فهرست مطالب
میکروسفالی جزء بیماریهایی است که تاکنون هیچ درمان خاصی برای معکوس کردن اثرات این بیماری وجود ندارد و تقریبا نمیتوان گفت که تمامی روشهای درمانی، الزاما برای همه افراد به یک اندازه موثرند. با این حال با تشخیص زودهنگام و تعیین شدت و علت بیماری، میتوان از برخی راهکارها به منظور بهبود کیفیت زندگی افراد استفاده کرد. یکی از روشهای درمانی، عمل جراحی میکروسفالی است. با وجودی که جراحی به عنوان یکی از روشهای درمانی این بیماری در نظر گرفته میشود، اما گزینه انتخابی برای همه بیماران مبتلا به میکروسفالی نیست. در این مقاله از دکترتو به بررسی این موضوع میپردازیم که چه افرادی به جراحی میکروسفالی نیاز دارند و این عمل چه تاثیری در روند درمان بیماری دارد.
چه زمانی برای درمان میکروسفالی باید جراحی انجام داد؟
اصلیترین گزینهای که پزشک برای درمان میکروسفالی، گزینه جراحی را انتخاب میکند، کرانیوسینوستوز است. کرانیوسینوستوز شرایطی است که در آن صفحات مغز جنین در دوران بارداری زودتر از زمان معمول بسته میشود و در این شرایط مغز فضای کافی برای رشد و تکامل را ندارد. در برخی از کودکان، میکروسفالی به این دلیل اتفاق میافتد که استخوانهای جمجمه خیلی زود بسته میشوند یا به هم جوش میخورند.
در این شرایط پزشک برای اصلاح جوش خوردن زودرس صفحات جمجمه و اصلاح درز جوشخورده و تأمین فضای رشد مغز، عمل جراحی را انجام میدهد تا به این ترتیب بعد از آن امکان رشد طبیعی مغز وجود داشته باشد. در میکروسفالی بدون کرانیوسینوستوز، جراحی اندازهٔ سر را طبیعی نمیکند؛ اما در کرانیوسینوستوز، جراحی برای بازشکلدهی جمجمه و فراهمکردن فضای رشد مغز انجام میشود.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت quironsalud
Only in cases of craniosynostosis, to correct the premature fusion of skull plates and allow normal brain growth.
ترجمه فارسی:
فقط در موارد کرانیوسینوستوز (اختلالی که یک یا چند درز جمجمه زودتر بسته میشود)، برای اصلاح جوش خوردن زودرس صفحات جمجمه و امکان رشد طبیعی مغز جراحی انجام میشود.
انواع عمل جراحی برای میکروسفالی (کرانیوسینوستوز)
بسته به این که شدت میکروسفالی چیست و چه عوارضی ایجاد کرده، عمل جراحی میکروسفالی به روشهای مختلفی انجام میشود. دو روش اصلی درمان میکروسفالی با روش جراحی، شامل روش جراحی باز و جراحی
آندوسکوپی است. این روشها با توجه به سن نوزاد و شرایطی که دارد، به جلوگیری از جوشخوردن زودهنگام صفحات جمجمه و بهبود رشد و تکامل مغز کمک میکند. اگرچه همه بیماران به صورت موردی ارزیابی میشوند، اما نوزادان کوچکتر معمولاً کاندیداهای بهتری برای جراحی آندوسکوپی در نظر هستند و نوزادان بزرگتر معمولاً تحت عمل جراحی باز جمجمه قرار میگیرند.
| جراحی باز | جراحی آندوسکوپی |
|---|---|
| مناسب نوزادان بزرگتر (بالای ۶ ماه) | مناسب نوزادان کوچکتر (زیر ۶ ماه) |
| ترمیم جمجمه آسیب دیده یا تغییر شکلیافته | برداشتن بخیههای جوشخورده جمجمه با برشهای کوچک |
| استفاده از صفحات و پیچهای قابل جذب | استفاده از آندوسکوپ و ابزارهای مخصوص |
| ممکن است نیاز به چندین جراحی داشته باشد | حداقل تهاجمی و نیازمند استفاده از کلاه اصلاحی پس از جراحی |
| مناسب میکروسفالی شدید از نوع کرانیوسنوستوز | مناسب موارد با شدت کمتر و تغییر شکل محدود جمجمه |
۱. عمل ترمیم یا بازسازی جمجمه
برای برخی از نوزادان مبتلا به میکروسفالی شدید از نوع کرانیوسنوستوز، بهترین گزینه درمانی، جراحی باز است. این عمل برای نوزادان بالای شش ماه انجام میشود و از طریق آن، جمجمه آسیب دیده یا تغییر شکلیافته، ترمیم خواهد شد. جراحی از نوع باز است و در آن یک جراح با قرار دادن یک سری صفحات و پیچهای قابلجذب، صفحات آسیب دیده جمجمه را محکم میکند. باز هم بسته به شدت بیماری و میزان آسیبدیدگی جمجمه، عمل جراحی میکروسفالی متفاوت است و گاهی در موارد پیچیدهتر به چندین جراحی نیاز است.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت seattlechildrens
An endoscopic strip craniectomy is a surgery to remove a fused suture in babies with some types of craniosynostosis.
ترجمه فارسی:
کرانیکتومی نواری آندوسکوپی نوعی جراحی برای برداشتن صفحات جوش خورده مغز در نوزادان مبتلا به انواع کرانیوسینوستوز است.
۲. جراحی آندوسکوپی جمجمه همراه با کلاه اصلاحی یا هلمت تراپی
در مواردی که شدت تغییر شکلدادن جمجمه محدودتر است و میتوان صفحات جوشخورده را با روشهای کمتر تهاجمیتر ترمیم کرد، از روش جراحی آندوسکوپی برای درمان میکروسفالی استفاده میشود. در این روش یکسری برشهای کوچک در پوست سر ایجاد خواهد شد و ابزارهای مخصوص جراحی از طریق آندوسکوپ، برای برداشتن بخیههای جوشخورده در جمجمه قرار میگیرند.
این روش برای نوزادان زیر شش ماه با حداقل میزان تهاجمی بودن، انجام میشود. در این سن جمجمه نوزادان هنوز نرم و انعطافپذیر است و در نتیجه برداشتن بخیههای جوشخورده برای جراح به مراتب آسانتر است. بعد از جراحی، نوزاد باید برای چند ماه از کلاه ایمنی مخصوص استفاده کند. این کلاه به شکلگیری مناسب سر کودک و رشد طبیعی مغز کمک میکند.

درمان های همراه با جراحی میکروسفالی
عمل جراحی میکروسفالی تنها برای اصلاح صفحات جمجمه که زودتر از موعد به همجوش خوردهاند کاربرد دارد و در کنار آن باید از سایر گزینههای درمانی هم کمک گرفت. کودکانی که تحت جراحی مغز قرار گرفتهاند، هنوز هم برای بهبود عملکردهای روزانهشان به برنامههای درمانی؛ مانند گفتاردرمانی، کاردرمانی و فیزیوتراپی نیاز دارند. این درمانها در راستای بهبود کیفیت زندگی کودکان ضروریاند و کمک میکنند تا کودکان مبتلا به میکروسفالی، قابلیتهای لازم در زمینههایی همچون راه رفتن، حرف زدن و ایستادن را به دست بیاورند.
آمادگی برای عمل جراحی میکروسفالی
شرایط آمادگی برای عمل جراحی میکروسفالی بسته به سن نوزاد و نوع عمل انتخابی متفاوت است. از مراقبتهای عمومی پیش از جراحی گرفته تا مصرف برخی از داروها برای کنترل عوارض احتمالی بعد از عمل، همگی به عنوان دستورالعملهای آمادگی برای عمل جراحی میکروسفالی به بیماران داده میشود.

مراقبت های بعد از عمل جراحی میکروسفالی
بعد از عمل جراحی میکروسفالی، کودک باید تحت مراقبتهای ویژه قرار بگیرد. شرایط جسمی بیمار از نظر فشار خون، درد، عفونت بعد از عمل و مواردی از این دست مدام ارزیابی میشود. کنترل فشار خون و بررسی وضعیت عصبی و حرکتی بیماران بعد از عمل ضروری است و بیمار باید دائما بعد از جراحی چک شود. آزمایشات خون برای بررسی طبیعی بودن سطح سلولهای خونی و الکترولیتها بعد از جراحی انجام میشود. برای برخی از بیماران، بعد از جراحی یک درن را روی مغز قرار میدهند که حدودا ۲ تا ۳ روز بعد از عمل، برداشته میشود.
استراحت کافی و مصرف منظم داروها بعد از جراحی ضروری است. برخی از کودکان باید بعد از عمل یک کلاه ایمنی مخصوص را برای چندین هفته استفاده کند تا این کلاه به محافظت از جمجمه و شکلگیری درست مغز کمک کند. پس از جراحی آندوسکوپیک معمولاً هلمتتراپی لازم است، اما پس از جراحی باز معمولاً نیازی به کلاه نیست.
مزایای عمل جراحی میکروسفالی
این جراحی مزیتهای زیادی برای کودکان مبتلا به کرانیوسینوستوز دارد و میتواند شرایط زندگی آنها را بهبود ببخشد. مهمترین مزیتهای عمل جراحی میکروسفالی شامل موارد زیر است:
- اصلاح شکل غیرطبیعی سر؛ با این عمل شکل و اندازه جمجمه به حالت طبیعیتری برمیگردد.
- امکان رشد طبیعیتر مغز بعد از عمل به وجود میآید.
- فشار اضافی از روی مغز برداشته میشود.
- این جراحی میتواند مشکلات عملکردی بیماران را برطرف کند تا زندگی باکیفیتتری داشته باشند.
برای نوزادان زیر شش ماه گزینه کم تهاجمیتر جراحی آندوسکوپی مزیتهای بیشتری دارد. این جراحی بیهوشی کوتاهتری دارد و بیمار خون کمتری از دست میدهد.
خطرات بعد از عمل جراحی میکروسفالی
عمل جراحی میکروسفالی یک درمان تهاجمی است و میتواند یک سری عوارض را برای بیماران به همراه داشته باشد. تورم بعد از جراحی بسته به نوع عمل کرانیوسینوستوز معمولا قابل توجه است. تورم و التهاب چشم هم یکی از عوارض رایج این جراحی است. رفع کامل این تورم ممکن است چندین ماه طول بکشد.
برای برخی از بیماران، به جراحی دیگری هم در آینده نیاز است. خونریزی مغزی، خطر عفونت و آسیبهای عصبی از خطرات احتمالی اما نادر این عمل هستند. آسیبهای مغزی و عصبی ممکن است باعث بروز خطرات جدیتری مانند تشنج یا سکته مغزی شوند. یکی دیگر از خطرات این جراحی، خصوصا برای نوزادان کمسنوسال، خطرات مرتبط با بیهوشی عمومی است. در نهایت یکی از جدیترین خطرات مرتبط با این جراحی، نشت مایع مغزی نخاعی است. در صورت پاره شدن سختشامه در حین عمل، ممکن است مایع شفاف اطراف مغز نشت کند.
نتیجه گیری
عمل جراحی میکروسفالی برای همه بیماران مبتلا به این اختلال گزینه درمانی انتخابی نیست و تنها در یک سری موارد با نظر جراح، به این نوع از جراحی نیاز است. جراحی صرفا برای بیماران مبتلا به کرانیوسینوستوز ضروری است تا با انجام این عمل، اندازه و سایز جمجمه آنها به حالت طبیعی برگردد. جراح میتواند با ارزیابی شرایط نوزاد و بعد از تشخیص کرانیوسینوستوز، با توجه به سن نوزاد روش جراحی مناسب را انتخاب کند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!