فهرست مطالب
سرطان پوست یکی از رایج‌ترین انواع سرطان در سراسر جهان است و سالانه میلیون‌ها نفر را درگیر می‌کند. این بیماری اغلب در مراحل ابتدایی قابل تشخیص و درمان است، اما آگاهی از علت سرطان پوست نقش کلیدی در پیشگیری و کنترل آن دارد. پوست به عنوان نخستین سد دفاعی بدن، در معرض عوامل محیطی متعددی قرار دارد که می‌توانند زمینه‌ساز ابتلا به این نوع سرطان شوند. شناخت دقیق دلیل سرطان پوست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که می‌تواند به افراد کمک کند تا سبک زندگی سالم‌تری اتخاذ کرده و از بروز این بیماری جلوگیری کنند. اگر مدت طولانی زیر نور خورشید فعالیت می‌کنید و نگران پوست خود هستید، از طریق دکترتو با متخصص پوست ارتباط بگیرید
علت سرطان پوست چیست؟
سرطان پوست زمانی بروز می‌کند که سلول‌های پوست به طور غیرطبیعی رشد کنند. این رشد غیرعادی معمولاً در اثر آسیب به DNA سلولی در نتیجه تماس طولانی‌مدت با اشعه فرابنفش یا سایر عوامل تحریک‌کننده اتفاق می‌افتد. برخی افراد به دلایل ژنتیکی یا محیطی، بیشتر مستعد ابتلا به سرطان پوست هستند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین دلیل سرطان پوست می‌پردازیم.
متن انگلیسی:
cdc
Most cases of skin cancer are caused by overexposure to UV rays from the sun, tanning beds, or sunlamps. UV rays can damage skin cells. In the short term, this damage can cause a sunburn.
ترجمه متن:
بیشتر موارد سرطان پوست به‌دلیل قرار گرفتن بیش‌از‌حد در معرض پرتوهای فرابنفش ناشی از نور خورشید، تخت‌های برنزه یا لامپ‌های خورشیدی ایجاد می‌شوند. این پرتوها می‌توانند به سلول‌های پوست آسیب بزنند. در کوتاه‌مدت، این آسیب ممکن است باعث آفتاب‌سوختگی شود.
۱. اشعه UVA
اشعه UVA بخش عمده‌ای از اشعه فرابنفشی است که به سطح زمین می‌رسد. این نوع اشعه به عمق پوست نفوذ کرده و به مرور زمان باعث آسیب به سلول‌های پوستی می‌شود. تماس مداوم با UVA می‌تواند DNA سلول‌ها را تغییر دهد و زمینه‌ساز سرطان پوست شود. برخلاف باور عمومی، اشعه UVA حتی در روزهای ابری نیز وجود دارد و استفاده از ضدآفتاب برای محافظت از پوست در برابر آن ضروری است. استفاده زیاد از سولاریوم نیز یکی از منابع مهم تماس با این اشعه است.
بسیاری از افراد بدون آگاهی از خطرات آن، در معرض آسیب طولانی‌مدت قرار می‌گیرند. همچنین UVA با افزایش روند پیری پوست، مقاومت آن را در برابر سلول‌های سرطانی کاهش می‌دهد. افرادی که به طور مکرر بدون محافظ در معرض نور آفتاب هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. اگرچه این اشعه باعث سوختگی‌های سطحی نمی‌شود، اما نقش مخرب آن در عمق پوست انکارناپذیر است.
متن انگلیسی:
cancerresearchuk
Most skin cancers are caused by exposure to the sun. This may be long term exposure, or short periods of intense sun exposure and burning. The ultraviolet light in sunlight damages the DNA in the skin cells. This damage can happen years before a cancer develops.
ترجمه متن:
بیشتر سرطان‌های پوست به‌دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می‌شوند. این می‌تواند شامل قرارگیری طولانی‌مدت در معرض آفتاب یا دوره‌های کوتاه‌مدت تابش شدید آفتاب و آفتاب‌سوختگی باشد. نور فرابنفش موجود در نور خورشید به DNA سلول‌های پوست آسیب می‌زند. این آسیب ممکن است سال‌ها قبل از بروز سرطان رخ دهد.
۲. اشعه UVB
اشعه UVB نوع دیگری از اشعه فرابنفش است که مستقیما موجب آسیب به سطح پوست می‌شود و دلیل سرطان پوست خواهد بود. این اشعه عامل اصلی سوختگی‌های پوستی ناشی از آفتاب است و یکی از دلایل اصلی بروز سرطان پوست محسوب می‌شود. تماس با UVB می‌تواند باعث جهش‌های ژنتیکی در سلول‌ها شود و روند تکثیر غیرطبیعی آن‌ها را آغاز کند. شدت این اشعه در ساعات میانی روز بیشتر است و به همین دلیل، پزشکان توصیه می‌کنند در این ساعات از قرار گرفتن در آفتاب خودداری شود.
برخلاف اشعه UVA ،UVB در روزهای ابری کاهش می‌یابد، اما در ارتفاعات یا نزدیک آب انعکاس آن چند برابر می‌شود. استفاده منظم از کرم‌های ضدآفتاب با SPF مناسب، تا حد زیادی خطر ابتلا به سرطان پوست را کاهش می‌دهد. کودکانی که در دوران کودکی دچار آفتاب‌سوختگی شدید شده‌اند، بیشتر در معرض این بیماری هستند. در مجموع، UVB یک عامل مستقیم و پرخطر در ایجاد سرطان پوست است.
| علت | توضیح |
|---|---|
| قرارگیری بیش از حد در برابر نور خورشید (UV) | پرتوهای فرابنفش (UV) موجود در نور خورشید باعث آسیب به DNA سلول‌های پوست می‌شوند. |
| استفاده از دستگاه‌های برنزه‌کننده (سولاریوم) | تابش UV مصنوعی نیز همانند نور خورشید، خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد. |
| پوست روشن | افرادی با پوست روشن‌تر ملانین کمتری دارند و در برابر نور UV آسیب‌پذیرتر هستند. |
| سابقه خانوادگی سرطان پوست | اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا به سرطان پوست باشد، ریسک ابتلا بیشتر است. |
| قرارگیری در معرض مواد شیمیایی خاص | مانند آرسنیک و برخی مواد صنعتی که می‌توانند باعث تحریک و جهش سلولی شوند. |
| سیستم ایمنی ضعیف | افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند افراد پیوندی یا مبتلا به HIV) بیشتر در خطر هستند. |
| سن بالا | خطر ابتلا با افزایش سن بیشتر می‌شود، به دلیل تجمع آسیب‌های پوستی در طول زمان. |
| وجود خال‌ها یا لکه‌های غیرعادی روی پوست | برخی خال‌ها می‌توانند به ملانوم (یکی از خطرناک‌ترین انواع سرطان پوست) تبدیل شوند. |
۳. پوست روشن
افرادی با پوست روشن نسبت به افراد دارای پوست تیره‌تر، حساسیت بیشتری به اشعه فرابنفش دارند. پوست روشن میزان ملانین کمتری دارد، ماده‌ای که نقش حفاظتی در برابر آسیب‌های خورشیدی ایفا می‌کند. به همین دلیل، این افراد بیشتر مستعد آفتاب‌سوختگی و آسیب‌های ناشی از UV هستند. مطالعات نشان داده است که میزان بروز سرطان پوست در افراد با پوست روشن بیشتر از سایرین است.
افرادی با موهای بور یا قرمز، چشمان روشن و پوست کک‌مکی در گروه پرخطر قرار دارند. استفاده روزانه از ضدآفتاب حتی در خانه یا محیط‌های بسته برای این افراد توصیه می‌شود. همچنین پوشش فیزیکی مانند کلاه و لباس آستین‌دار نقش موثری در محافظت از پوست دارد. پوست روشن بیشتر تحت تاثیر اشعه UVB قرار می‌گیرد، که می‌تواند آسیب‌های ژنتیکی جدی ایجاد کند. آگاهی از این ریسک فاکتور برای افرادی با تیپ پوستی روشن بسیار مهم است.
۴. خال های زیاد
وجود خال‌های متعدد به ویژه خال‌هایی با شکل یا رنگ غیرمعمول می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. این خال‌ها به‌ویژه اگر بزرگ، نامتقارن یا با حاشیه نامنظم باشند، باید تحت نظر متخصص پوست قرار گیرند. خال‌های غیرمعمول که به آن‌ها خال‌های دیسپلاستیک گفته می‌شود، پتانسیل سرطانی شدن دارند. افرادی که تعداد زیادی خال دارند باید به‌صورت منظم پوست خود را بررسی کنند.
اگر خالی تغییر رنگ، اندازه یا شکل داد، فورا باید به پزشک مراجعه شود. برخی افراد به صورت ژنتیکی تعداد زیادی خال دارند و این مسئله ریسک را افزایش می‌دهد. همچنین، تماس زیاد با آفتاب می‌تواند باعث تغییر در ساختار خال‌ها شود. استفاده از کرم ضدآفتاب روی تمام بدن، حتی قسمت‌هایی که خال دارند، بسیار مهم است. بی‌توجهی به موارد مشکوک خال سرطانی ممکن است منجر به تشخیص دیرهنگام ملانوما شود، که جدی‌ترین نوع سرطان پوست است.
خال غیرطبیعی روی پوستت نگرانت کرده؟
از متخصص نوبت بگیر.
۵. سابقه خانوادگی
داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پوست، احتمال بروز این بیماری را در نسل‌های بعد افزایش می‌دهد. عوامل ژنتیکی می‌توانند زمینه‌ساز آسیب‌پذیری بیشتر در برابر اشعه UV یا ایجاد اختلالات ژنتیکی خاص شوند. افرادی که یکی از اعضای درجه یک خانواده‌شان به سرطان پوست مبتلا شده‌اند، باید معاینات دوره‌ای منظم انجام دهند. حتی اگر این افراد سبک زندگی سالمی داشته باشند، باز هم ریسک بالاتری نسبت به دیگران دارند.
برخی ژن‌ها مانند CDKN2A با افزایش احتمال ابتلا به ملانوما ارتباط دارند. ترکیب وراثت و عوامل محیطی، نقش دوگانه‌ای در افزایش خطر دارد. با پیشرفت علم، آزمایش‌های ژنتیکی می‌توانند اطلاعات بیشتری درباره استعداد فردی به سرطان پوست فراهم کنند. در صورت تشخیص زودهنگام، اغلب موارد قابل کنترل یا درمان هستند.
۶. سیستم ایمنی ضعیف
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست قرار می‌گیرند. این ضعف می‌تواند ناشی از بیماری‌های مزمن، مصرف داروهای تضعیف‌کننده ایمنی یا پیوند اعضا باشد. در این افراد، بدن توانایی مقابله با سلول‌های جهش‌یافته را ندارد. همچنین خطر تبدیل ضایعات پوستی خوش‌خیم به بدخیم بیشتر است. ویروس‌هایی مثل HPV در صورت ضعف ایمنی می‌توانند فعالیت بیشتری داشته باشند و زمینه را برای سرطان فراهم کنند.
افراد تحت شیمی‌درمانی یا مبتلایان به HIV نیز در این دسته قرار دارند. معاینات منظم و محافظت از پوست در برابر آفتاب برای آن‌ها اهمیت بیشتری دارد. سیستم ایمنی قوی نقش پیشگیرانه مهمی در کنترل تکثیر سلول‌های غیرعادی ایفا می‌کند.
۷. سن بالا
افزایش سن یکی از چند دلیل سرطان پوست است. با بالا رفتن سن، پوست دچار تغییرات ساختاری و عملکردی می‌شود. تجمع آسیب‌های ناشی از نور آفتاب در طول عمر، زمینه‌ساز سرطان در سنین بالا است. معمولاً افراد بالای ۵۰ سال بیشتر در معرض خطر قرار دارند. در این سن، سیستم ترمیم DNA سلولی نیز تضعیف می‌شود. همچنین احتمال بروز خال‌های آتیپیک یا لکه‌های پیش‌سرطانی افزایش می‌یابد.
افراد مسن باید مراقبت بیشتری از پوست خود داشته باشند و از تماس مستقیم با نور خورشید پرهیز کنند. مصرف منظم ضدآفتاب و پوشش مناسب در سالمندان بسیار مهم است. مراجعه دوره‌ای به متخصص پوست می‌تواند در تشخیص زودهنگام کمک کند.
۸. تماس با مواد شیمیایی
قرار گرفتن مکرر در معرض برخی مواد شیمیایی مانند آرسنیک، قطران زغال‌سنگ یا فرآورده‌های نفتی می‌تواند منجر به سرطان پوست شود. این مواد معمولا در صنایع خاصی مانند کشاورزی، استخراج معادن یا پتروشیمی دیده می‌شوند. کارگران این حوزه‌ها باید از تجهیزات حفاظتی مناسب استفاده کنند. تماس مستقیم و بدون محافظ با این مواد، باعث آسیب به DNA سلول‌های پوستی می‌شود. حتی تماس طولانی‌مدت با رنگ مو یا ترکیبات شیمیایی آرایشی غیراستاندارد ممکن است خطرناک باشد. رعایت نکات ایمنی و بهداشت فردی در محیط کار برای کاهش این خطر ضروری است.
۹. علت سرطان پوست در مردان
مردان به دلایل مختلفی بیشتر از زنان در معرض سرطان پوست قرار دارند. یکی از این دلایل، تماس بیشتر آن‌ها با نور خورشید به دلیل فعالیت‌های شغلی یا ورزشی در فضای باز است. همچنین، مردان کمتر از ضدآفتاب استفاده می‌کنند و اهمیت کمتری به مراقبت‌های پوستی می‌دهند. پوست مردان ضخیم‌تر است، اما این ویژگی مانع از آسیب سلولی نمی‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که مردان بالای ۵۰ سال بیشترین میزان ابتلا به ملانوما را دارند. آگاهی‌رسانی و آموزش مردان در زمینه محافظت از پوست اهمیت ویژه‌ای دارد.
دنبال بهترین درمان برای سرطان پوست می‌گردی؟ مشاوره بگیر.
۱۰. علت سرطان پوست در زنان
در زنان نیز عوامل مختلفی مانند استفاده زیاد از سولاریوم یا محصولات آرایشی با SPF پایین می‌توانند در بروز سرطان پوست نقش داشته باشند. زنان به دلیل مراقبت‌های زیبایی بیشتر ممکن است در معرض برخی مواد شیمیایی قرار بگیرند. همچنین، هورمون‌ها در برخی موارد می‌توانند نقش تعدیل‌کننده یا تشدیدکننده داشته باشند. زنان باردار با تغییرات هورمونی، ممکن است دچار حساسیت بیشتری نسبت به نور آفتاب شوند. استفاده از کلاه، عینک آفتابی و کرم ضدآفتاب با کیفیت، نقش کلیدی در کاهش این خطر دارد.
۱۱. علت سرطان پوست در سالمندان
در سالمندان، ترکیبی از فاکتورهای مختلف مانند سن بالا، تجمع آسیب‌های آفتابی، ضعف ایمنی و کاهش مراقبت‌های پوستی، منجر به افزایش ریسک سرطان پوست می‌شود. اغلب آن‌ها به تغییرات پوستی بی‌توجهی می‌کنند و همین موضوع باعث تاخیر در تشخیص می‌شود. سالمندان نیاز دارند تا از نظر تغییرات ظاهری خال‌ها یا لکه‌ها به‌طور مرتب تحت نظر قرار گیرند. پوست نازک‌شده و آسیب‌دیده آن‌ها نیاز به مراقبت ویژه دارد. درمان سریع و به‌موقع در این سنین، از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند.
تشخیص سرطان پوست
تشخیص سرطان پوست با معاینه دقیق پوست توسط متخصص آغاز می‌شود. پزشک به دنبال تغییراتی مانند خال‌های نامعمول، زخم‌های مقاوم و لکه‌های مشکوک است. ابزار درماتوسکوپ برای بررسی دقیق‌تر لایه‌های زیرین پوست استفاده می‌شود. اگر ضایعه مشکوک باشد، بیوپسی انجام می‌شود و نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود. نوع سرطان از طریق پاتولوژی مشخص می‌شود. گاهی از تکنولوژی‌های تصویربرداری یا هوش مصنوعی نیز کمک گرفته می‌شود. تشخیص زودهنگام نقش حیاتی در درمان موثر دارد. افراد پرخطر باید معاینه‌های منظم انجام دهند. تشخیص به‌موقع احتمال درمان موفق را به‌شدت افزایش می‌دهد.
درمان سرطان پوست
درمان سرطان پوست بسته به نوع، محل و مرحله بیماری متفاوت است. جراحی رایج‌ترین روش برای برداشتن توده سرطانی است و اغلب در سرطان‌های غیرملانومی استفاده می‌شود. برای نواحی حساس مانند صورت، جراحی موس با دقت بالا انجام می‌شود. ضایعات سطحی ممکن است با کرایوتراپی، لیزر یا داروهای موضعی درمان شوند. در موارد پیشرفته‌تر، درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی، ایمنی‌درمانی یا درمان هدفمند به کار می‌روند. ایمنی‌درمانی در سال‌های اخیر پیشرفت زیادی داشته و نقش مؤثری دارد. انتخاب روش درمان وابسته به تشخیص و نظر پزشک متخصص است. تصمیم‌گیری درست به همکاری تیم پزشکی بستگی دارد. درمان زودهنگام شانس بهبودی را بالا می‌برد و از گسترش بیماری جلوگیری می‌کند.
راه های پیشگیری از سرطان پوست
پیشگیری از سرطان پوست با رعایت عادات سالم امکان‌پذیر است. استفاده روزانه از ضدآفتاب با SPF ۳۰ یا بالاتر ضروری است و باید هر دو ساعت تمدید شود. پرهیز از آفتاب بین ساعات ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر، استفاده از کلاه، عینک آفتابی و لباس پوشیده اهمیت دارد. سولاریوم به‌شدت خطر ابتلا به ملانوما را افزایش می‌دهد. افراد در تماس با مواد شیمیایی باید از تجهیزات ایمنی استفاده کنند. معاینات دوره‌ای توسط پزشک، به‌ویژه برای افراد پرخطر توصیه می‌شود. خودآزمایی پوست در منزل نیز کمک‌کننده است. تشخیص زودهنگام، کلید جلوگیری از پیشرفت سرطان است.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
از آنجایی که علائم اولیه سرطان پوست ممکن است بسیار خفیف یا حتی غیرقابل‌تشخیص باشند، لازم است افراد در معرض خطر مانند کسانی با پوست روشن، سابقه خانوادگی، یا شغل‌های پرتابش، معاینات پوستی منظم انجام دهند. همچنین هرگونه تغییر غیرمعمول در ظاهر پوست مانند رشد ناگهانی خال، خونریزی، پوسته‌پوسته شدن، درد یا خارش غیرمنتظره باید جدی گرفته شود. مراجعه زودهنگام به متخصص پوست، انجام بیوپسی و شروع سریع درمان، شانس زنده‌ماندن و کاهش عوارض بلندمدت بیماری را تا حد زیادی بالا می‌برد و علت سرطان پوست را کم می‌کند.
در نهایت باید گفت که پیشگیری همچنان بهترین روش برای مقابله با سرطان پوست است. انتخاب عادات سالم مانند استفاده مداوم از ضدآفتاب، اجتناب از سولاریوم، خودداری از تماس مکرر با مواد شیمیایی خطرناک و پوشش مناسب در برابر نور خورشید، می‌تواند بخش عمده‌ای از خطر را خنثی کند. اگر نسبت به هر ضایعه پوستی یا تغییر جدیدی در پوست خود نگران هستید، بدون تاخیر به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. شما می‌توانید از سامانه مشاوره آنلاین دکترتو نسبت به پرسش سوالات خود کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!