داروی ایزونیازید چیست؟ کاربرد و عوارض مصرف ایزونیازید

ایزونیازید دارویی است که برای درمان عفونت‌های سل تجویز می‌شود. این دارو در دسته آنتی‌بیوتیک‌ها قرار دارد. شما می‌توانید به شکل قرص، شربت یا محلول تزریقی آن را دریافت کنید.در عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا این دارو کاربردی ندارد. از داروی ایزونیازید هم برای درمان عفونت سل نهفته و هم برای درمان عفونت سل فعال استفاده می‌شود.

اگر دچار بیماری سل هستید و پزشک این دارو را تجویز کرده است، در این مطلب همراه ما باشید. در ادامه توضیح می‌دهیم که قرص ایزونیازید چیست؟ چه کاربردی دارد؟ چگونه باید از آن استفاده کرد؟ عوارض مصرف آن چیست و با چه داروهایی تداخل دارد؟ در چه مواردی باید مصرف آن با احتیاط باشد و چه مقدار مصرف آن مجاز است؟

داروی ایزونیازید چیست؟

داروی ایزونیازید به همراه داروهای دیگر برای درمان عفونت‌های فعال سل (TB) مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین این دارو به تنهایی برای پیشگیری ابتلا به سل در کسانی که در معرض باکتری عفونت‌های فعال سل هستند (کسانی جواب تست TB پوستشان مثبت است) استفاده می‌شود.

نام رایج دارو: ایزونیازید Isoniazid

اسامی تجاری: نیازید

توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخل دارویی و موارد مرتبط دیگر لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص عفونی در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با دکتر عفونی وجود دارد. همچنین می‌توانید از مشاوره دارویی در دکترتو استفاده کنید.

نحوه مصرف ایزونیازید

این دارو معمولا باید با معده خالی (۱ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از وعده غذایی) و طبق دستور پزشک‌ عفونی مصرف شود. اگر از شربت ایزونیازید استفاده می‌کنید، قبل از مصرف شیشه محتوای دارو را خوب تکان دهید. دوز مصرفی را با دقت اندازه‌گیری کنید و از قاشق غذاخوری برای مصرف دارو استفاده نکنید، زیرا میزان دوز مصرفی آن مشخص نیست و بهتر از پیمانه مخصوص استفاده شود.

همچنین اگر داروهای ضد اسیدی مصرف می‌کنید که حاوی آلومنیوم هستند، حداقل یک ساعت قبل از مصرف ضد اسید این دارو را مصرف کنید. دوز مصرف داروی ایزونیازید به سن، وزن، وضعیت پزشکی بیمار و پاسخگویی بدنشان به دارو بستگی دارد. برای اثر بهتر داروی ایزونیازید آن را در ساعات مشخص بخورید تا میزان دارو در بدنتان ثابت بماند. مصرف این دارو را(و دیگر داروهای درمان سل) تا میزانی که پزشک تجویز کرده ادامه دهید. حتی اگر احساس کردید علائم عفونت از بین رفته است. قطع این دارو موقع درمان ممکن است باعث شود، عفونت باکتریایی دوباره رشد کند و مشکل‌ساز شود.

ممکن است پزشک شما ویتامین بی ۶ (پیروکسیدین) را برای جلوگیری از برخی عوارض جانبی دارو مانند مشکلات سیستم عصبی تجویز کند. از دستورات پزشک بادقت پیروی کنید. مصرف ایزونیازید با غذاهایی که حاوی تیرامین یا هیستامین هستند، مانند پنیر، شراب قرمز و برخی از غذاهای دریایی تداخل دارد. این تداخل ممکن است باعث افزایش فشار خون، سوزش پوست، سر درد، سرگیجه، تپش قلب نامنظم یا سریع شود، در صورت بروز هر کدام از این عوارض با فوریت‌های پزشکی تماس حاصل کنید. ممکن است پزشکتان برنامه رژیم غذایی خاصی هنگام مصرف این دارو توصیه کنید لذا در این زمینه با متخصص عفونی مشورت کنید.

داروی ایزونیازید معمولا باید با معده خالی (۱ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از وعده غذایی) و طبق دستور پزشک‌ عفونی مصرف شود.

مشکل تنفسی داری و نمی‌دونی چه دارویی مصرف کنی؟

همین الان مشاوره بگیر

مشاوره داروییفوق تخصص ریه

فراموشی مصرف داروی ایزونیازید

اگر دوز مصرفی داروی ایزونیازید را فراموش کردید، در اولین زمان ممکن آن را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به مصرف دوز بعدی، به یاد آوردید که دارو را مصرف نکرده‌اید، نیازی به مصرف دو برابر داروی ایزونیازید نیست و فقط دوز مقرر را مصرف کنید. اگر این دارو را به صورت هفتگی مصرف می‌کنید و دوز مصرفی را فراموش کردید، به محض یادآوری دوز مصرفی در روز مصرف دارو، آن را استعمال کنید اما اگر روز بعد یادتان افتاد دارو را مصرف نکرده‌اید برای زمان‌بندی جدید مصرف دارو با پزشک یا دکتر داروخانه مشورت کنید.

این دارو را در یخچال نگهداری کنید. از یخ‌زدگی دارو جلوگیری کنید و دور از دسترس اطفال نگهداری شود. پس از اتمام درمان باقی‌مانده دارو را دور بریزید.

مصرف بیش از حد و اوردوز ایزونیازید

اگر با مصرف داروی ایزونیازید دچار عوارض جدی نظیر مشکل تنفسی یا بیهوشی شدید با اورژانس تماس بگیرید. این دارو برای وضعیت فعلی شما تجویز شده است و در موارد دیگر عفونتی از آن بدون اجازه پزشک استفاده نکنید. علائم اوردوز شامل تغییرات بینایی، تنفس آرام و سطحی و خواب‌آلودگی شدید می‌شود.

در طول درمان با این دارو باید آزمایش‌های پزشکی مانند تست خلط، آزمایش عملکرد کلیه، کبد و آزمایش کامل خون به صورت دوره‌ای برای بررسی روند بهبود و عوارض جانبی انجام شود. برای اطلاعات بیشتر با پزشک مشورت نمایید.

درصورتی‌که در مورد نحوه مصرف این دارو سوالی دارید، می‌توانید از مشاوره دارویی در دکترتو استفاده کنید و از دکتر داروساز راهنمایی بخواهید.

موارد مصرف داروی ایزونیازید

قرص یا شربت ایزونیازید همراه با سایر داروها برای درمان سل فعال و غیرفعال استفاده می‌شود. این نوع عفونت جدی بوده و ریه‌ها و سایر قسمت‌های بدن را درگیر می‌کند. این دارو ممکن است در موارد زیر هم تجویز شود.

• افراد در تماس نزدیک با بیماران دارای سل فعال
• تست پوستی توبرکولین مثبت
• ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
• فیبروز ریوی (اسکار)

دوز مصرفی داروی ایزونیازید

مقدار دوز مصرفی برای عفونت سل نهفته به شرح زیر است:

افراد بالای ۳۰ کیلوگرم: ایزونیازید ۳۰۰ میلی‌گرم در روز به مدت ۹ ماه

• افراد بالای ۱۲ سال که در معرض خطر ابتلا به سل هستند، آزمایش سل آنها مثبت یا عکس رادیوگرافی قفسه سینه بیماری سل را نشان می‌دهد.
• افراد مبتلا به HIV که سالم هستند و داروی ضد رتروویروسی مصرف نمی‌کنند.

اگر پزشک این دارو را همراه با داروی ریفاپنتین ۹۰۰ میلی‌گرم تجویز کرده باشد، باید قرص ایزونیازید ۳۰۰ یک بار در هفته به مدت ۳ ماه استفاده شود.

مقدار دوز مصرفی برای عفونت سل فعال به شرح زیر است:

• به ازای هر کیلوگرم از وزن بیمار، باید ۵ میلی‌گرم دارو تجویز شود. در روز نباید بیشتر از یک قرص ایزونیازید ۳۰۰ میلی‌گرم مصرف شود.
• به ازای هر کیلوگرم از وزن بیمار، ۱۵ میلی‌گرم دارو تجویز می‌شود. مصرف دارو نباید بیشتر از ۳ عدد قرص ایزونیازید ۳۰۰ برای یک تا سه بار در هفته باشد.

برای درمان سل فعال از رژیم چند دارویی شامل ریفامپین (یا ریبابوتین و یا ریفاپنتین)، پیرازید آمید و اتامبوتول استفاده می‌شود. درمان در دو مرحله انجام می‌شود. مدت زمان مصرف دارو به نوع رژیم دارویی تعیین‌شده توسط پزشک دارد.

بهترین راه پیشگیری یا درمان بیماری تنفسی و آسم رو پیدا کن!

دکتر آسم

عوارض جانبی مصرف داروی ایزونیازید

مصرف ایزونیازید ممکن است موجب عوارضی زیر شود. اگر هر یک از این عوارض ادامه یافتند با پزشک خود تماس بگیرید.

• نوروپاتی محیطی
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع
• استفراغ
• دل‌درد
• ضعف
• سرگیجه
• لکنت زبان
• بی‌حالی
• آسیب کبدی پیش‌رونده
• هایپر رفلکسی

درصورتی که پزشک داروی ایزونیازید را برای شما تجویز کرده است، مطمئن باشید فوائد آن بیش از مضراتش بوده است. همچنین لازم است بدانید اکثر افرادی که داروی ایزونیازید را مصرف کرده‌اند، عوارض جدی این دارو را تجربه نکرده‌اند. چنانچه با عوارضی نظیر بی‌حسی یا سوزش دست‌ها و پاها، تورم یا درد مفاصل روبه‌رو شدید، سریعا با پزشکتان تماس بگیرید. همچنین اگر عوارض نادر ولی خطرناکی مانند افزایش تشنگی یا میزان ادرار، تغییر دید، کبودی یا خون‌ریزی غیرطبیعی، تغییرات خلقی (مانند آشفتگی و روان‌پریشی) و تشنج را مشاهده کردید با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.

واکنش آلرژیک بالا به این دارو بسیار نادر است. با این حال اگر هریک از علائمی مانند بیهوشی، خارش یا تورم (به‌خصوص در صورت، زبان و گلو)، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی را تجربه کردید، سریعا از فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید. با توجه به اینکه لیست عوارض کامل نیست، ممکن است با عارضه‌ای برخورد کنید که ذکر نشده باشد. در این موارد با پزشک یا دکتر داروخانه مشورت کنید.

شایع ترین عارضه ایزونیازید

این دارو در بیشتر افراد عوارضی مانند معده‌درد، دل‌درد و اسهال ایجاد می‌کند. دیگر عوارض دارو کمتر شایع بوده و در افراد کمی گزارش شده است.

به نقل از drugs.com دررابطه‌با عوارض جدی و خطرناک قرص ایزونیازید:

اگر ۳۵ سال یا بیشتر دارید، پزشک قبل از شروع درمان، آنزیم های کبدی شما را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که می‌توانید ایمن از ایزونیازید استفاده کنید. ممکن است در طول درمان با ایزونیازید یا پس از قطع مصرف این دارو، حتی چند ماه پس از قطع آن، مشکلات کبدی جدی و گاهی کشنده رخ دهد. خطر مشکلات کبدی در بزرگسالان بین ۳۵ تا ۶۵ سال بیشتر است.

موارد احتیاط مصرف ایزونیازید

قبل از مصرف اگر به داروی ایزونیازید یا هر داروی دیگری حساسیت دارید، این موضوع را با پزشک یا دکتر داروخانه در میان بگذارید. داروی ایزونیازید ممکن است شامل ترکیبات غیرفعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود. در این زمینه با دکتر داروخانه مشورت کنید. چنانچه سابقه‌ی بیماری‌هایی نظیر سابقه آلرژی به داروی ایزونیازید (مانند بیماری کبد)، مشکلات کلیوی، سوءمصرف الکل، عفونت ایدز، دیابت، بی‌حسی یا سوزش دست‌ها و پاها (نوروپاتی محیطی) دارید، حتما این موارد را با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین قبل از هرگونه جراحی همه‌ی داروهایی را که مصرف می‌کنید با پزشک یا دندانپزشک خود در میان بگذارید.

مصرف الکل خطر بیماری کبدی را افزایش می‌دهد لذا موقع درمان با این دارو، از مصرف الکل خودداری کنید. مصرف ایزونیازید ممکن است موجب مشکلات در واکسن‌های باکتریایی مانند واکسن BCG شود. در هنگام مصرف این دارو واکسیناسیون را به جز مواردی که پزشک توصیه کرده است، انجام ندهید.

شربت خوراکی این دارو ممکن است حاوی شکر باشد. لذا اگر دیابت یا شرایطی دارید که نباید قند استفاده کنید، در مصرف شربت ایزونیازید دقت کنید و با پزشک خود مشورت کنید. این دارو فقط در صورت نیاز در حاملگی مصرف شود. در مورد مزایا و خطرات مصرف این دارو در زمان حاملگی با پزشکتان مشورت کنید. این دارو از طریق شیر مادر انتقال می‌یابد و ممکن است پرستاری از نوزاد را دچار مشکل کند، پس قبل از شیردهی به نوزاد با پزشک صحبت کنید.

برای اطلاع از موارد مصرف، نحوه مصرف، عوارض و تداخلات دارویی این دارو بهتر است از سرویس مشاوره دارویی دکترتو استفاده کنید.

منع مصرف داروی ایزونیازید

مصرف قرص ایزونیازید برای افراد زیر توصیه نمی‌شود.

• کودکان کمتر از ۲ سال
• زنان باردار یا زنانی که قصد باردارشدن دارند.
• بیماران مبتلا به HIV که داروهای ضد رتروویروسی مصرف می‌کنند.

هشدار: ایزونیازید به ندرت ممکن است باعث ایجاد بیماری کبدی خطرناکی (احتمالا کشنده) شود. خطر این بیماری کبدی در افراد بالای ۳۵ سال که الکل یا مواد مخدر تزریقی مصرف می‌کنند افزایش می‌یابد. همچنین این خطر در کسانی که دچار بیماری‌ها و مشکلات کبدی طولانی‌مدت هستند، بالاتر است. اگر هرگونه علائم بیماری کبدی مانند تهوع، استفراغ، درد شدید معده یا شکم، ضعف و خستگی غیر طبیعی، ادرار تیره و زردی پوست و چشم مشاهده کردید، سریعا با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. در حین مصرف این دارو پزشک باید آزمایش‌های عملکرد کبد را تجویز کند و تمامی آزمایش‌های لازم را انجام دهید.

تداخلات دارویی ایزونیازید با داروهای دیگر

تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تاثیر داروی ایزونیازید را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود. این مقاله شامل تمامی تداخلات دارویی ممکن، نیست. لذا لیست تمامی داروهای مصرفی‌تان را با پزشک یا دکتر داروخانه در میان بگذارید و بدون صلاحدید پزشک شروع به مصرف، قطع یا تغییر دوز داروی ایزونیازید نکنید.

برخی از داروهایی که ممکن است با داروی ایزونیازید تداخل داشته باشند عبارتند از:

• استامینوفن
• ضد قارچ‌های آزول مانند ایتراکونازول و کتوکونازول
• دیسولفیرام
• مهارکننده‌های MAO مانند ایزوکربوکسازید، لینوزولید، متیلن بلو، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، رازاگیلین، سافینامید، سلژیلین و ترانیل سیپرومین
• فینیتوین
• داروهای ضد افسردگی SSRI مانند فلوکستین و سرترالین
• اسید والپروئیک

این دارو ممکن روی برخی از تست‌های ادرار دیابت (نوع سولفات مس) تاثیر بگذارد و آن را مثبت نشان دهد، همچنین ایزونیازید ممکن است روی نتایج برخی از آزمایش‌های کلینیکی تاثیر بگذارد. حتما مصرف این دارو را با پزشک و کارکنان آزمایشگاه درمیان بگذارید.

نحوه عملکرد داروی ایزونیازید

این دارو آنتی‌بیوتیکی است که از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند. این آنتی‌بیوتیک فقط در درمان عفونت‌های باکتریایی موثر است و بر روی عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا تاثیری ندارد. استفاده از هر آنتی‌بیوتیکی زمانی که نیازی به آن نیست می‌تواند موجب این شود که در عفونت‌های آینده تاثیری نداشته باشد.

ایزونیازید باید توسط کاتالاز باکتریایی فعال شود. میزان مایکوباکتریوم کاتالاز پراکسیداز فریک کاهش پیدا کرده و پس از واکنش با اکسیژن دارو فعال می‌شود.

این آنتی‌بیوتیک فقط در درمان عفونت‌های باکتریایی موثر است و بر روی عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا تاثیری ندارد.

اطلاعات دارویی ایزونیازید

در جدول زیر می‌توانید اطلاعات دارویی ایزونیازید را مشاهده کنید.

اشکال دارویی	عوارض دارو	تداخلات دارویی
قرص ایزونیازید دی پی ۳۰۰ میلی‌گرم	نوروپاتی محیطی	استامینوفن
قرص ایزونیازید دی پی ۱۰۰ میلی‌گرم	از دست دادن اشتها	ایتراکونازول
قرص ایزونیازید خوارزمی ۱۰۰ میلی‌گرم	حالت تهوع	کتوکونازول
	استفراغ	دیسولفیرام
	دل‌درد	لینوزولید
	ضعف	فلوکستین
	سرگیجه	سرترالین
	لکنت زبان	رازاگیلین
	بی‌حالی	فنلزین
	آسیب کبدی پیش‌رونده	اسید والپروئیک
	هایپر رفلکسی	سلژیلین

اشکال دارویی ایزونیازید

داروی ایزونیازید به صورت اشکال زیر تولید می‌شود.

قرص ایزونیازید:

• قرص ایزونیازید ۵۰ میلی‌گرم
• قرص ایزونیازید ۱۰۰ میلی‌گرم
• قرص ایزونیازید ۳۰۰ میلی‌گرم

شربت ایزونیازید:

• شربت ایزونیازید ۵۰ میلی‌گرم / ۵ میلی‌لیتر

محلول تزریقی:

• آمپول ایزونیازید ۱۰۰ میلی‌گرم در میلی‌لیتر

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

داروی ایزونیازید به سه شکل قرص، شربت و محلول تزریقی تولید می‌شود. قرص ایزونیازید ۵۰، ۱۰۰ و ۳۰۰ برای درمان سل فعال و غیرفعال کاربرد دارد. این دارو همراه با داروهای دیگر برای درمان سل تجویز می‌شود. پزشک باتوجه‌به شدت بیماری و سن بیمار مقدار دوز دارو را تعیین می‌کند.

از عوارض رایج آن می‌توان به ناراحتی معده، دل‌درد، اسهال و حالت تهوع اشاره کرد. عوارض جدی و خطرناک بسیار نادر هستند. اما اگر عوارض دارو ادامه داشت یا شدیدتر شد، حتما به پزشک اطلاع دهید. قبل از مصرف دارو باید مشاوره دارویی داشته باشید و از عوارض و تداخلات دارویی آن مطلع شوید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد داروی ایزونیازید باید با پزشک عفونی مشاوره داشته باشید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین متخصصان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با پزشک عفونی وجود دارد.