیابتی و گلوکوم است. سایر اختلالات شایع چشم شامل تنبلی چشم و استرابیسم است.

این مشکلات رایج چشم در صورت تشخیص زودهنگام توسط یک متخصص چشم قابل درمان یا حداقل کاهش است. مراجعه منظم به چشم پزشک بهترین راه برای اطمینان از بینایی سالم است. در ادامه مهم‌ترین بیماری های چشم را می‌خوانید و با علت ایجاد و روش‌های درمان آن‌ها آشنا می‌شوید:

۱.عیوب انکساری

عیوب انکساری شایع‌ترین مشکلات چشمی در کنار بیماری های ژنتیکی قرنیه چشم یا به‌عبارتی نوعی اختلال بینایی هستند. انکسار در چشم زمانی رخ می‌دهد که نور از قرنیه و عدسی عبور کند. خطاها می‌توانند در نتیجه طول کره چشم، تغییر شکل قرنیه یا پیری طبیعی عدسی رخ دهند.

عیوب انکساری شامل نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی است که بین ۴۰ تا ۵۰ سالگی رخ می‌دهد. اغلب این مشکلات با عینک، لنز تماسی یا در برخی موارد عمل جراحی چشم قابل اصلاح هستند.

۲. نزدیک بینی چشم

در نزدیک بینی یا دید نزدیک بین، توانایی دیدن اجسام نزدیک به وضوح بیشتر از اجسام دور است، یعنی افراد نمی‌توانند اشیاء دور را ببینند اما اشیاء نزدیک را به وضوح می‌بینند. علت نزدیک‌بینی انحنای بیش از حد قرنیه و بزرگتر بودن طول کره‌ی چشم نسبت به حالت عادی بوده که نقطه کانونی عدسی روی شبکیه قرار نمی‌گیرد و در جلوی آن تشکیل می‌شود.

ژنتیک، نگاه کردن مداوم به اشیا از نزدیک، کار زیاد با موبایل و کامپیوتر و یا کارهای ظریف مثل خیاطی و بافندگی دلایل اصلی نزدیک بینی و نوعی اختلال در بینایی هستند. نزدیک بینی بسیار شایع است. درمان نزدیک بینی چشم به راحتی با عینک، لنز تماسی یا عمل لیزیک انجام می‌شود.

۳. دوربینی چشم

دوربینی، دید دوربین یا هایپروپیا مشکل در تمرکز بر روی اشیاء نزدیک است. مشکل دوربینی چشم هم بسیار شایع است و با افزایش سن هم بروز آن افزایش می‌یابد. علت دوربینی قرنیه غیرطبیعی تخت  یا علت کوچک شدن چشم نسبت به حالت عادی بوده که نقطه کانونی عدسی روی شبکیه قرار نمی‌گیرد و در پشت آن تشکیل می‌شود.

علائم رایج در دوربینی سردرد، دید تار به خصوص در شب یا تاریکی و چشم درد مداوم و خستگی چشم است. گاهی اوقات دوربینی با پیرچشمی اشتباه گرفته می‌شود چرا که هر دو بیماری در دیدن اجسام نزدیک مشکل ایجاد می‌کند. ولی علت بیماری دوربینی با پیرچشمی متفاوت است.

برای اصلاح دوربینی ممکن است از عینک، لنز یا جراحی استفاده شود. تشخیص دوربینی و نزدیک بینی می‌تواند توسط چشم پزشک و یا بینایی سنج انجام شود.

۴. آستیگماتیسم

یکی دیگر از علل شایع مشکلات بینایی آستیگماتیسم است که در آن تصاویر به دلیل نامنظم بودن قرنیه یا عدم یکنواختی عدسی تار می‌شوند. علائم آستیگمات چشم در نهایت بیشتر افراد را به عنوان بخشی از روند پیری تحت تاثیر قرار می‌دهد.

آستیگماتیسم یا کژ بینی با عینک، لنزهای تماسی یا جراحی لیزیک، لازک و یا دیگر عمل های چشم قابل درمان است.

۵. پیر چشمی

علائم پیرچشمی از دست دادن توانایی دیدن واضح اجسام نزدیک یا چاپ ریز و بیماری های شایع چشم در سالمندان است. پیرچشمی، بخشی از روند طبیعی پیری چشم است.بعد از ۵۰ سالگی یا بیشتر، ممکن است مجبور شوید کتاب یا سایر مطالب خواندنی را دورتر از چشمان خود نگه دارید تا خواندن آن آسان‌تر شود.
عینک مطالعه، لنزهای تماسی، لیزیک که جراحی لیزری چشم است و سایر روش‌ها می‌توانند برای بازگرداندن دید خواندن خوب استفاده شوند. درباره جراحی لیزیک چشم و پیرچشمی بیشتر بدانید.

همانطور که گفته شد پیرچشمی اغلب با دوربینی اشتباه گرفته می‌شود. پیرچشمی زمانی اتفاق می‌افتد که عدسی طبیعی در چشم انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد.با از دست رفتن تدریجی خاصیت ارتجاعی عدسی چشم، قدرت تطابق کم خواهد شد. برای تشخیص دقیق پیرچشمی حتما به متخصص چشم پزشک مراجعه کنید. گزینه‌های درمانی پیرچشمی شامل استفاده از عینک، لنزهای اصلاحی یا کاشت لنز است. پیرچشمی از رایج‌ترین بیماری های چشم است.

۶. آب مروارید ( کاتاراکت )

آب مروارید چشم کدر شدن عدسی چشم است. به گزارش سازمان بهداشت آمریکا، آب مروارید علت اصلی نابینایی در سراسر جهان و علت اصلی از دست دادن بینایی در ایالات متحده است. آب مروارید می‌تواند در هر سنی به دلایل مختلف رخ دهد، حتی می‌تواند در بدو تولد وجود داشته باشد.

به تیره و تار شدن عدسی چشم، آب مروارید یا کاتاراکت می‌گویند. علامت اصلی آن تار شدن دید و یا کاهش دید به خصوص در شب است. آب مروارید اغلب به آرامی شکل می گیرد. در نتیجه علائمی مانند درد، قرمزی یا آبریزش چشم ایجاد نمی‌کند. برخی از آب‌مروارید‌ها کوچک می‌مانند و روی بینایی شما تاثیری نمی‌گذارند. اگر هم پیشرفت کنند و بینایی شما را تحت تاثیر قرار دهند، عمل آب مروارید تقریباً همیشه برای بازگرداندن آن مؤثر است.

بالا رفتن سن از مهم‌ترین عوامل ایجاد آب مروارید است. ضربه و آسیب به چشم و در معرض اشعه ماوراء بنفش هم می‌تواند از دیگر علل آب مروارید باشد. اگرچه درمان برای رفع آب مروارید به طور گسترده در دسترس است، عدم آگاهی بسیاری از افراد را از دریافت درمان مناسب باز می‌دارد. در نتیجه مراجعه منظم به چشم پزشک اهمیت زیادی دارد.

۷. آب سیاه (گلوکوم)

مقدار فشار داخل چشم همیشه طبیعی و بی خطر است. چون فشار داخل چشم بسیار بالا می تواند به عصب بینایی شما آسیب برساند. بیماری چشمی گلوکوم یا آب سیاه نام گروهی از بیماری‌هاست که باعث این عارضه می شوند.

به عبارتی زمانی اتفاق می افتد که فشار مایع طبیعی داخل چشم به آرامی افزایش می یابد که باعث از بین رفتن بافت عصب بینایی و در نتیجه منجر به از بین رفتن بینایی یا حتی کوری می‌شود. با این حال، یافته‌های اخیر نشان می‌دهد که گلوکوم می‌تواند با فشار طبیعی چشم رخ دهد. با درمان زودهنگام، اغلب می‌توانید از چشمان خود در برابر کاهش شدید بینایی محافظت کنید.

دو دسته اصلی گلوکوم «زاویه باز» و «زاویه بسته» وجود دارد. گلوکوم زاویه باز، یک بیماری مزمن است که به آرامی و در مدتی طولانی پیشرفت می‌کند، بدون اینکه فرد متوجه کاهش بینایی شود تا زمانی که بیماری بسیار پیشرفته شود، به همین دلیل به آن «دزد پنهان بینایی» هم می‌گویند.

در عوض گلوکوم زاویه بسته می‌تواند به طور ناگهانی ظاهر شود و دردناک است. از دست دادن بینایی می‌تواند به سرعت پیشرفت کند. با این حال، درد و ناراحتی باعث می‌شود که بیماران قبل از آسیب دائمی به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشند.

شکل رایج آب سیاه، گلوکوم اولیه‌ی زاویه باز است. اکثر مبتلایان علائم اولیه یا درد ندارند. بنابراین معاینات منظم چشم در تشخیص آب سیاه بسیار موثر است. پس از تشخیص، گلوکوم را می توان با جراحی، لیزر یا قطره چشم درمان کرد.

۸. کوررنگی

وقتی نمی‌توانید رنگ‌های خاصی را ببینید یا نمی‌توانید تفاوت بین آن‌ها را تشخیص دهید (معمولاً قرمز و سبز)، ممکن است کوررنگ باشید. کوررنگی زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های رنگی در چشم شما (سلول‌های مخروطی) وجود نداشته باشند یا کار نکنند.
کوررنگی در شدیدترین حالت باعث می‌شود فقط سایه‌های خاکستری ببینید، اما این اتفاق نادر است. کوررنگی اختلالی ارثی است که اکثر افرادی که به آن مبتلا هستند، کوررنگ متولد می‌شوند، اما می‌توانید بعداً در زندگی از طریق برخی داروها و بیماری‌ها هم به آن مبتلا شوید. مردان بسیار بیشتر از زنان به صورت کوررنگ متولد می‌شوند.

چشم پزشک شما با یک آزمایش ساده می تواند کوررنگی را تشخیص دهد. اگر با آن متولد شده باشید، هیچ درمانی برای کوررنگی وجود ندارد، اما لنزها و عینک‌های مخصوصی می‌تواند به برخی افراد کمک کند تا تفاوت بین رنگ‌های خاص را تشخیص دهند.

۹. شب کوری

آیا دیدن در شب به خصوص هنگام رانندگی سخت است؟ آیا یافتن راه خود در مکان‌های تاریک، مانند سینما، سخت است؟ اگر جواب شما بله است،‌ احتمالا شما دچار اختلال بینایی شب کوری هستید. بیماری‌ های چشم مانند نزدیک بینی، اب مروارید، قوز قرنیه و حتی کمبود ویتامین A می‌توانند از علل شب کوری باشند.
برخی از افراد با این مشکل به دنیا می‌آیند و برخی در طول زندگی به آن مبتلا می‌شوند. شب کوری معمولا قابل درمان نیست. در نتیجه اگر شب کوری دارید، باید در مناطق کم نور مراقب باشید.

۱۰. سندرم خشکی چشم و بیماری های مربوط به خشکی چشم

خشکی چشم زمانی اتفاق می‌افتد که غدد اشکی نتوانند به اندازه کافی اشک تولید کنند یا اشک بی‌کیفیت تولید کنند. علائم خشکی چشم می‌تواند اذیت‌کننده باشد و باعث خارش یا سوزش چشم شود. ممکن است احساس کنید چیزی در چشم شما است یا چشم شما می‌سوزد. به ندرت اما در موارد شدید، خشکی شدید می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی هم شود.

بعد از ۴۰ سالگی تولید اشک کمتر می‌شود. در نتیجه افزایش سن از عوامل اصلی خشکی چشم است. برخی داروها، بیماری‌ها (مانند کرونا)،‌ استفاده از لنز و یا هواپیما، خشکی هوا و هوای گرم هم می‌تواند خشکی چشم را تشدید کند.

اگر در چشم احساس خشکی غیرطبیعی می‌کنید یا خشکی چشم بیش از چند روز طول کشید حتما به چشم پزشک مراجعه کنید. چشم پزشک شما ممکن است استفاده از یک مرطوب‌کننده در خانه، قطره‌های چشمی مثل اشک مصنوعی را توصیه کند.

۱۱. آبریزش چشم یا اشک بیش از حد، از بیماری های خطرناک چشمی

آبریزش چشم، ریزش اشکی است که هیچ ربطی به احساسات شما ندارد. آبریزش چشم زمانی که چشم‌ها بیش از حد اشک تولید کنند، اتفاق می‌افتد. ممکن است چشم شما به نور، باد یا تغییرات دما حساس باشد. در این شرایط محافظت از چشم‌ها با استفاده از عینک آفتابی می‌تواند مشکل را حل کند.
آبریزش چشم در بزرگسالان ممکن است نشانه مشکل جدی‌تری مانند عفونت چشم یا مسدود شدن مجرای اشک هم باشد. چشم پزشک می‌تواند با تشخیص درست، این شرایط را هم درمان کند. در صورت وجود آبریزش چشم همراه با درد در اطراف چشم، تغییرات بینایی و یا حس وجود جسم خارجی در چشم فورا به دکتر چشم مراجعه کنید.

۱۲. قرمزی چشم یا چشم های قرمز

قرمز شدن چشم ممکن است بارها برای هر فردی پیش بیاید. سطح چشم پوشیده از رگ‌های خونی است که وقتی تحریک یا عفونی می‌شوند، گشاد شده و به چشمان شما ظاهری قرمز می‌دهد. خستگی چشم، کمبود خواب یا آلرژی، آسیب به چشم، خشکی آن، التهاب ملتحمه و عفونت از دلایل اصلی قرمزی چشم است.

با این حال گاهی اوقات قرمزی چشم‌ها می‌تواند علامتی از بیماری‌های جدی چشم مانند گلوکوم یا یووئیت باشد. قرمزی چشم از علائم کرونا هم محسوب می‌شود. اگر قطره‌های چشمی بدون نسخه و استراحت قرمزی چشم شما را برطرف نکرد، به چشم پزشک مراجعه کنید.

۱۳. گل مژه

گل مژه (Sty) عفونت غده چربی در پایه مژه است که به صورت یک جوش قرمز و برجسته در لبه پلک ظاهر می‌شود. علائم گل مژه درد، حساسیت، قرمزی و تورم همراه با یک جوش کوچک است. گل مژه بیماری رایجی است که اغلب به خاطر عفونت باکتریایی، آلودگی چشم، استفاده از وسایل آرایشی و بهداشتی نامرغوب و استرس ایجاد می‌شود.

در صورتی که گل مژه به خودی خود بهبود یابد، به ندرت شاهد عوارض خاصی خواهیم بود. اما اگر گل مژه چشم عفونی شود، این عفونت ممکن است به چشم، پوست یا حتی حدقه چشم سرایت کند. در نتیجه برای جلوگیری از عوارض جبران ناپذیر فرد باید سریعاً تحت نظر چشم پزشک درمان آنتی بیوتیکی خود را شروع کند.

سریعترین درمان گل مژه شامل کمپرس گرم به مدت ۱۰ دقیقه تا شش بار در روز روی ناحیه آسیب‌دیده است. اما از ترکاندن گل مژه به صورت جدی باید خودداری کرد. اگر گل مژه چشم عفونی شود یا گل مژه بسیار بزرگ و دردناک باشد و بینایی شما را تحت تاثیر قرار دهد، به چشم پزشک مراجعه کنید.

۱۴. ورم ملتحمه یا چشم صورتی

ورم ملتحمه یا چشم صورتی، یک بیماری چشمی است که باعث قرمزی و التهاب بافت شفاف پوشاننده چشم و داخل پلک ها (ملتحمه) می شود. ورم ملتحمه می‌تواند باعث قرمزی، خارش، سوزش، ریزش اشک، ترشح شود یا احساس کنید چیزی در چشم شماست.
فرد در هر سنی می تواند دچار این بیماری شایع چشم شود. علل اصلی آن معمولاً عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی است اما قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و محرک‌ها، یا آلرژی از دیگر علل‌ها است.

برای کاهش شیوع ورم ملتحمه عفونی، دست‌ها را به طور مکرر بشویید، قطره‌های چشمی، لوازم آرایشی و حوله خود را به اشتراک نگذارید. اکثر موارد ورم ملتحمه عفونی ویروسی هستند و نیازی به درمان با آنتی بیوتیکی ندارند. ملتحمه باکتریایی را می‌توان با قطره‌ها یا پمادهای آنتی بیوتیکی که چشم پزشک تجویز می‌کند درمان کرد.

۱۵. ناخنک چشم

ناخنک، زمانی که بافت صورتی و گوشتی ملتحمه بیش از حد رشد می‌کند، ایجاد می‌شود. این بیماری چشم می‌تواند یک چشم یا هر دو چشم را درگیر کند، اما سرطانی نیست و به بخش‌های دیگر چشم سرایت نمی‌کند. علائم اصلی ناخنک چشم التهاب، خارش و سوزش و درد خفیف در چشم‌ها است.

گاهی ناخنک بدون علائم خاصی است و یا درد ندارد. اما در برخی موارد چشم پزشک مجبور می‌شود دست به درمان و حتی عمل ناخنک چشم بزند. پس اگر علائمی مانند قرمزی، سوزش و یا رشد چیزی قهوه‌ای رنگ در چشم را شاهد بودید، سریعا به دکتر چشم‌پزشک مراجعه کنید و از آن به بعد هم به صورت مرتب برای پیگیری روند رشد ناخنک چشمتان با او ملاقات کنید.

۱۶. سوزش چشم

سوزش چشم یکی از رایج‌ترین مشکلات چشمی است که علائم و درمان‌های آن بسته به علت سوزش چشم می‌تواند بسیار متفاوت باشد. خشکی چشم، بی‌خوابی،‌ سایر بیماری های چشم مثل ضربه دیدن، چشم درد و مشکلات بینایی از دلایل و علت سوزش و آبریزش چشم است.

گاهی هم سوزش چشم نشانه عفونت چشم است. در صورتی که سوزش چشم همراه با قرمزی،‌ خارش چشم و یا آبریزش چشم،‌ تب و یا تورم بیش از حد چشم باشد باید به دکتر چشم پزشک مراجعه کنید.

اشک مصنوعی، کمپرس گرم، روغن کرچک از راه‌های درمان خانگی رفع سوزش چشم هستند. اما اگر سوزش چشم ادامه داشت باید توسط چشم پزشک ویزیت و درمان شوید.

۱۷. تنبلی چشم

در تنبلی چشم یا آمبلیوپی فرد در یکی از چشمان خود احساس تاری در دید می‌کند. معمولا چشم دیگر سالم است و تمام دید فرد را تامین می‌کند به همین دلیل به افرادی که دارای عارضه تنبلی چشم در یکی از چشمان خود هستند اصطلاحا «تک چشم» می‌گویند.

تنبلی چشم در کودکان، نوزادان و بزرگسالان یافت می‌شود و به ندرت هر دو چشم را درگیر می‌کند. اما شایع ترین علت اختلال بینایی در کودکان است. اگر تنبلی چشم در اوایل کودکی شناسایی و درمان شود، می‌توان از مشکلات بینایی مادام العمر جلوگیری کرد.

درمان تنبلی چشم شامل عینک های اصلاحی یا لنزهای تماسی و استفاده از چسب یا راهبردهای دیگر برای وادار کردن کودک به استفاده از چشم تنبل است.

تنبلی چشم به عنوان یک ضعف بینایی یا از دست دادن بینایی در یک چشم  بوده که در نتیجه عدم درمان در مراحل اولیه رشد ایجاد می‌شود. در حالی که لوچی از عدم هماهنگی حرکت عضلات چشم یا عدم توانایی تمرکز بین دو چشم ناشی می‌شود که باعث می‌شود چشم‌ها در جهات متفاوتی قرار بگیرند.

در نتیجه لوچی با تنبلی چشم فرق دارد. البته ممکن است افرادی که تنبلی چشم دارند دچار انحراف چشم هم باشند یا به بیان دیگر، داشتن انحراف در چشم یکی از راه‌های تشخیص تنبلی چشم است. در صورت داشتن علائم تنبلی چشم باید سریعا به چشم پزشک مراجعه کنید.

۱۸. انحراف چشم یا لوچی (Strabismus)

چپ چشمی، لوچی،‌ چشم های ضربدری یا انحراف چشم هرگونه انحراف از هم‌راستایی صحیح چشم‌ها است. انحراف چشم یکی از بیماری های شایع چشم است که در ۴ درصد از افراد دیده می‌شود. استرابیسم شامل عدم تعادل در موقعیت دو چشم است که به دلیل عدم هماهنگی بین چشم‌ها ایجاد می‌شود. در نتیجه چشم‌ها به جهات مختلف نگاه می‌کنند و به طور همزمان روی یک نقطه متمرکز نمی‌شوند.

بیشتر موارد استرابیسم علت ناشناخته‌ای دارد. بیش از نیمی از این موارد، انحراف چشم در زمان تولد یا اندکی پس از آن (استرابیسم مادرزادی) وجود دارد. انحراف چشم به خودی خود برطرف نمی‌شود. در نتیجه برای درمان انحراف چشم باید به چشم پزشک مراجعه کنید. درمان‌های زیادی برای لوچی وجود دارد، از جمله قوی‌تر کردن چشم‌ها. جراحی هم یکی از این گزینه‌ها است.

۱۹. نیستاگموس

نیستاگموس که در فارسی به آن دودوئک هم می‌گویند، به معنای حرکت منظم و مداوم چشم است که به طور غیرارادی رخ می‌دهد. حرکت چشم در نیستاگموس می‌تواند افقی، عمودی یا دوار باشد. مشکلات مادرزادی، برخی داروها و مواد مخدر، آسیب‌های مغزی و برخی بیماری‌ها (مثل آلبینیسم) می‌تواند از علل نیستاگموس باشد. نیستاگموس یا دودوئک چشم به حرکت غیرارادی چشم می‌گویند.

۲۰. پرش پلک یا تیک عصبی چشم

پرش پلک (تیک عصبی چشم) حرکات غیر ارادی ماهیچه‌ای است که در یک یا هر دو پلک اتفاق می‌افتد. موارد خفیف این مشکل بسیار شایع است. در مواردی شدیدتر، بلفارواسپاسم اساسی (پلک زدن غیرارادی و اسپاسم چشم) می‌تواند بسیار جدی‌تر باشد.

طوری‌که این چشمک زدن غیر طبیعی ممکن است بارها و بارها در روز اتفاق بیفتد. اگر تیک عصبی شدید باشد، می‌تواند روی بینایی تاثیر بگذارد و باعث شود یک عضله به طور کامل پلک را ببندد.

خستگی و کار مداوم بی وقفه، کم خوابی، مصرف مفرط مواد کافئین‌دار و اضطراب می‌توانند به ایجاد پرش پلک منتهی شوند، همچنین در افرادی که دچار خستگی چشم هستند، پرش مکرر پلک به وفور دیده می‌شود.

۲۱. بیرون زدگی چشم

بیرون زدگی چشم از حدقه شرایطی است که کره چشم از کاسه چشم بیرون زده و برآمده به‌نظر می‌آید. بیرون زدگی چشم از حدقه معمولا نشان دهنده‌ی بیماری غده‌ تیروئید است و بیماری گریوز نیز شایع‌ترین علت بزرگ شدن یک چشم نسبت به دیگری است.

بیرون زدگی چشم از حدقه، با خطر بالای ابتلا به التهاب ملتحمه همراه است. با بیرون زدگی به ندرت فشار به عصب بینایی یا شریان افتالمیک (چشمی) رخ می‌دهد، که در نهایت ممکن است بر روی بینایی تاثیر بگذارد و منجر به نابینایی شود. در صورتی که فکر می کنید چشمتان ورم کرده، یا علائم بیرون زدگی از چشم را دارید، بهتر است سریع‌تر با چشم پزشک مشورت کنید. تشخیص بیماری از روی چشم در این مورد توسط پزشک ساده‌تر است. چشم برآمده یا از حدقه بیرون زده از نشانه‌های علائم تیروئید چشمی است.

۲۲. خستگی چشم

هرکسی که ساعت‌ها مطالعه می‌کند، با کامپیوتر کار می‌کند یا مسافت‌های طولانی را رانندگی می‌کند، حتما این بیماری شایع چشم را تجربه کرده‌است. چشم‌ها خسته می‌شوند و نیاز به استراحت دارند، درست مانند هر قسمت دیگری از بدن شما. خسته شدن چشم می‌تواند از عوارض دیگر بیماری‌ها مثل دوربینی، خشکی چشم و یا حتی سردرد هم باشد.

علائم اصلی خستگی چشم شامل قرمزی، دوبینی،‌ تاری دید،‌جشمان مرطوب و یا حس گرما است در زمانی که چشم‌ها را می‌بندید. اگر احساس می‌کنید چشمان شما خسته است، به آن‌ها استراحت دهید. اگر بعد از چند روز هنوز خسته هستند، با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که مشکل دیگری نیست.

۲۳. آلرژی چشم

آلرژی شدید چشمی ممکن است باعث آسیب به چشم شود و بینایی را تهدید کند. این بیماری می‌تواند باعث التهاب مزمن شود و برای همیشه به قرنیه آسیب برساند. علل آن معمولاً حساسیت‌های فصلی، حساسیت به مواد آرایشی، داروها یا گرد و غبار است. قطره‌های چشمی بدون نسخه که حاوی آنتی هیستامین یا ضد احتقان هستند معمولا مفید هستند. اگر داروهای OTC جواب نداد، یا اگر درد، ترشح یا قرمزی شدید چشم را تجربه کردید، باید با چشم پزشک مشورت کنید.

۲۴. زخم قرنیه

زخم قرنیه یک بیماری شایع چشمی و در گروه بیماری های که باعث قرمزی چشم میشود قرار می‌گیرد. باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها می‌توانند باعث ایجاد زخم قرنیه شوند. افرادی که از لنزهای تماسی استفاده می‌کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم قرنیه هستند. افرادی که کمبود ویتامین A دارند هم در برابر زخم قرنیه آسیب‌پذیر هستند.
علائم زخم قرنیه شامل درد، قرمزی شدید، حس خراش یا وجود شی خارجی در چشم، حساسیت به نور و تاری دید است.
اگر مشکوک به زخم قرنیه هستید یا علائم زخم قرنیه را دارید و از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، فوراً به چشم پزشک مراجعه کنید. آنتی‌بیوتیک‌های با قدرت بالا و داروهای مسکن درمان‌های این بیماری هستند.

۲۵. قوز قرنیه

به طور معمول قرنیه (عدسی شفاف بیرونی چشم) گنبدی شکل است. اما گاهی اوقات کلاژنی که قرنیه را در جای خود نگه می‌دارد ضعیف می‌شود، در نتیجه قرنیه مخروطی شکل می‌شود. به این حالت قوز قرنیه می‌گویند.

قوز قرنیه اگر به موقع و سریع درمان نشود، باعث از دست دادن جدی بینایی خواهد داشت. درمان معمولا با عینک شروع می‌شود. لنزهای تماسی ممکن است برای تقویت قرنیه و بهبود بینایی و جلوگیری از عوارض قوز قرنیه توصیه شوند. آخرین راه چاره پیوند قرنیه است.

۲۶. بلفاریت (التهاب پلک)

بلفاریت التهاب پلک‌ها و از مشکلات پلک محسوب می‌شود. التهاب را می‌توان در پلک خارجی (قدامی) یا داخلی (خلفی) مشاهده کرد و علائم آن شامل سوزش، خارش، تورم، پوسته‌پوسته‌شدن پوست در پایه مژه ها، پوسته پوسته شدن پلک‌ها، آبریزش یا تاری دید است. علل شایع بلفاریت مشکلات غدد چربی در پایه پلک‌ها، عفونت‌ها یا سایر بیماری‌های پوستی است.

به طور معمول درمان شامل تمیز کردن مکرر پلک، شستشوی سبک با استفاده از مخلوط آب و شامپو بچه است. موارد شدید بلفاریت ممکن است به آنتی بیوتیک یا استروئید نیاز داشته باشد. در این صورت به چشم پزشک مراجعه کنید.

۲۷. شالازیون (کیست پلک)

شالازیون (کیست میبومین، کیست تارسال یا گرانولوم ملتحمه) التهاب یک غده کیستیک کوچک در پلک است و از مشکلات پلک محسوب می‌شود. در این حالت دهانه غده مسدود شده و غده متورم می‌شود. شالازیون‌ها با کمپرس گرم درمان می‌شوند، اگرچه در موارد نادر ممکن است نیاز به آنتی بیوتیک داشته باشند. اگر شالازیون شدید شود، باعث تغییر در بینایی یا پایدار باشد، ممکن است با جراحی برداشته شود.

۲۸. افتادگی پلک چشم

با افزایش سن، به دلیل جاذبه زمین، تجمع چربی در بالا و پایین پلک و کاهش کلاژن، پلک چشم به سمت پایین کشیده شده یا به‌اصطلاح افراد دچار افتادگی پلک می‌شوند. اگر افتادگی پلک مانع از باز شدن کامل چشم‌ها یا پایین کشیده شدن پلک‌های پایین می‌شود، بلفاروپلاستی یا جراحی افتادگی پلک بهترین گزینه درمانی شما است.

۲۹. تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماکولا

دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) یک اختلال چشمی و از اختلالات مربوط به شبکیه است که بر روی ماکولا (قسمت مرکزی شبکیه که به چشم اجازه می دهد تا جزئیات دقیق را ببیند) تأثیر می‌گذارد. دو شکل AMD وجود دارد: مرطوب و خشک. AMD مرطوب زمانی است که عروق خونی غیرطبیعی پشت شبکیه شروع به رشد در زیر ماکولا می کنند که در نهایت منجر به نشت خون و مایع می شود.

یکی از علائم اولیه AMD مرطوب این است که خطوط مستقیم موج دار به نظر می رسند. AMD خشک زمانی است که ماکولا به عنوان بخشی از فرآیند پیری بیش از حد نازک می شود و به تدریج دید مرکزی را تار می کند. فرم خشک شایع تر است و ۷۰ تا ۹۰ درصد موارد AMD را تشکیل می دهد و کندتر از شکل مرطوب پیشرفت می کند.

متاسفانه، هیچ درمانی شناخته شده برای دژنراسیون ماکولا وجود ندارد. با این حال، درمان‌های فعلی مثل داروهای ضدرگ‌زایی و لیزردرمانی می‌توانند پیشرفت بیماری را کاهش دهند.
ویتامین‌های C، E، بتاکاروتن، روی و مس می‌توانند خطر از دست دادن بینایی را در برخی از بیماران مبتلا به دژنراسیون ماکولا وابسته به سن خشک متوسط ​​تا پیشرفته کاهش دهند.
AMD علت اصلی اختلال دائمی در خواندن و دید خوب یا نزدیک در بین افراد ۶۵ سال و بالاتر است. در نتیجه مراجعه منظم به چشم پزشک به خصوص در سنین بالا به شدت توصیه می‌شود.

۳۰. رتینوپاتی دیابت، از بیماری های چشمی که باعث نابینایی میشود

رتینوپاتی دیابتی (DR) یکی از بیماری های چشم در دیابت و عوارض شایع دیابت و از اختلالات شبکیه است که در صورت عدم درمان می‌تواند باعث نابینایی شود. قند خون بیش‌از‌حد می‌تواند رگ‌های خونی پشت چشم را تغییر دهد و از دریافت مقدار مناسب مواد مغذی مورد نیاز شبکیه برای حفظ بینایی جلوگیری کند. DR در چهار مرحله پیشرفت کرده و معمولاً هر دو چشم را درگیر می‌کند.

خطرات DR از طریق مدیریت بیماری که شامل کنترل خوب قند خون، فشار خون و ناهنجاری‌های چربی است، کاهش می‌یابد. تشخیص زودهنگام DR و درمان به‌موقع، خطر ازدست‌دادن بینایی را کاهش می‌دهد.
در بیشتر موارد، جراحی لیزر می تواند از کاهش چشمگیر بینایی مرتبط با رتینوپاتی دیابتی جلوگیری کند. اما بهترین راه برای پیشگیری از رتینوپاتی دیابتی کنترل دقیق قند خون و شیوه زندگی سالم است.

۳۱. جداشدگی شبکیه

جداشدگی شبکیه یا پارگی شبکیه وضعیتی اورژانسی است که در آن شبکیه از بافت چشم جدا می‌شود. این بیماری در گروه بیماری های چشمی که نیاز به عمل دارند قرار دراد.

ظاهر شدن فلوترها یا شناورها و جرقه زدن و همچنین کاهش میدان دید از علائم اولیه و اصلی جداشدگی شبکیه است. در صورت بروز علائم بیماری چشم، فرد باید سریعاً به پزشک مراجعه کند زیرا احتمال از دست دادن بینایی بسیار زیاد خواهد بود.

۳۲. یووئیت

یووئیت التهاب لایه‌های میانی چشم (Uvea) است. Uvea، شامل شریان ها و وریدهایی است که ساختارهای مهم مورد استفاده در بینایی را تغذیه می‌کنند. علل یووئیت شامل آسیب به چشم، عفونت‌ها یا بیماری‌های روماتولوژیک یا التهابی است که سایر قسمت‌های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علامت اصلی یووئیت درد در کره چشم است. چشم قرمز به نظر می‌رسد و ممکن است متوجه تاری دید، حساسیت به نور و لکه‌هایی در بینایی خود شوید.

افراد در هر سنی می‌توانند آن را داشته باشند. در نتیجه اگر این علائم را دارید که ظرف چند روز از بین نرفته‌اند، به پزشک مراجعه کنید. درمان یووئیت ممکن است شامل قطره‌های ضدالتهاب یا آنتی بیوتیک همراه با داروهای مسکن باشد.

۳۳. مشکلات مربوط به لنز، از بیماری های نادر چشم

شاید تعجب کنید اما یکی از شایع‌ترین مشکلات چشم مربوط به عوارض استفاده نادرست از لنز است. لنزها در بسیاری موارد به داد ما می‌رسند به‌شرطی که از آن‌ها درست استفاده کنیم. قبل از استفاده از لنز،‌ دستان خود را بشویید و دستورالعمل‌های مراقبتی چشم پزشکتان را دنبال کنید:

• هرگز آن‌ها را در دهان خیس نکنید. چرا که می‌تواند احتمال عفونت را بیشتر کند.
• اطمینان حاصل کنید که لنزهای شما به درستی گذاشته می‌شوند تا چشمان شما را خراش ندهند.
• از قطره‌های چشمی استفاده کنید که برای لنزهای تماسی بی‌خطر هستند.
• هرگز از محلول‌های نمکی خانگی استفاده نکنید.
• اگر همه کارها را به درستی انجام داید و همچنان با لنز خود مشکل دارید، به چشم پزشک مراجعه کنید. چرا که ممکن است آلرژی داشته باشید، خشکی چشم داشته باشید یا برایتان عینک تجویز شود.

بیماری های چشمی کودکان و نوزادان

مشکلات بینایی در کودکان و بچه‌ مدرسه‌ای‌ها بسیار رایج است، اما اغلب به آن‌ها توجه نمی‌شود مگر اینکه مشکلی ایجاد شود. در ادامه مشکلات چشم که در بالا عنوان شد، برخی از بیماری‌های شایع چشم کودکان عبارت‌اند از:

۳۴. تراخم

تراخم یک عفونت باکتریایی است که هر دو چشم را درگیر می‌کند و باعث زبری سطح داخلی پلک‌ها می شود. تراخم توسط باکتری کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد می‌شود. علائم ممکن است شامل خارش، سوزش چشم و ترشح از چشم باشد. این بیماری به راحتی قابل درمان است اما در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند باعث نابینایی شود.

۳۵. نابینایی دوران کودکی به دلیل کمبود ویتامین

کمبود ویتامین A علت اصلی نابینایی و علت موج دار شدن دید چشم بوده که قابل پیشگیری در دوران کودکی است. سالانه تعداد زیادی از کودکان مبتلا به سوء‌تغذیه در کشورهای درحال‌توسعه به دلیل کمبود ویتامین A نابینا می‌شوند. یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامین A به غلبه بر این مشکل کمک می‌کند.

۳۶. پتوز یا افتادگی پلک کودکان

پتوز یا افتادگی پلک در کودکان ناشی از ضعف عضلانی است که پلک را بالا می‌برند و در گروه نوعی اختلال بینایی که در کودکان شایع است قرار می‌گیرد. افتادگی چشم می‌تواند مانع عبور نور به شبکیه در پشت چشم شود یا باعث ایجاد آستیگماتیسم و تاری دید شود. این شرایط همچنین می‌تواند باعث تنبلی چشم هم شود که درمان نشدن آن می‌تواند باعث از دست دادن بینایی شود.

علائم رایج بیماری های چشم چیست؟

در بالا مهمترین و رایج‌ترین بیماری های چشم را خواندید. در ادامه قرار است مهم‌ترین علایم مشکوک بیماریهای چشم را مرور کنیم. اگر متوجه هر کدام از علائم زیر شدید، لازم است با اپتومتریست خود مشورت کنید:

۱. قرمزی چشم

همانطور که در قسمت بیماری‌ها هم گفته شد،‌ قرمزی چشم‌ها می‌تواند نشانه‌ای از تحریک چشمان شما باشد. همچنین می‌تواند نشانه یک مشکل یا عفونت بزرگ‌تر باشد. مشکلات چشمی رایج مرتبط با قرمزی چشم عبارت‌اند از:

• بلفاریت
• ورم ملتحمه (چشم صورتی)
• آلرژی چشم
• یووئیت

۲. مشکل دید در شب

مشکلات دید در شب می‌تواند نشانه‌ای از موارد زیر باشد:

• آب مروارید
• نیستاگموس
• رتینیت پیگمانتوزا (ورم رنگیزه‌ای شبکیه)

۳. سردرد

سردرد می‌تواند با مشکلات چشمی و امراض چشم مختلفی همراه باشد که برخی از آن‌ها اورژانسی محسوب می‌شوند. برخی از بیماری‌های چشمی که سردرد ممکن است نشان‌دهنده آن‌ها باشد عبارت‌اند از:

• گلوکوم زاویه بسته
• عیوب انکساری
• میگرن
• فوتوکراتیت (نور زدگی یا برف‌کوری)

۴. حساسیت به نور

حساسیت به نور نیز یکی از علائم رایج چندین بیماری مختلف چشمی است. فتوفوبیا شرایطی است که نور چشم‌ها را اذیت می‌کند. فتوفوبیا خفیف باعث می‌شود در اتاقی با نور زیاد یا بیرون از خانه چشم‌هایتان حساس باشد. موارد شدیدتر زمانی که چشمان شما در معرض هر نوع نوری دچار درد قابل توجهی شوند.

برخی از بیماری های چشم مرتبط با حساسیت به نور عبارت‌اند از:

• آب مروارید
• سایش قرنیه
• آلرژی
• قوز قرنیه
• میگرن
• استرابیسم

۵. خطوط شناور در چشم

شناورها (فلوتر) لکه‌ها، نقاط، خطوط یا تارهایی هستند که در میدان دید شما ظاهر می‌شوند. اکثر مردم در یک روز روشن در اتاق‌های با نور خوب یا بیرون از خانه متوجه آن‌ها می‌شوند. در اصل فلوتر‌ها داخل زجاجیه شناور هستند.

آنچه می‌بینید سایه‌هایی است که توسط توده‌های کوچک سلولی روی شبکیه ایجاد می‌شود. فلوترها معمولاً طبیعی هستند، اما گاهی اوقات می‌توانند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر چشمی باشند. به خصوص اگر همراه با فلاش نور باشد. اگر متوجه تغییر ناگهانی در نوع یا تعداد لکه‌ها یا برق زدگی شدید، در اسرع وقت به چشم پزشک مراجعه کنید.

با این حال، شناورهای شدید می‌تواند نشان‌دهنده یکی از این بیماری های چشم یا امراض چشم باشد:

• رتینوپاتی دیابتی
• لنفوم چشم
• شبکیه چشم پاره یا جدا شده
• جداشدگی زجاجیه خلفی
• یووئیت

۶. چشمک زدن یا فلاش زدن چشم

به طور معمول، فلاش‌ها در نتیجه مالش یا کشیدن زجاجیه روی شبکیه ایجاد می‌شود و می‌تواند در نتیجه افزایش سن رخ دهد. فلاش‌ها اغلب به صورت چراغ‌های چشمک‌زن یا رگه‌های رعد و برق در میدان دید شما ظاهر شوند (تجربه‌ای مانند دیدن ستاره). با این حال، چشمک زدن در برخی از بیماری های چشم بیشتر دیده می‌شود:

• جداشدگی شبکیه
• میگرن

اگر فلاش‌هایی را مشاهده می کنید که قبلاً ندیده‌اید یا اخیراً تحت عمل جراحی چشم قرار گرفته‌اید، بهتر است با چشم پزشک خود مشورت کنید.

۷. خشکی چشم

خشکی چشم می‌تواند از مهم‌ترین بیماری های چشم باشد. علائم خشکی چشم ممکن است در موارد زیر بروز کند:

• بیماری چشم مزمن
• بلفاریت
• فلج بل

۸. اشک بیش از حد (آبریزش چشم)

به طور معمول، آبریزش شدید چشم از علائم بیماری های چشم زیر است:

• کراتیت باکتریایی
• مجرای اشک مسدود شده
• ورم ملتحمه (چشم صورتی)
• خشکی چشم
• آلرژی

۹. دید تار یا تحریف شده

تاری دید یا تحریف دید یکی از علائم رایج انواع بیماری های چشمی است. اگر متوجه تاری چشم ناگهانی و قابل توجه در بینایی خود شدید، باید در اسرع وقت به اپتومتریست خود مراجعه کنید تا به یکی از خطرناک ترین بیماری چشم و بیماری های چشمی که درمان ندارند تبدیل نشود.

بیماری‌های رایج چشمی که ممکن است باعث تاری دید می‌شوند عبارت‌اند از:

• دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن
• آستیگماتیسم
• آب مروارید
• ورم ملتحمه (چشم صورتی)
• جداشدگی شبکیه
• قوز قرنیه
• ادم ماکولا
• عیب انکساری

۱۰. ورم چشم

ورم چشم یا پف اطراف چشم می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات جدی چشم مانند عفونت باشد. موارد زیر از مهم‌ترین علت ورم پلک بالای چشم هستند:

• بلفاریت
• مجرای اشک مسدود شده
• سلولیت
• ورم ملتحمه (چشم صورتی)
• زخم قرنیه
• اسکلریت
• بیماری گریوز

نتیجه‌ گیری و راهنمای مراجعه به چشم پزشک

مراقبت از چشم شاید یکی از مهم‌ترین و در عین حال عاقلانه‌ترین کارهایی است که هر انسانی باید آن را انجام دهد. باید احوال چشمان خود را بدانید و در صورتی که علائم مشکوکی دیدید به دکتر چشم یا متخصص بینایی سنجی مراجعه کنید. همچنین می‌توانید از سیستم مشاوره آنلاین دکتر متخصص چشم پزشک و مشاوره آنلاین دکتر بینابی سنجی استفاده کنید. چرا که بسیاری از این نشانه‌ها تا زمانی که جدی گرفته شوند، تهدیدی برای بینایی شما محسوب نمی‌شوند.

در این مقاله ۳۶ بیماری رایج چشم را خواندید و با علائم و درمان‌های آن آشنا شدید. علائم مهم را خواندید و متوجه شدید که چه زمانی باید به دکتر چشم پزشک مراجعه کنید. برای دریافت نوبت مطب بهترین دکترهای متخصص چشم پزشک در شهرهای ایران می‌توانید از لینک‌های زیر استفاده کنید :

دکتر چشم پزشک تهران

دکتر چشم پزشک شیراز

دکتر چشم پزشک اصفهان

دکتر چشم پزشک مشهد

دکتر چشم پزشک کرج

دکترتو مراقب سلامتی شماست!