علت سرگیجه و سنگینی سر اغلب چندعاملی است و شامل کمآبی و افت فشار خون، میگرن، اختلالات گوش داخلی (مانند BPPV یا منیر)، استرس و اضطراب، کمخونی، افت قند خون، و مشکلات گردنی (سرویکال) میشود. سنگینی سر معمولاً با احساس فشار، خستگی یا تاری دید همراه است و میتواند ناشی از سینوزیت، مشکلات بینایی یا تنش عضلانی باشد. در موارد نادر، نشانه بیماریهای جدی مانند تومور یا سکته است. تشخیص با معاینه، آزمایش خون و تصویربرداری ضروری است. درمان شامل هیدراتاسیون، مدیریت استرس، داروهای ضدسرگیجه (بتاهیستین) و فیزیوتراپی است.
سرگیجه و حالت تهوع معمولا همزمان بروز میکنند، زیرا اختلال در سیستم تعادلی بدن، بهویژه گوش داخلی یا مسیرهای عصبی مرتبط میتواند پیامهای ناهماهنگ به مغز ارسال کند و منجر به احساس چرخش، سبکی یا سنگینی سر و تهوع شود. این علائم ممکن است در اثر مشکلاتی مانند کمآبی، افت فشار خون، استرس، قند خون پایین، عفونتهای گوش، میگرن یا حتی خستگی شدید ایجاد شوند و گاهی با تغییر وضعیت بدن یا حرکت ناگهانی تشدید میگردند. در صورت تکرار یا شدت علائم، بررسی پزشکی ضروری است تا علت اصلی مشخص و درمان مناسب آغاز شود.
سرگیجه ناگهانی هنگام بلند شدن معمولا بهدلیل افت موقت فشار خون رخ میدهد؛ حالتی که در آن بدن نمیتواند بهسرعت جریان خون را با تغییر حالت از نشسته یا خوابیده به ایستاده تنظیم کند و مغز برای لحظهای خون کافی دریافت نمیکند. این مشکل که به «افت فشار خون وضعیتی» معروف است، میتواند در نتیجه کمآبی، ضعف، مصرف برخی داروها، کمخونی، طولانیبودن بیتحرکی یا حتی برهمخوردن تعادل سیستم عصبی ایجاد شود. اگر این حالت مکرر باشد، نیاز به بررسی علت اصلی و تنظیم سبک زندگی یا درمان پزشکی دارد.
نوار مغز یا الکتروانسفالوگرافی (EEG) یک روش تشخیصی غیرتهاجمی است که فعالیت الکتریکی مغز را با استفاده از الکترودهای متصل به پوست سر ثبت میکند. این تکنیک به پزشکان امکان میدهد تا اختلالات عصبی مانند صرع، اختلالات خواب، آسیبهای مغزی و برخی بیماریهای روانی را به دقت ارزیابی و تشخیص دهند. نوار مغز با ثبت امواج مغزی در قالب الگوهای مختلف، اطلاعات ارزشمندی درباره عملکرد نورونها و وضعیت سلامت مغز فراهم میکند.
بیماری اس ام ای در بزرگسالان بیشتر با ضعف تدریجی و پیشرونده در عضلات آغاز میشود که بیشتر در اندامهای نزدیک به تنه مانند رانها و بازوها دیده میشود. افراد مبتلا ممکن است دچار مشکلاتی در راه رفتن، بالا رفتن از پلهها یا بلند شدن از روی صندلی شوند. لرزشهای ظریف در انگشتان و گرفتگیهای عضلانی نیز از علائم شایع هستند. در مراحل پیشرفتهتر، ضعف ماهیچههای تنفسی میتواند باعث مشکلات تنفسی شود. همچنین خستگی زودرس و کاهش توانایی انجام فعالیتهای روزمره از دیگر نشانههای این بیماری در بزرگسالان است.
درمان ضربه مغزی عمدتاً بر استراحت کامل جسمی و ذهنی تمرکز دارد تا مغز فرصت بهبودی یابد. مطالعات نشان میدهند ۸۰-۹۰% بیماران در ۷-۱۰ روز بهبود مییابند. اجتناب از فعالیتهای پرخطر، کاهش استفاده از صفحهنمایش، خواب کافی و بازگشت تدریجی به فعالیتها تحت نظر پزشک ضروری است. داروهای تسکیندهنده سردرد (مانند استامینوفن) ممکن است تجویز شوند، اما آسپیرین و ضدالتهابها به دلیل خطر خونریزی ممنوعاند. در موارد شدید با علائم پایدار، فیزیوتراپی، درمان شناختی یا ارزیابی نورولوژیک انجام میشود. نظارت ۲۴-۴۸ ساعت اول و تصویربرداری (CT/MRI) در صورت علائم خطرناک حیاتی است.
ضربه مغزی در بیشتر موارد طی یک الی دو هفته بهطور کامل بهبود مییابد، به شرط استراحت کامل جسمی و ذهنی و اجتناب از ضربه مجدد. مطالعات نشان میدهند بهبودی در کودکان ممکن است کمی طولانیتر باشد. با این حال، برخی از بیماران دچار سندرم پس از ضربه مغزی (PCS) میشوند و علائمی مانند سردرد، خستگی یا مشکل تمرکز بیش از ۳ ماه ادامه مییابد. نظارت ۲۴-۴۸ ساعت اول، تصویربرداری در صورت علائم شدید و بازگشت تدریجی به فعالیتها تحت نظر پزشک حیاتی است.
ضربه مغزی، آسیب موقتی عملکرد مغز ناشی از ضربه به سر است که بدون خونریزی یا شکستگی جمجمه رخ میدهد. علائم شامل سردرد، گیجی، تهوع، استفراغ، اختلال حافظه، مشکل در تمرکز، حساسیت به نور/صدا و خوابآلودگی است. مطالعات نشان میدهند اکثر موارد در ۷-۱۰ روز بهبود مییابند، اما نظارت ۲۴-۴۸ ساعت اول حیاتی است. خطر "سندرم ضربه دوم" در صورت ضربه مجدد قبل از بهبودی کامل وجود دارد. استراحت کامل جسمی و ذهنی، اجتناب از فعالیتهای پرخطر و تصویربرداری (در صورت علائم شدید) ضروری است. بازگشت تدریجی به فعالیتها تحت نظر پزشک توصیه میشود.
ضربه به گیجگاه سر (شقیقه) میتواند خطرناک باشد، زیرا این ناحیه به شریانهای اصلی و مغز نزدیک است. علائم خطرناک شامل سردرد شدید، گیجی، تهوع، استفراغ، تشنج، کاهش هوشیاری یا خونریزی/ترشح از گوش هستند که ممکن است نشانه خونریزی مغزی یا ضربه مغزی باشند. مطالعات نشان میدهند آسیب به گیجگاه میتواند به عروق خونی آسیب برساند و عوارض در ۲۴-۴۸ ساعت اول ظاهر شوند. نظارت دقیق و تصویربرداری (CT/MRI) برای تشخیص ضروری است. استراحت، اجتناب از فعالیت سنگین و مراجعه فوری به پزشک در صورت بروز علائم توصیه میشود.
ضربه به سر تا ۴۸ ساعت اولیه میتواند خطرناک باشد، بهویژه اگر علائم جدی مانند سردرد شدید، تهوع، استفراغ، گیجی، تشنج، اختلال بینایی یا خوابآلودگی غیرعادی ظاهر شوند. این علائم ممکن است نشانهای از آسیبهایی مانند خونریزی مغزی یا ضربه مغزی باشند. مطالعات نشان میدهند نظارت دقیق در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول حیاتی است، زیرا عوارض مغزی ممکن است با تأخیر بروز کنند. کودکان و افراد مسن در معرض خطر بیشتری هستند. استراحت، اجتناب از فعالیت سنگین و مراجعه فوری به پزشک در صورت بروز علائم توصیه میشود. تصویربرداری (CT/MRI) برای تشخیص دقیق ضروری است.
میکروسفالی خفیف نوعی اختلال است که در آن اندازه مغز کمتر از حد معمول است، اما شدت آن به اندازهای نیست که تأثیرات شدید یا مشکلات عمدهای ایجاد کند. افراد مبتلا به میکروسفالی خفیف ممکن است رشد طبیعیتری داشته باشند و علائم کمتری از خود نشان دهند، اما در برخی موارد ممکن است تأخیرات خفیفی در مهارتهای شناختی یا حرکتی مشاهده شود. اگرچه این اختلال ممکن است باعث ایجاد چالشهایی در یادگیری و تعاملات اجتماعی شود، بسیاری از افراد مبتلا به میکروسفالی خفیف قادر به زندگی مستقل و موفق هستند. شناسایی زودهنگام و نظارت دقیق میتواند به تسهیل روند رشد و بهبود کیفیت زندگی این افراد کمک کند.
هدف از درمان میگرن چشمی کاهش شدت حملات، پیشگیری از وقوع آنها و بهبود کیفیت زندگی است. روشهای درمانی شامل مصرف داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا آسپیرین برای تسکین فوری، داروهای پیشگیرانه نظیر مسدودکنندههای بتا و ضدتشنجها و تغییرات سبک زندگی مانند اجتناب از عوامل محرک، رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم میشود. در نهایت، مشاوره با پزشک برای انتخاب درمان شخصیسازیشده ضروری است.